محمد خالد حنفی، سرپرست وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان اخیراً در یک سخنرانی حامد کرزی رئیس جمهور اسبق، داکتر عبدالله عبدالله رئیس شورای عالی مصالحه ملی حکومت قبلی و فضل هادی مسلمیار رئیس مشرانو جرگه پیشین را «جنایت کاران بزرگ» خواند و گفت که با آن هم این چهره‌های حکومت‌های قبلی عفو شده و از آن‌ها محافظت می‌شود.

این اظهارات شک و گمان‌هایی را در مورد نحوه برخورد طالبان با مقام‌های حکومت پیشین و وضعیت زندگی آن‌ها ایجاد کرده است. منابع نزدیک به عبدالله عبدالله به دویچه وله تائید کردند که محدودیت‌ها بر این شخصیت سیاسی با گذشت هر روز بیشتر می‌شود.

هرچند کرزی و عبدالله هر از گاهی با برخی از نمایندگان کشورهای خارجی دیدار می‌کنند، اما دیدارهای مردمی آن‌ها بسیار محدود شده است.

پیش از سقوط کابل به دست طالبان، دفتر حامد کرزی تقریباً همه روزه میزبان دیپلومات‌ها، رهبران سیاسی افغانستان و نمایندگان اقشار مختلف افغانستان بود؛ به حدی که برخی‌ها می‌گفتند رفت و آمد دیپلومات‌ها به دفتر کرزی بیشتر از مراجعه آن‌ها به ارگ ریاست جمهوری است.

گروه طالبان وقتی بار اول در دهه ۱۹۹۰ کابل را تصرف کردند، داکتر نجیب الله رئیس جمهور اسبق افغانستان را به دار آویختند. رفتار آن زمان این گروه، همه را در روز سقوط کابل وحشت زده کرده بود. بسیاری مقامات سابق حکومت به میدان هوایی کابل رفتند و از همان مسیر افغانستان را ترک کردند.

حامد کرزی ساعاتی پس از سقوط کابل با نشر یک پیام ویدیویی که فرزندان‌اش نیز در کنارش حضور داشتند، مردم را به آرامش فراخواند و گفت: «ما در همین جا و با شما هستیم.» عبدالله نیز با نشر ویدیوی دیگر از فرار اشرف غنی خبر داد و بعد در میان مردم در یکی از جاده‌های کابل ظاهر شد.

ممنوعیت سفرهای خارجی

منابعی که دویچه وله با آن ها صحبت کرده از محدودیت‌های طالبان بر این دو چهره سیاسی سخن گفته اند. خانه‌های این شخصیت‌های سیاسی توسط افراد طالبان نظارت می‌شود.

یک منبع نزدیک به عبدالله که در حکومت قبلی کارمند ریاست مصالحه ملی بود و نخواست نامش در گزارش ذکر شود، به دویچه وله گفت: «وضعیت داکتر عبدالله خوب نیست.»

این منبع افزود که قرار بوده عبدالله در دو نشست در ایران و روسیه شرکت کند، ولی طالبان اجازه نداده اند تا این چهره سیاسی از افغانستان خارج شود. به گفته او، عبدالله رسماً به این دو نشست دعوت شده بود ولی طالبان نه با استفاده از زور بلکه «به نحوی به داکتر عبدالله فهماندند که اجازه بیرون شدن از افغانستان را ندارد.»

این منبع نزدیک به عبدالله همچنین گفت: «وضعیت اقتصادی او نیز خوب نیست. داکتر عبدالله در واقع زیر نظارت است.»

یک کارمند دیگر ریاست مصالحه ملی سابق گفت که عبدالله قصد داشت برای دیدار با خانواده اش به هند برود، ولی برایش اجازه بیرون شدن از افغانستان داده نشد.

یک تن دیگر از نزدیکان عبدالله گفت که او می‌دانست با چنین محدودیت‌هایی مواجه می‌شود؛ ولی با آن هم ماندن در افغانستان را ترجیح داد. او افزود که دید و بازدید عبدالله با مقام های کشورهای دیگر ادامه دارد و در این راستا محدودیتی وجود ندارد.

نزدیکان حامد کرزی و عبدالله عبدالله با توجه به شرایط کنونی حاضر نشدند به صورت رسمی با دویچه وله مصاحبه کنند. همچنین سخنگویان طالبان نیز با وجود تماس‌های مکرر حاضر به گفتگو در این مورد نشدند.

عفو عمومی؟

این در حالی است که طالبان به تکرار گفته اند که مقام‌های پیشین مورد عفو قرار گرفته و می‌توانند به خانه و وطن خود برگردند. با توجه به این شرایط، به نظر نمی‌رسد این شخصیت‌ها به أفغانستان برگردند.

ضیا آریا نژاد، نماینده پارلمان پیشین افغانستان به دویچه وله گفت که حامد کرزی و داکتر عبدالله با گذشت هر روز با محدودیت‌های بیشتر روبرو می‌شوند.

این نماینده پیشین گفت بسیاری سیاستمدارانی که در داخل افغانستان «گیر مانده» اند، پنهانی زندگی می‌کنند و در بسیاری مواقع تلفون‌های شان نیز خاموش است. او افزود که عفو عمومی طالبان در واقع «دامی برای این افراد افغانستان» است.

تلاش برای خارج شدن از افغانستان

علاوه بر این، برخی چهره‌هایی که در سطح میانی در بخش سیاسی فعال بوده اند، نیز از محدودیت شکایت دارند. یک تن از نمایندگان پیشین پارلمان گفت که پس از تسلط طالبان حساب بانکی‌اش مسدود شده و به دارایی‌هایش دسترسی ندارد. او گفت که تمام سیاستمداران شناخته شده در داخل افغانستان با همین سرنوشت مواجه اند.

این نماینده پیشین پارلمان توضیح داد که از تمام فعالیت‌های علمی و فرهنگی محروم است و تلاش می‌کند تا راهی برای بیرون شدن از افغانستان پیدا کند. او گفت: «خارج شدن بهتر از زندگی در رعب» است.