آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز پنج‌شنبه با تصویب یک قطعنامه انتقاد علیه ایران، به این کشور دستور داد تا همکاری خود با آژانس را بهبود بخشد و از تهران خواسته در اوایل سال آینده میلادی «گزارش جامع» از تلاش‌های هسته‌ای خود ارائه دهد.

صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید!

ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر سر موضوعات مختلف از جمله ناتوانی تهران در توضیح دادن آثار یورانیم در دو مکان نامعلوم، ممانعت از حضور برخی از کارشناسان برجسته آژانس در زمینه غنی‌‌سازی یورانیم و امتناع این کشور از تسهیل نظارت گسترده آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، با هم اختلاف دارند.

قطعنامه از ایران چه می‌خواهد؟

این قطعنامه مانند قطعنامه‌های نوامبر ۲۰۲۲ و جون ۲۰۲۴ تکرار کرده که نیاز «اساسی و فوری» وجود دارد که در مورد آثار کشف شده یورانیم «توضیحات فنی معتبر» بدهد و به تحلیلگران آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه نمونه ‌برداری اعطا کند.

متن جدید همچنین از آژانس می‌خواهد که ارزیابی جامع و به ‌روزشده ‌درباره موجودیت یا استفاده احتمالی از مواد هسته‌ای اعلام‌نشده و همچنین همکاری ایران با آژانس در این زمینه‌ها، تهیه کند.

واکنش ایران چه بوده است؟

این قطعنامه که پس از طرح پیشنهادی بریتانیا، فرانسه، آلمان و ایالات متحده امریکادر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تصویب رسید، توسط مقامات ایرانی به عنوان قطعنامه‌ای «با انگیزه‌های سیاسی» رد شد. ۳۵ کشور عضویت این شورا را دارند.

محسن نذیری‌اصل، سفیر ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ادعا کرد که این طرح از «حمایت پایین» برخوردار است و تنها با ۱۹ رای موافق تصویب شده است. چین، روسیه و بورکینافاسو به این متن رای منفی و ۱۲ کشور به آن رای ممتنع دادند. ونزویلا اصلاً در رای گیری شرکت نکرد.

یک دیپلمات ارشد پیش از رای‌گیری در گفتگو با خبرگزاری فرانسه پیش‌بینی کرد: «اگر قطعنامه‌ای وجود داشته باشد، [ایران] یا فعالیت‌های خود را افزایش می‌دهد یا دسترسی آژانس را کاهش می‌دهد.»

این پیش‌بینی لحظاتی پس از رای‌گیری درست ثابت شد. رسانه‌های دولتی ایران به نقل از بیانیه مشترک وزارت خارجه و سازمان انرژی اتمی ایران گزارش دادند که محمد اسلامی، رئیس اداره هسته‌ای ایران دستور فعال‌سازی سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته غنی‌سازی یورانیم را صادر کرده است.

ایران: توافق گروسی و پزشکیان کافی نیست

چند روز پیش از تصویب این قطعنامه و واکنش ایران، رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از تهران دیدار کرد و به نظر می‌رسید که او در گفتگوی خود با مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، که نسبتاً میانه ‌رو شناخته می‌شود، پیشرفت‌هایی داشته است.

براساس گزارش‌ها، ایران در این سفر به درخواست آژانس برای محدود کردن ذخایر حساس یورانیم غنی ‌شده تا ۶۰ درصد موافقت کرد که گروسی از آن به عنوان «گامی ملموس در جهت درست» استقبال کرد.

اما بریتانیا، فرانسه، آلمان و ایالات متحده این تعهد را ناکافی و غیرصادقانه خوانده و آن را رد کرده اند.

عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران قبلاً نسبت به پاسخ «متناسب» تهران به این قطعنامه هشدار داد و گفت که تعامل این کشور با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مختل خواهد شد، اما تاکید کرد که ایران همچنان مشتاق همکاری خواهد بود.

به گفته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران در حال حاضر یورانیم کافی نزدیک به ۹۰ درصد غنی‌سازی شده دارد که در صورت غنی‌سازی بیشتر، برای چهار بمب هسته‌ای کافی خواهد بود. ایران تلاش برای دستیابی به چنین سلاح‌هایی را رد می‌کند.