آیا بارورسازی ابرها میتواند مشکل خشکسالی را رفع کند؟
۱۴۰۱ شهریور ۳, پنجشنبه
کشورهای نیم کره شمالی با امواج گرما، آتشسوزی جنگلات و خشکسالی شدید دست و پنجه نرم میکنند و این بحران دانشمندان اقلیم و انجنیران را بر آن داشته تا تلاش کنند خودشان آب و هوا را تغییر دهند.
اعلانات بازرگانی
چین در حال حاضر طولانیترین موج گرما را تجربه میکند که طی دو ماه گذشته در ولایت سیچوان به طور منظم از ۴۰ درجه سانتیگراد فراتر رفته است. به دلیل گرمای شدید سطح آب یانگ تسه، طولانیترین دریای آسیا را کاهش داده که باعث کمبود آب شده و به گفته وزارت منابع آب چین، «بر امنیت آب آشامیدنی مردم روستایی و حیوانات و رشد محصولات تأثیر منفی میگذارد.»
در واکنش به وضعیت بحرانی، دولت چین تلاشهای را برای ایجاد بارندگی از طریق چیزی به نام «بارورسازی ابرها» آغاز کرده است.
بارورسازی ابرها چگونه کار میکند؟
ابرها زمانی تشکیل میشوند که هوای حاوی بخار آب به اتموسفیر بالا میرود، سرد میشود و ذرات یخی را تشکیل میدهد. هنگامی که به اندازه کافی از آن ذرات به هم میچسبند، یک ابر تشکیل میشود. در داخل ابر، ذرات یخی باهم ترکیب میشوند.
هنگامی که قطرات ترکیبی به اندازه کافی بزرگ و سنگین شدند، بسته به دما و سایر شرایط آب و هوایی، به عنوان باران، برف یا ژاله به زمین میافتند.
در عملیه بارورسازی ابرها، ذرات کوچک آیوداید نقرهای، که نمکی بلورین شبیه به ساختار یخ است، به ابرها اضافه میشود. این فرایند را میتوان توسط هواپیما یا هواپیمای بدون سرنشین انجام داد و یا ذرات را میتوان از زمین به هوا پرتاب کرد.
خوزه میگل ویناس از شرکت اسپیانیایی (Meterored) که وبسایتهای هواشناسی را در چندین کشور به پیش میبرد، به دویچه وله گفت که در این روش، بخار آب درون ابرها به اصطلاح «فریب» داده میشود تا در اطراف ذرات آیوداید نقرهای قطرات را شکل بدهد.
هنگامی که این قطرات به اندازه کافی سنگین میشوند – فرایندی که با افزودن آیوداید نقرهای تسریع میشود – به شکل بارش از ابرها میریزند.
نحوه عملکرد این فرایند توضیح میدهد که چرا پیکنگ در حال حاضر در تلاش تولید ابر است. البته در جایی که قرار است از این طریق باران ایجاد شود، نیاز است که حداقل کمی ابر وجود داشته باشد و برخی از مناطق چین که به آب نیاز دارند، اکثراً پوشش ابری کافی ندارند تا از روش بارورسازی استفاده شود. انسانها هنوز نمیتوانند از هوای رقیق، ابرهای بارانزا ایجاد کنند.
کدام کشورها ابرها را بارورسازی میکند؟ و چرا؟
اولین تلاشها برای بارورسازی ابرها توسط دانشمندان امریکایی در آزمانشگاه تحقیقاتی جنرال الکتریک در دهه ۱۹۴۰ انجام شد. امروزه این روش در کشورهای مختلف دنیا مورد استتفاده قرار میگیرد. چین جدیدترین نمونه است و پکینگ قبلاً یک بار از این تکنیک برای ایجاد باران قبل از المپیک تابستانی ۲۰۰۸ استفاده کرده بود.
گفته میشود که روسیه همچنین از بارورسازی ابرها قبل از تعطیلات بزرگ استفاده میکند تا جشنهای عمومی توسط باران خراب نشود. گزارش شده است که در سال ۲۰۱۶، روسیه ۸۶ میلیون روبل، معادل ۱.۴۳ میلیون دالر، برای اقدامات بارورسازی ابرها استفاده کرده بود تا پیش از جشن روز می باران ببارد، نه در روز جشن. در روز جشن هوای مسکو آفتابی بود.
امروزه از این روش بیشتر برای بارندگی در مناطقی که دچار خشکسالی هستند استفاده میشود. به غیر از چین، ایالات متحده نیز از بارورسازی ابرها استفاده کرده است. این کشور اخیراً در ایالتهای غربی که به شدت تحت تأثیر خشکسالی قرار گرفته اند، مانند آیداهو و وایومینگ، از این روش استفاده کرده است.
