درماه گذشته، پس از آن که تقریبا هر روز صدها دختر مکتب در ولایت تخار براثر مسموم شدن ضعف کرده و ناخوش می شدند، حکومت افغانستان زیر فشار قرار گرفت و این منجر به یک سلسله بازداشتها گردید.

ریاست امنیت ملی افغانستان روز 6 ام ماه جون اعلام کرد که 15 تن مظنون به دست داشتن در این مسموم کردن دختران دانش آموز، به شمول دو دختر مکتب بازداشت شده و به مسموم ساختن شاگردان مکاتب اعتراف کرده اند.

مقامات حکومت افغانستان، گروه شورشیان طالب را که درمخالفت با مکاتب دختران بدنام اند، متهم به دست داشتن به مسموم ساختن ذخایر آب آشامیدنی و یک نوع مسموم کردن با گاز ساختند واین گزارش در در مطبوعات جهانی بازتاب گسترده ای داشت.

اما نمایندگی سیاسی سازمان ملل متحد برای افغانستان ( یوناما) نگرانی اش را از آن ابراز داشت که مبادا این اعترافات براثر اِعمال شکنجه به دست آمده باشند.

جمیز رود هوور، رئیس واحد حقوق بشر یوناما یا اداره معاونت ملل متحد برای افغانستان، دراین هفته به فرانس پرس گفته است که:«ملل متحد از موجودیت کدام سند طب عدلی اطلاع ندارد که این ادعاها را درمورد مسمومیت ها در مکاتبی تقویت کند که این حوادث در آنجاها اتفاق افتاده اند».

او گفت: «یوناما نگرانی هایش را درباره استفاده از شکنجه برای مجبور کردن افراد مظنون به اعتراف، در تسهیلات برگزیده شده ریاست امنیت ملی افغانستان درسرتاسر کشور، به شمول ولایت تخار ابراز داشته است».

«نگرانی زیادی ازاعلام اعترافات مظنونان در واقعه تخار، به شمول دو دختر مکتب وجود دارد. این امر تخطی از حق محاکمه منصفانه به شمول پیش فرض بی گناهی متهمان می باشد».

رودهوور، گفته است که هرگاه معلوم گردد که این اعترافات با اجبار به دست آمده اند، این وظیفه دادگاه هست که این اعترافات را به مثابه سند، رد کند. حکومت افغانستان این ادعاها را که اعترافات به زور شکنجه گرفته شده اند، رد می کند.

صدیقی صدیقی سخنگوی وزارت داخله افغانستان گفته است:« این ادعا کاملاً غلط است. هیچ کسی شکنجه نشده است. این افراد با اسناد دستگیرشده اند وما اعترافات آنها را داریم. درواقعه سرپل (درماه گذشته) پاشیدن (مواد زهری)، و در تخار تابلت درکار بوده اند. ما دراین مورد سند داریم».

سازمان صحی جهان می گوید که کدام شاهد وسند طب عدلی در این واقعات مسموم شدن وجود ندارد که نخستین بار درسال 2008 به میزان زیاد شایع شدند. این سازمان می گوید، « هیستری» دسته جمعی عامل مناسب این ناخوشی روانی دسته جمعی شناخته می شود.

علایم آن عبارت اند از دلبدی ناگهانی، سرچرخی و ضعف کردن دسته جمعی که در آن دختران به شفاخانه آورده شدند وبه زودی پس از آن شفا یافتند.

سازمان صحی جهان می گوید که ازجمله 1634 مورد در 22 مکتب دخترانه درچهارسال گذشته ازکدام واقعه مرگ ومیر گزارش نشده است.

سازمان نام برده می گوید که ظهور این حادثه از یک نمونهء فصلی حکایت می کند وآنهم درماه اپریل و می اتفاق می افتد که نزدیک به دوران امتحانات مکاتب است، اما این سازمان خاطر نشان می کند که «تشخیص هیستری دسته جمعی هنوز هم مورد بحث ومناقشه می باشد».

رابرت بارتولومیو ، جامعه شناس و مولف کتاب می گوید، با تثبیت نشدن کدام عامل فیزیکی درحوادث ماه می «همه موارد این ناخوشی روانی دسته جمعی نیز به حیث هیستری دسته جمعی شناخته می شوند».

بارتولومیو می گوید او بیش از 600 مورد هیستری دسته جمعی را درمکاتب یادداشت کرده است که درسال 1566 در اروپا دیده شده اند «وآنچه درافغانستان اتفاق افتاده است با این نمونه همخوان است».

«علایم روانی این ناخوشی که درواقعات افغانستان به میزان زیاد دربین دختران مکاتب دیده شده اند، شامل فقدان آشکار ماده زهری، گذرا بودن حادثه وعلایمی سلیمی چون ظهور سریع ناخوشی و شفای سریع، شایعات ناموثق مانند بوی عجیب و اضطراباتی بوده اند که براثر باورهای دوران جنگ به وجود می آیند».

او خاطر نشان می کند که تاریخچه حوادث مشابهی درمناطق جنگی وجود دارند، ولیستی را ارایه می کند که از فلسطین در سال 1983 گرفته تا گرجستان شوروی در سال 1989 و کوزوو درسال 1990 را در بر می گیرد.

او علاوه می کند این حادثه درافغانستان «درگیر ودار یک سراسیمگی عظیم اجتماعی که شامل ترس از شورشیان طالب است» ظهور می کند.

بشیراحمد سروری ، رییس موسسه صحت دماغی افغانستان می گوید: 30 سال است که افغانستان در جنگ هست و نصف جمعیت این کشور از اضطرابات روانی ای رنج می برند که براثر این منازعه به وجود آمده اند.

ناخوشی هیستری دسته جمعی پدیده ای است که هنوز به خوبی شناخته نشده است و بسیاری افغانها آن را قبول نمی کنند. اما در حوادث اخیر مکاتب دخترانه عوامل روان شناختی مطرح بوده اند.

طالبان مسوولیت حملات با مواد زهری درمکاتب دخترانه را رد نموده اند، اما تاریخ عملکردهای آنها برای مقامات که می خواهند کسی را متهم گردانند، هدف بسیار آسانی می سازد.

اسلامگرایان طالب پیش از آنکه براثر تهاجم نظامی زیرفرماندهی ایالات متحده امریکا، بعد از حوادث یازدهم سپتمبر ازقدرت برکنار گردند، به علت سرکوب بیرحمانه زنان بدنام بودند. اما اکنون بنا به ارقام حکومت افغانستان حدود سه ملیون دختر در مکاتب درس می خوانند.

ایالات متحده امریکا نیروهای ناتو را که شمار شان به 130 هزار نفر می رسد در افغانستان رهبری می کند، اما آنها در نظر دارند که درپایان سال 2014 از آنجا خارج گردند و افغان ها از این بابت هراس دارند که دستاوردها در راستای حقوق زنان از بین برود.

فرانس پرس / رسول رحیم

ویراستار: مهرنوش انتظاری