در صورتی که پاکستان دست به اخراج اجباری مهاجران افغان بزند، دولت افغانستان زیر فشار شدیدی قرار خواهد گرفت. دولت افغانستان حتا قادر به حمایت از بیجاشدگانی نیست که در نتیجه جنگ از خانه‌های شان آواره شده اند. در حال حاضر حکومت افغانستان در تلاش حمایت از ۴۰۰ هزار بیجا‌ شده‌است که در سال ۲۰۱۷ از مناطق اصلی شان به دلیل جنگ آواره‌اند.

ناامنی و فقر دو عامل اصلی مهاجرت افغان‌ها است. حکومت افغانستان در سال‌های گذشته شهرک‌هایی را برای برگشت کنندگان در نظر گرفته بود که از شهرها فاصله زیادی داشت، زمینه کار و فعالیت‌های اقتصادی در این شهرک‌ها موجود نبود و کودکان به تعلیم و صحت دسترسی نداشتند. به همین دلیل بسیاری مهاجران پس از برگشت از مهاجرت، بار دیگر اقدام به مهاجرت کرده و افغانستان را ترک کرده‌اند.

حکومت افغانستان از نظر اقتصادی و مالی نیز توان حمایت از برگشت کنندگان را ندارد. در حال حاضر بیشترین پولی که برای اسکان مجدد و کمک‌های اولیه برای برگشت کنندگان پرداخت می‌شود، از سوی اتحادیه اروپا و کشورهای دیگر کمک کننده تامین می‌گردد.

آگاهان می‌گویند هر باری که روابط پاکستان با افغانستان تنش آلود می‌شود، پاکستان دست به اخراج اجباری و آزار و اذیت مهاجران افغان در آن کشور می‌زند.

وزارت مهاجرین و عودت کنندگان می‌گوید که اخراج یکبارگی و دسته‌جمعی دو میلیون افغان از پاکستان ممکن نیست و هر اقدام در این زمینه باید با توافق دو کشور و هچنین کمیشنری عالی پناهندگان سازمان ملل متحد همراه باشد.

اسلام الدین جرات سخنگوی وزارت مهاجرین و عودت کنندگان در این مورد به دویچه وله گفت: «دولت افغانستان در حال حاضر تلاش دارد تا از مجاری دیپلوماتیک و از طریق نهادهای بین‌المللی مرتبط به مهاجرین موضوع را پیگیری کند و به پاکستان تفهیم کند که هرگونه تصمیم باید سه جانبه باشد.»

تا حالا براساس توافقنامه سه جانبه افغانستان، پاکستان و کمیشنری عالی پناهندگان سازمان ملل متحد مهاجران افغان در پاکستان اجازه اقامت دریافت می کردند و پاکستان تهدید کرده است که اقامت آنها را تمدید نمی کند.

تاکید بر برگشت تدریجی

حکومت افغانستان می‌گوید در زمینه‌های کمک رسانی عاجل، انتقال و اسکان برگشت کنندگان در ولایات مختلف و سایر کمک‌های اولیه و ضروری آمادگی‌هایی گرفته است. آقای جرات گفت: «این سیاست ما است که عودت باید صورت گیرد اما روی تدریجی بودن عودت باید بیشتر صحبت شود.»

آقای جرات افزود که در حال حاضر کار برسر مسوده برنامه عمل عودت تدریجی مهاجران افغان از پاکستان و ایران در وزارت مهاجرین ادامه دارد.

در همین حال رئیس جمهور غنی روز چهارشنبه در گردهمایی شورای عالی صلح گفت که مهاجران افغان در پاکستان مصون نیستند، زیرا پولیس گهگاهی نصف شب وارد خانه‌های مهاجرین می‌شوند و به آن‌ها می‌گویند که از پاکستان خارج شوند.

رئیس جمهور افغانستان تاکید کرد که برای استقبال از مهاجران افغان آمادگی می‌گیرد و آمادگی برای برگشت یکبارگی همه مهاجران ممکن نیست: «فکر می‌کنم که یک دست و یک پای ما تکمیل نیست که عبارت از مساله مهاجرین است. تا وقتی که این مملکت چهار میلیون مهاجر در بیرون داشته باشد، ما تکمیل نیستیم.»

سازمان بین المللی مهاجرت (آی او ام)در حال حاضر نام‌نویسی آن عده از مهاجران افغان را در پاکستان آغاز کرده که کارت مهاجرت ندارند و فاقد سند اقامت در پاکستان هستند. این سازمان می‌گوید که با ثبت نام مهاجران بدون اسناد، آن‌ها شامل یک چهارچوب حقوقی می‌شوند و زمینه برگشت تدریجی شان به افغانستان فراهم می‌گردد.

نصیر احمد حیدرزی، سخنگوی سازمان بین المللی مهاجرت در گفتگو با دویچه وله گفت که اخراج دسته‌جمعی مهاجرین افغان از پاکستان خلاف کنوانسیون‌های بین‌المللی است: «پیشنهاد و سفارش ما به پاکستان این است که براساس اصول بشری مهاجران باید با خواست خود به افغانستان برگردند و هرگونه برگشت باید عزتمندانه باشد.»

این سازمان برای مهاجرانی که به افغانستان بر می‌گردند، سهولت‌های ترانسپورتی، محل اقامت و خدمات معیشتی و صحی فراهم می‌کند اما تاکید می‌کند که افغانستان توانایی استقبال از اخراج دسته جمعی را ندارد.

سازمان‌های فعال در عرصه مهاجرت می‌گویند دولت افغانستان در عرصه اسکان مجدد برگشت کنندگان در سال‌های گذشته موفق نبوده است به همین دلیل درصدی زیادی از برگشت کنندگان به دلیل بیکاری و ناامنی دوباره مهاجر شده‌اند.

ح. همراز