آیا برنامه پذیرش افغان‌های در معرض خطر از سر گرفته می‌شود؟
۱۴۰۲ خرداد ۱, دوشنبه
حمید صمیم ۳۲ ساله (نام مستعار)، در حالیکه با لحنی اندوهگین از ایران از طریق تلفون صحبت می‌کند، بیش از دو ماه است که با همسر باردار و دو فرزند جوانش در تهران برای دریافت ویزای آلمان انتظار می‌کشند.
آنان پس از بازگشت طالبان به افغانستان، برای گرفتن ویزای آلمان درخواست دادند و در تاریخ ۱۹ فبروری ۲۰۲۲ تأییدی این کشور را همراه با در خواست سفر به کشور سوم، دریافت کردند. آنان پس از یکسال تلاش برای دریافت پاسپورت افغانستان و ویزای ایران، سرانجام در ماه فبروری سال‌روان به تهران رسیدند، اما اکنون در بی‌سرنوشتی به سر می‌برند.
وی می‌گوید که: «اگر کودکم اینجا تولد شود، مساله ویزا و پاسپورت وی چه خواهد شد؟ آیا روند صدور ویزا از سرگرفته خواهد شد؟ ما ویزای پاکستان نداریم؛ اگر گفته شود که به پاکستان منتقل شویم، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ ویا اگر مجبور شویم به افغانستان بازگردیم، زیرا همه چیز را که داشتیم فروخته‌ایم. دیگر زندگی‌ای در آنجا نداریم و طالبان ما را خواهند کشت ».
عبدالله حمیم، روزنامه‌نگار افغان، که قبلاً با تلویزیون طلوع نیوز کار می‌کرد، از جمله هزاران افغانی است که پس از تسلط طالبان به پاکستان فرار کرده اند. او یک سال است که در آنجا سرگردان است و نمی‌تواند به کشورهای دیگر برود. حمیم زندگی در پاکستان را فوق العاده دشوار توصیف می‌کند. به گفته وی: «زندگی کردن در اینجا خیلی سخت است، ما نمی‌توانیم کار کنیم، ما امنیت نداریم، هزاران افغان اینجا هستند که فرار کرده اند، اما آینده‌ای برای خود نمی‌بینند. ما در اینجا حتی هیچگونه حقوق اولیه پناهندگی نداریم ».
یوتیوب دویچه وله دری را دنبال کنید
آلمان به تاریخ ۱۷ اکتوبر ۲۰۲۲، یک برنامه پذیرش بشردوستانه را برای افغان‌های در معرض خطر با هدف پذیرش ماهانه ۱۰۰۰ نفر راه اندازی کرد. در حالیکه اکنون هفت ماه از آغاز این برنامه گذشته است، نه تنها هنوز هیچ موردی از تخلیه افراد از طریق این برنامه به آلمان گزارش نشده است، بلکه از تاریخ ۲۹ مارچ ۲۰۲۳ تاکنون، این برنامه به طور موقت متوقف شده است. سفارت‌های آلمان صدور ویزا برای افغان‌های دارای تاییدی پذیرش را متوقف کرده اند.
وزارت امورخارجه آلمان در پاسخ به این وضعیت به دویچه وله می‌گوید: «پس از آغاز برنامه پذیرش فدرال برای افغان‌ها در اواسط اکتوبر ۲۰۲۲، اولین دوره‌های انتخاب افراد از آن زمان تاکنون انجام شده است. با این حال، تصمیم گیری‌های انتخاب و مراحل بعدی آن به گونه موقت به حالت تعلیق درآمد، زیرا زیرا مکانیسم‌های امنیتی سازگار باید در این روند شامل شوند.»
کلارا بوئنگر، یک نماینده پارلمان آلمان از تعلیق صدور ویزا برای افغان‌های در معرض خطر انتقاد کرده و معتقد است که: «تعلیق صدور ویزا برای افغان‌های در معرض خطر غیرمسئولانه است. پس زمینه این تصمیم تنها یک کمپاین رسانه‌ای بود. در حالیکه ادعا شد که سوء‌استفاده گسترده از این برنامه صورت گرفته، اما هیچ مدرکی که آن را تایید کند، موجود نیست».
آیا برنامه صدور ویزا از سر گرفته می‌شود؟
با این حال وزارت امور خارجه آلمان می‌گوید که صدور ویزا تنها برای افغان‌های در معرض خطر که در پاکستان به سر می‌برند، از سر گرفته خواهد شد، اما نه در ایران: «احتمالاً امکان اجرای میکانیسم‌های امنیتی مناسب در تهران وجود نخواهد داشت. افرادی که قبلاً به تهران سفر کرده اند برای سفر به اسلام آباد نیز از سوی دولت آلمان حمایت خواهند شد.«
پس از تعلیق صدور ویزا برای افغان‌ها توسط دولت آلمان، اکنون صدها افغان در تهران و اسلام آباد سرگردان هستند. به گفته وزارت امور خارجه آلمان، نزدیک به ۷۰۰ تن در ایران و ۶۲۰ تن در اسلام آباد منتظر دریافت ویزای خود هستند. با این حال، برخی از سازمان‌های غیردولتی همکار در این روند این تعداد را بیشتر تخمین می‌زنند.