خشکسالی: رودخانههای آلمان کم کم به ریگزار تبدیل میشوند
چند هفته است که در آلمان بارش نباریده و سطح رودخانه راین و دیگر رودخانههای این کشور بیش از پیش کاهش یافته است. در برخی موارد حتی عبور و مرور کشتیها نیز متوقف شده است.
عکس: Ying Tang/NurPhoto/IMAGO
مشکلی برای ترانسپورت دریایی
اگر این کشتی باربری به طور کامل بار زده میشد، کل بدنه سیاه آن زیر آب میبود. چنین بارگیری به عمق آب وابسته است. در حال حاضر در بسیاری از رودخانه های آلمان این امکان وجود ندارد. کشتی ها فقط می توانند کمتر بارگیری کنند و اگر مقدار بار کشتی ها به کمتر از حد معین برسد، حمل و نقل آبی دیگر اهمیتی نخواهد داشت.
عکس: Roberto Pfeil/dpa/picture alliance
آبراه و آبی برای سرد ساختن
رودخانه راین برای کشتیرانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و یکی از مسیرهای ترانسپورتی و آبراه های مهم جهان به شمار میرود؛ اما برای سرد ساختن نیروگاه های صنعتی نیز مهم است. در صورت کاهش بیش از حد سطح آب، اهمیت این رودخانه در نهایت برای هر دو مقصد از بین می رود و آنگاه فقط کشتی های کوچک می توانند از این رودخانه عبور کنند و نیروگاه ها باید متوقف شوند.
عکس: Jochen Tack/dpa/picture alliance
آبراه های مهم داخلی
کشتی های ترانسپورتی بخش قابل ملاحظه حمل و نقل کانتینترها و اجناس عمده را از همین آبراه های داخلی انجام می دهند و در حالاتی حتی ۳۰ درصد ترانسپورت این کالا ها را از همین طریق صورت میگیرد. حمل و نقل موادی به شمول زغال سنگ، نفت خام، گاز طبیعی یا محصولات کیمیایی توسط کشتی خیلی ارزانتر تمام می شود. اکنون اگر سطح آب خیلی پایین آید ترانسپورت توسط کشتی ها دیگر سود چندانی نخواهند داشت.
عکس: Jochen Tack/picture alliance
کاوب، منطقه مهم در رودخانه راین
قلعه فالسگرافناشتاین در نزدیکی شهر کاوب برای تصویربرداران در راین وسطی از جذابیت برخوردار است. راین در اینجا در ماه جون، به گونه قابل ملاحظه ای پر از آب می باشد؛ اما اکنون جزایر متعدد کوچک سر از آب بیرون زده اند. پایین آمدن سطح آب خصوصاً در منطقه کاوب قابل نگرانی است، چون معمولاً کم عمق میباشد. وقتی عمق آب کمتر از یک و نیم متر شود، کشتیرانی خطرناک میشود.
عکس: picture alliance
قطع اتصالات کشتی
برخی خطوط اتصال آبی از فعالیت باز مانده اند، مثلا اینجا در منهایم در منطقه راین علیا کشتیها به دلیل کاهش سطح آب نمیتوانند به دو طرف رودخانه لنگر اندازند؛ آنچه که عواقبی برای افرادی دارد که از دو سمت روزانه عبور و مرور می کنند و گاهی اوقات مجبور اند مسیرهای طولانیتری را دور بزنند، زیرا در همه جا پلی وجود ندارد.
عکس: René Priebe/PR-Video/picture alliance
رودخانهای که شبیه یک حوض سر باز شده است
گرمای متداوم چند هفته اخیر برای برخیها جنبههای مثبت نیز دارد. آب رودخانه راین در حال حاضر گرم است. در نزدیکی کلیسای جامع کلن، راین تقریباً شبیه یک حوض شنای بزرگ در فضای باز شده است. با این حال، در مورد شنا در آب راین جداً هشدار داده میشود: «جریان آب رودخانه بسیار خطرناک است؛ بنابراین بسیار پیش نباید بروید!»
عکس: Christian Knieps/dpa/picture alliance
در رود البه ِدیگر خبری از کشتی باری نیست
کشتیهای باربری هفتهها است که نمیتوانند از مسیر رود البه عبور کنند و در بنادر بند مانده اند. کشتیهای مسافربری نیاز به سطح کمتر آب دارند. بنابراین، حمل و نقل مسافران همچنان در بسیاری از موارد امکان پذیر است، طور مثال در اینجا در این رود در شهر درسدن.
عکس: Sebastian Kahnert/dpa/picture alliance
رودخانهای که تبدیل به یک نهر شده است
آب خیزی در رودخانه «آهر» در ایالت راینلند فالتس سال گذشته به یک سیلاب وحشی مبدل شد. بیش از صد نفر تنها در سیلاب همین روخانه جان خود را از دست دادند و صدها خانه ویران شد. در اینجا در باد نوینهر، رود آهر شبیه یک نهر باریک شده است.
