واکسین سل موسوم به «باسل کالمت گوئرین» از اوایل قرن گذشته به این سو وجود دارد. این تنها واکسین توبرکلوز یا سل است که مجوز استفاده دارد. تا کنون بیش از چهار میلیون دوز آن تجویز شده است. واکسین جدید «VPM1002» براساس همین واکسین قبلی تولید شده است.

دانشمندان بخش زیست شناسی عفونی موسسه ماکس پلانک با تغییر ژنتیکی واکسین قبلی «باسل کالمت گوئرین» واکسین جدید را توسعه داده اند. در صورتی که آزمایش های بالینی این واکسین موفقیت آمیز باشد، احتمالا طی چند سال آینده از این واکسین در سراسر جهان در مبارزه با توبرکلوز استفاده می شود.

اشتفن کاوفمن، زیست شناس عفونی، نقش اساسی در توسعه واکسین جدید «VPM1002» داشته است. اکنون دانشمندان اثربخشی و تاثیرات این واکسین در برابر ویروس کرونا را نیز آزمایش می کنند. واکسین قبلی توبرکلوز در بسیاری جهات موثریت خود را نشان داده است. کاوفمن، متخصص توبرکلوز به دویچه وله گفت: «در تحقیقات کنترول شده دیده شده است که واکسین باسیل کالمت گوئرین «BCG» در واقع می تواند از انسان در برابر عفونت های ویروسی سیستم تنفسی محافظت کند. این واکسین سیستم ایمنی ذاتی مادرزاد را تحریک می کند و می توان به کمک آن دفاعی را در برابر عفونت های ویروسی تنفسی ایجاد کرد. بر همین مبنا ما می دانیم که واکسین جدید ما به همان روش کار می کند.» او افزوده است که همین کارکرد این ویروس امیدواری موثریت آن در برابر بیماری کووید ۱۹ را نیز ایجاد می کند.

«VPM1002» سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند

تحقیقات بر روی موش ها نشان می دهد که واکسین «VPM1002» سیستم ایمنی بدن را فعال ساخته و از این طریق می تواند عفونت های ویروسی مانند کووید ۱۹ را به میزان قابل تضعیف کند.  

یک واکسین یا یک عامل بیماری زا مانند ویروس همیشه دو نوع سیستم دفاعی بدن را تحریک می کند. یکی سیستم دفاعی ذاتی یا مادرزادی است که می تواند عامل بیماری زا را با سرعت زیاد از بین ببرد و نوع دوم آن سیستم ایمنی اکتسابی است. کاوفمن می گوید: «تعامل بین این دو نوع سیستم ایمنی بهترین پاسخ ایمنی و بهترین دفاع ممکن بدن [در برابر عوامل بیماری زا] است.»

اولین موانع برطرف شده است

موسسه پاول ارلیش مرحله سم آزمایش بالینی واکسین «VPM1002» در برابر بیماری کووید ۱۹ را مجوز داده است. این آزمایش در کلینیک های مختلف آلمان از جمله در دانشکده طب هانوفر انجام می شود.

در اوایل ماه می دانشمندان آزمایش می کنند که آیا واکسین جدید توبرکلوز یا سل «VMP1002» سیستم ایمنی ذاتی را فعال می سازد یا نه. یاکوبس بوش، یکی از دانشمندان در تیم پروفیسور کریستوف شیندلر که مسئولیت این تحقیق را به عهده دارد، می گوید: «در نتیجه این واکسین باید شدت روند بیماری های تنفسی مانند کووید ۱۹ کاهش یابد.»

بوش گفت: «واکسین جدید توبرکلوز «VPM 1002» در شهر هانوفر آلمان در شرایط فعلی منحصراً در قسمت موثریت آن بر علیه پاندمی سارس کووی ۲ مورد آزمایش قرار می گیرد.» او گفت که در سراسر آلمان ۱۰۰۰ نفر در اولین تحقیق شرکت کردند. همه این افراد در بخش های صحی کار می کنند و به همین دلیل در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.

