گروه بین المللی آکسفام با نشر گزارشی در مورد گرسنگی در سرتاسر جهان که در آن تصویر ناخوشایندی از ذخایر غذایی جهان ارایه شده است، خواهان تجدید ساختار سیستم غذایی «شکسته» گردیده است.

آکسفام در اول ماه جون یک ابتکار تبلیغاتی را به راه انداخته است. هدف این ابتکار جهانی آکسفام این ست تا از طریق نفوذ بر رهبران جهان ، آنها را ترغیب کند که سیاست های شان را درمورد یارانه های غذایی تغییر دهند، شیوه های کشاورزی پایدار را حمایت کنند و قواعدی را در باب جلوگیری احتکار و سفته بازی در بازار بین المللی غذا تحکیم بخشند.

همچنان هدف این ابتکار تبلیغاتی جدید آکسفام این است که مصرف کنندگان در کشورهای غنی از پیامدهای عادات مصرفی شان که بر بخش فقیر جهان و محیط زیست تاثیر منفی میگذارد، آگاه شوند.

زمانی برای بازتاب دادن

ماریا ویگرتاله، کارشناس امور تجارت و امنیت غذایی از آکسفام آلمان به رادیو دویچه وله گفت: «هدف ما تغییر ریشهیی سیستم غذایی جهان به شمول راههای استفاده، بهره برداری و مصرف به ترتیبی میباشد تا آن را پایدار گرداند».

در گزارش آکسفام تصویر حال و آینده گرسنگی در سطح جهانی بسیار جدی ترسیم شده است و گفته میشود که حدود 925 میلیون انسان، یعنی از هر هفت انسان یکی آن، روزانه با گرسنگی مواجه است.

در حالی که قیمت مواد غذایی در سال 2007 به طور بیسابقهای بلند رفت، قیمت غله جاتی مانند جواری همچنان افزایش مییابد و در حدود 20 سال آینده دو چند میگردد. از نگاه آکسفام این امر شمار افراد گرسنه را بیشتر از امروز میسازد.

گزارش آکسفام علاوه میکند: «جمعیت جهان افزایش مییابد و همراه با آن تقاضا برای غذا نیز بیشتر میگردد. در سال 2050 تقاضا برای غذا تا 70 درصد زیاد میشود. این روند در حالی به وقوع می پیوندد که قدرت تولید غله جات به دلایل متعدد و از جمله معضلات محیطی، کمبود آب و تغییرات اقلیمی کاهش مییابد».

ویگر تاله، با توجه به مواد سوختی که از زراعت تهیه میشود و آن 15 درصد جواری جهان که برای ماشینها و نیاز فزاینده انسانها به گوشت به مصرف میرسد، چنین میگوید:« تولید مواد غذایی قبلاً به نقطه اوج خود رسیده است، زیرا رقابت فزایندهای بین غذا، مواد سوخت و علوفه حیوانات وجود دارد». از این رو دهقانان تشویق میگردند که غذا برای حیوانات تهیه کنند تا این که غذا وغله برای انسانها تولید کنند.

سوابق غیرقناعت بخش در مبارزه با گرسنگی

سوابق جهانی برای مبارزه علیه گرسنگی به صورت خاصی خوب نیست. در سال 1995 سازمان ملل متحد در کنفرانس عالی سران پیرامون مواد غذایی، به نصف رساندن جمعیت 820 میلیونی گرسنگان را یکی از اهداف خود تعیین کرده بود که تا اکنون جهان به این هدف نایل نشده است.

در سال 2008 با افزایش قیمت مواد غذایی، 100 میلیون انسان دیگر نیز به جمع فقرا پیوستند. در نیمه دوم همان سال این شمار تا اندازهای ثابت باقی ماند، اما دوباره به بلند رفتن خود ادامه داد.

سازمان خوراکه و زراعت ملل متحد میگوید که قیمت مواد غذایی بیشتر از دست کم 20 سال پیش است. در سال 2008 با بلند رفتن سرسام آور قیمت مواد غذایی در شهرهای مختلف جهان شورشهایی ناشی از کمبود مواد غذایی رونما شدند.

بخش بزرگ گرسنگان جهان در آسیا و به ویژه هند میباشند. با این هم افریقا قاره یی است که درصد بزرگتر گرسنگان در آنجا زندگی میکنند. در سال 2010 حدود 239 میلیون گرسنه و یا 30 درصد گرسنگان در افریقا بودند.

توبیاز رایخرت، مشاور ارشد تجارت وغذا در موسسه غیر دولتی «جرمن واچ » به دویچه وله/ صدای آلمان گفت: «در بسیاری کشورهای افریقایی سرمایه گذاری درازمدت در بخش کشاورزی صورت نگرفته است».

مشی اتحادیه اروپا اوضاع را خرابتر میکند

در اواخر سالهای 1970 و اوایل سالهای 1980 اتحادیه اروپا از وارد کننده صرف به صادر کننده صرف مواد غذایی مبدل گردید. به ویژه این امر در بخشهای گندم و سایرغله جات، همینطور تولیدات حیوانی مانند گوشت گوساله، شیر، خوک و مرغ صادق است.