عکس: Thomas Frey/dpa/picture alliance
کاملاً خشک
بستر رودخانه درایزام در نزدیکی شهر فرایبورگ در ایالت بادن وورتمبرگ تقریبا شبیه یک جاده ریگی شده است. خشک آبی طولانی و متدوام باعث شده است که رود درایزام، تقریباً به طور کامل خشک گردد. میشود با یک موتر جیپ احتمالاً به خوبی از بستر رودخانه به عنوان جاده استفاده کرد.
عکس: Philipp von Ditfurth/dpa/picture alliance
چیزهایی با کم شدن آب ظاهر میشوند
احتمالاً شخصی میخواسته است که این بایسکل قدیمی را به طور غیرقانونی دور بیندازد. تا زمانی که آب کافی در رودخانه وجود داشت، هیچ کس متوجه آن نشد. اکنون این بایسکل نمایان شده است و آیا مسئولان تنظیف از این فرصت برای از بین بردن چنین زبالهها استفاده خواهند کرد؟
عکس: Vincent Jannink/ANP/picture alliance
آثار یک رویدار تلخ
در اینجا یک کشتی شکسته در رود راین سفلی در نزدیکی مرز هالند را می تواند دید که گذشته غم انگیزی دارد. این کشتی که "الیزابت" نام داشت، یک کشتی چوبی بادبانی بود که در مارچ ۱۹۸۵ دینامیت بار شده بود. در آن زمان به دلایل نامعلومی محموله خطرناک این کشتی منفجر شد و بیش از ده نفر جان خود را از دست دادند.
عکس: Vincent Jannink/ANP/picture alliance
کشفهای خطرناک
بمب هایی که در جنگ جهانی دوم استفاده شده اند و شماری از آنها منفجر نشده اند، هنوزهم خطرناک اند. این بمب از بستر خشک شده رودخانه پو در شمال ایتالیا کشف و به صورت کنترول شده منفجر شد. معمولاً برای خنثی ساختن چنین بمبهایی باید کل یک منطقه یا محله تخلیه شود. تا حال چنین بمبی در هیچ رودخانه آلمان در طول خشکسالی اخیر کشف نشده است.
عکس: Flavio Lo Scalzo /REUTERS
نه، اینجا کانال سوئز نیست
در مناطق اطراف رود راین، مثل اینجا نزدیک شهر کلن، باز هم کمی باران باریده است. اما برای اینکه سطح آب به میزان قابل توجهی افزایش یابد نیاز می رود که در مناطق دیگر هم باران زیادی ببارد. مرکز هواشناسی بارش شدیدتری را تنها در اواسط هفته پیش بینی کرده است. ابتدا در غرب و سپس در شرق آلمان باران خواهد بارید.
عکس: Christoph Reichwein/dpa/picture alliance
13 عکس1 | 13
اگر به گذشته نگاه کنیم، ایالات متحده از بارورسازی ابرها به عنوان یک سلاح در جنگ ویتنام استفاده کرد تا فصل بارانهای موسمی را طولانیتر کند، و به این ترتیب زنجیره تدارکات جبهه ویت کنگ را مختل کرد و با گل آلود کردن زمین با باران بیشتر، پیشرفت این جبهه را فلج کرد.
چرا بارورسازی ابرها بحث برانگیز است؟
دو مثالهای ذکر شده در بالا نشان میدهد که این تکنولوژی توسعه یافته برای منافع عمومی، میتواند توسط افراد صاحب قدرت مورد سوء استفاده قرار گیرد. اما عوامل دیگری وجود دارد که برخی از کارشناسان را در مورد این روش مردد میکند.
یک استدلال این است: اگر برای مبارزه با خشکسالی ابرها را بر فراز منطقه خود بارور سازید، آن ابرها باران را به منطقه بعدی منتقل نمیکنند، جایی که ممکن است به باران بسیار بیشتر نیاز داشته باشد.
دیوید کیت، استاد فیزیک کاربردی در دانشگاه هاروارد گفت که اگر در این روش برای یک جا باران ایجاد شود، باران طبیعی در مسیر اصلیاش کمتر میشود. او به دویچه وله گفت: «این امر ذاتاً برنده و بازنده میسازد.»
کارشناسان همچنین هشدار میدهند که کنترول آب و هوا میتواند بسیار مشکل باشد و نگران هستند که تمرکز را از اقدامات سنتی برای کمک در مقابله با تغییرات آب و هوایی منحرف سازد.
خشکسالی شدید و برداشت حاصلات بسیار کم در افغانستان
02:00
ویناس گفت: «مهندسی آب و هوا، از جمله بارورسازی ابرها در مقیاس بزرگ، آزمایش خطرناکی است که میتواند خارج از کنترول ما باشد و منجر به عواقب ناخواسته شود. اگر میخواهیم اثرات خشکسالی یا طوفانها را کاهش دهیم، به ویژه در شرایط گرمایش جهانی فعلی، باید روی اقدامات سازگار سرمایه گذاری کنیم.»