این در حالیست که به گفته «کابل لوفت بروکه»، یک سازمان غیردولتی که برای افغان‌های در معرض خطر در زمینه تخلیه به آلمان کمک می‌کند، حمایت از یک نفر در پاکستان ماهانه حدود ۵۰۰ یورو هزینه دارد.
هرتا میریا، یک تن از اعضای این نهاد در پاکستان می‌گوید که: «افراد آسیب‌دیده در اینجا در بلاتکلیفی مبهم در مورد زمان از سرگیری روند ویزای آنها به سر می‌برند. وضعیت سیاسی در پاکستان روز به روز بدتر می‌شود، کودکان به آموزش دسترسی ندارند، اکثر افغان‌ها نمی‌توانند کار کنند و از این طریق هیچ درآمدی ندارند. هزینه‌های صحی عمومی نیز توسط دولت آلمان پوشش داده نمی‌شود و جریان اطلاعات آنها کند و ناسازگار است ».
بیشتر بخوانید: سرخوردگی افغان‌هایی که در پاکستان منتظر انتقال به آلمان هستند
شریف شعیب ۲۱ ساله (نام مستعار)، یکی دیگر از این افغان‌ها بیش از یک سال است که منتظر دریافت ویزای آلمان در پاکستان به سر می‌برد. او که در زمان سقوط افغانستان نتوانست این کشور را از طریق میدان هوایی کابل به مقصد آلمان ترک کند، پس از اینکه برادرش در نوامبر همان سال توسط طالبان بازداشت شد، به پاکستان فرار کرد. اما پس از یک هفته گذراندن در فرودگاه پاکستان دوباره به افغانستان بازگردانده شد. او می‌گوید که مجبور شد به مدت سه ماه در کابل مخفی بماند تا اینکه به پاکستان بازگشت و اکنون بیش از یک سال است که اینجا منتظر دریافت ویزای آلمان است. او اظهار می‌دارد: «در ۲ اپریل سال‌روان به سفارت آلمان در پاکستان رفتم، اما پرواز ما به آلمان در ۶ اپریل ناگهان لغو شد. پاسپورت و مدارک من هنوز در سفارت است و بیش از هشت ماه است که ویزای پاکستان من به پایان رسیده است. احساس می‌کنم در زندان افتاده‌ام و در مورد آینده نامطمئن هستم .»
چه تعداد افغان پس از تسلط طالبان به آلمان منتقل شده اند؟
حکومت آلمان می‌گوید که تا کنون ۳۰ هزار افغان پس از تسلط طالبان از افغانستان به این کشور منتقل شده اند، اما شماری از سازمان‌های غیردولتی همکار در این روند، ادعا می‌کنند که دولت آلمان به تعهدات قانونی‌اش برای تخلیه افغان‌های آسیب‌پذیر و کارمندان سابق سازمان‌های آلمانی به طور کامل عمل نکرده است.
چنانچه به گفته نهاد «میژن لایف لاین» هم اکنون بیش از ۳۰ هزار تن از کارمندان محلی در افغانستان، در حالیکه هیچ تعهدی از سوی دولت آلمان برای پذیرش ندارند، در انتظار نجات هستند.
اکسل اشتایه مسئول این سازمان می‌گوید: «دولت آلمان می‌گوید که می‌خواهد افراد آسیب‌پذیر را نجات دهد، اما تعداد پذیرش در این برنامه تنها یک بر پنجم حصه از همه کارمندان محلی است که اگر پذیرفته شوند. دولت با این آمار فقط می‌خواهد مردم را گمراه کند.»
این درحالیست که به گفته سازمان بین المللی پناهندگان (ریفیوجیس انترنشنل)، از سال ۲۰۲۱ تاکنون حداقل یک میلیون افغان وارد ایران و ۶۰۰ هزار تن وارد پاکستان شده اند. دوون کون، مشاور ارشد این سازمان به دویچه وله می‌گوید که «تعداد زیادی از افغان‌ها اینجا وجود دارند که نه دولت پاکستان و نه کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل قادر به کمک به آنها نیستند. کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل برای کمک به پناهجویان افغان توان محدودی دارد و در حال حاضر اجازه ثبت نام و ارائه اسناد به آنها را ندارد. دولت پاکستان نیز منابع یا اراده سیاسی برای ارائه کمک به آنها را ندارد. پاکستان چالش‌های اقتصادی زیادی دارد و تعداد زیادی از پناهجویان افغان اینجا در فقر زندگی می‌کنند».
هرچند دولت آلمان قبلاً اعلام کرده بود که برنامه پذیرش بشردوستانه این کشور برای افغانستان احتمالاً تا سال ۲۰۲۵ ادامه خواهد داشت، اما تاکنون تاریخ دقیق از سرگیری صدور ویزای آلمان برای افغان‌ها معلوم نیست و دولت آلمان در مورد آن چیزی نمی‌گوید. با این حال نهاد »کابل لوفت بروکه« از شایعاتی مبنی بر احتمال از سرگیری دوباره این برنامه و صدور ویزا برای افغان‌ها در ماه جون سال‌روان سخن می‌گوید.