رایخرت میگوید: «اتحادیه اروپا خود را متمرکز به صادرات به بازارهای توسعه یافته مانند افریقا کرده است که این امر منجر به زیان رساندن به آن تولید کنندگان محلی میگردد که قدرت رقابت را ندارند».

او میافزاید: «این علامت مهمی برای حکومت محلی است که فکر میکند نیاز به سرمایه گذاری در سکتور زراعتی داخلی نیست زیرا مواد غذایی ارزان از بازارهای جهانی وارد میشود».

اما پس از آن که قیمت مواد غذایی در سطح جهانی شروع به بلند رفتن کردد، و این افزایش در آغاز آهسته بود و بعداًٌ به صورت در اماتیکی سرعت گرفت، کشورهای در حال توسعه نتوانستند با سرعت در برابر آن واکنش کافی نشان بدهند. نادیده گرفتن وغفلت کردن طولانی در قسمت تکمیل زیرساختهای خودی، بدان معنا بود که آنها نمیتوانند تولیدات محلی شان را در برابر واردات خارجی افزایش دهند.

قیمتهای پایین مواد غذایی که وارد میگردید تاثیراتی بر عادات غذایی محلی میگذاشت و مردم شروع به مصرف گندم و جواری وارداتی برای پختن به جای غله جاتی مانند ارزن و جواری خوشه یی کردند که در خود این محلات تولید میشد. این مساله دهقانانی را صدمه میرساند که شاهد کساد شدن بازارهای شان بودند.

رایخرت میگوید: «بسیاری کسانی که کوشیدند جواری و گندم را در محلات شان تولید کنند، متوجه شدند که خاک و اقلیم برای این غله جات مناسب نمیباشد».

احتکار و سفته بازی

تحلیلگران دیگر یکی از عومل افزایش گرسنگی را در احتکار مواد در بازارها میدانند که این امر منجر به افزایش زیاد قیمت مواد غذایی میگردد.

در اواخر سالهای 1990 و اوایل سالهای 2000، اِعمال نفوذ بانکهای سرمایه گذاری و "هیج فند"ها (نوع موسسات سرمایه گذار سفته باز) منجر به وضع قوانین ضعیفتر در بخش احتکار و سفته بازی مواد غذایی شد. موسسات مالی کلیدی مانند "گولدمن ساکس" و " بارکلیز کاپیتل" اسلوبهای جدید سرمایه گذاری به وجود آوردند تا به شرکت های مالی جهت به دست آوردن پولهای زیاد از راه قیمت مواد غذایی کمک کنند.

سفته بازی و احتکار مستلزم بلند رفتن قیمت مواد غذایی است و این افزایش را تا مرزهای دور از انتظار ادامه میدهد.

موری ورثی، یک مقام پالیسی ساز در "جنبش توسعه جهانی در لندن" به دویچه وله/ صدای آلمان گفت: «این کار تاثیر ویرانگری بر مردم سرتاسر جهان دارد. .. این کار میلیونها انسان را به سوی فقر میراند».

گروه او و سایر گروهها خواهان قوانین نوی اند که بتواند شفافیت بیشتری در بازار مالی به وجود آورد و آن مقدارِ مواد غذایی را محدود بسازد که توسط بانکها گرفته شده و در معرض تجارت قرار میگیرند.

او میگوید: «دسترسی به غذا یک حق اساسی است و این حق نباید توسط بالهوسی بانکداران و سایر سفته بازان مالی مورد تجارت قرار گیرد».

آکسفام میگوید که جهان واقعاً قادر به تامین غذای همه مردم است، اما طرز تفکر کوتاه بینانه، سیاستهای شکست خورده حکومتها و سود جوییها، به شمول 300 تا 500 شرکت قوی که «از سیستم جاری سود میبرند و به اِعمال نفوذ شان ادامه میدهند» مشکلات گرسنگی را افزایش داده است، که فقیرترین مردم جهان از آن رنج میبرند . این مشکلات، میلیونها مرد و زن و طفل را به سختی و خطر مواجه میگرداند.

خانم ویگرثاله از آکسفام میگوید از این حقیقت که موضوع گرسنگی در راس دستور گفتگوهای ماه نوامبر رهبران " جی 20 " قرار دارد، تشجیع شده است. به گفته او آنها در آنجا تصمیم میگیرند که چگونه با قیمتهای مواد غذایی برخورد کنند و برای جلوگیری از بلند رفتن قیمت مواد غذایی و بحران غذایی اقدامهایی به عمل آورند.

او گفت: «ما میخواهیم بر حکومتها فشار وارد کنیم تا واقعاً دست به عمل بزنند. ما در یک وضعیت عاجل قرار گرفته ایم. اگر ما نتوانیم بر تغییرات اثر بگذاریم، تا چند سال آینده اوضاع بسیار خراب میگردد».

کیلی جیمز/ رسول رحیم
ویراستار: عارف فرهمند