شیندلر، مسئول این تحقیق می گوید: «ما در نظر داریم در یک مطالعه دیگر تاثیر واکسین جدید توبرکلوز «VPM1002» را بر روی افراد بالاتر از سنین ۶۰ ساله مورد آزمایش قرار دهیم. سوال این است که آیا واکسین «VPM1002» می تواند از این گروه به خصوص آسیب پذیر به طور موثر محافظت کند یا نه.» در دومین تحقیق احتمالا در سراسر آلمان ۲۰۰۰ نفر شرکت خواهند کرد.

احتمال استفاده موقتی از «VPM1002»

اشتفن کاوفمن می گوید حتی اگر نتایج آزمایش واکسین سل «VPM1002» مثبت باشد، باید تحقیقات پیرامون واکسین مخصوص کرونا ادامه یابد. او افزود در صورتی که آزمایش واکسین «VPM1002» موفقیت آمیز باشد،‌ در مدت کوتاه می توان مقدار زیاد آن را تولید کرد و تا زمان دست یافتن به یک واکسین موثر در برابر کرونا، از آن استفاده کرد.

او گفت: «در مدت زمان کوتاهی از ده تا صد میلیون دوز این واکسین تولید خواهد شد. تولید زیاد از این نظر هم مهم است که واکسین توبرکلوز «BCG» در واقع کمیاب است و مقامات سازمان صحی جهان اکنون نگرانند که اطفال خوردسال در کشورهای دارای توبرکلوز را نمی توان بیش از این واکسین کرد.»

هند به خصوص به عنوان محل تولید انبوه این واکسین مطرح بحث است. موسسه «سرم» هند مجوز تولید این واکسین را گرفته است. این شرکت بزرگترین شرکت تولید کننده واکسین در جهان است و پیش از این دستگاه ها و تاسیسات تولید را تکمیل کرده است.  

واکسین قبلی توبرکلوز «BCG » قبلا آزمایش شده است و سال هاست که با انجام این واکسین بیماری سل یا توبرکلوز روند کندتری را طی می کند. کودکان در ایالت های شرقی آلمان و در شرق اروپا آن را دریافت کرده بودند. امروزه از این واکسین به خصوص در افریقا و آسیا در مبارزه با توبرکلوز استفاده می شود. تا کنون در تمامی این مناطق ظاهرا موارد کمتری از آلودگی به ویروس کرونا رخ داده است.

حمایت گرانبها

کاوفمن گفت: «وقتی که بحران کووید ۱۹ به میان آمد بعضی از دانشمندان به این تمرکز کردند که آیا در کشورهایی که واکسین توبرکلوز اجباری است خطر ابتلا به کووید ۱۹ پایین تر بوده است یا واقعات کمتری نسبت به کشورهایی که واکسین سل در آنها اجباری نیست وجود داشته است؟ در واقع در این مساله یک ارتباط دیده شده است.»

با وجود این او در تعبیر و تفسیر این بررسی ها محتاط است. او می گوید: «این مطالعات در میان کشورهایی صورت گرفته که از بسیاری جهات متفاوت اند. در هر حال انسان نمی تواند این را بدون قید و شرط به واکسین اجباری توبرکلوز نسبت دهد.» اما این می تواند انگیزه خوبی برای تحقیقات بیشتر باشد.

دانشمندان در هانوفر نیز ابراز اطمینان می کنند. بوش می گوید: «ما واکسین جدید توبرکلوز «VMP1002» را آغازی امیدوارکننده می دانیم.» او افزوده است: «این واکسین دفاع ذاتی بدن انسان را بهبود می بخشد و در نتیجه در برابر ویروس سارس کووی ۲ نیز می تواند تاثیرگذار باشد، اما ما باید هنوز هم منتظر نتایج آزمایشات بالینی باشیم.»

گودرون هایزه/ پ ع/ ع ف