افغانستان در چهار دهه اخیر گرفتار جنگ است. پس از تجاوز شوروی پیشین، این کشور زیر نام‌های مختلف درگیر جنگ بوده است. امیدواری‌های که در سال 2001 برای استقرار ثبات و امنیت به وجود آمده بود، نیز به یأس تبدیل شده و ظاهرا پایانی برای جنگ‌های افغانستان نیست.

باوجود تلاش‌های مکرر حکومت افغانستان برای صلح، طالبان همچنان میدان‌های جنگ را گرم نگهداشته و پادرمیانی‌ های که در سال‌های اخیر برای تأمین صلح صورت گرفت نیز نتیجه‌ای در پی نداشته است.

احمد ضیاء مسعود نماینده رئیس جمهور افغانستان در امور حکومت داری خوب روز شنبه در محفلی که به منظور تقدیر از کارکرد رسانه‌ها برگزار شده بود گفت: «صلح با یک گروه مزدور و تروریست در هیچ جای دنیا تاهنوز تحقق پیدا نکرده است. طالبان گروهی است که برای اهداف پاکستانی‌ها جنگ می‌کنند. این جنگی است که با میکانیزم‌های صلح راه‌حل پیدا نمی‌کند.»

این نخستین‌بار است که یک مقام‌حکومتی از ناکامی صلح در افغانستان آشکارا سخن می‌گوید، در حالی که حکومت بارها تاکید کرده است که راه حل قضیه افغانستان جنگ نیست و این معضل باید از طریق گفتگو پایان داده شود.

به باور آقای مسعود کشورهای همسایه به خصوص پاکستان منافعی در افغانستان دارد که از آن گذشتنی نیست. او گفت پاکستان تلاش دارد تا با ایجاد یک حکومت دست نشانده در افغانستان، زمینه را برای تجارت با آسیای میانه فراهم کند.

مسعود افزود که پاکستان تلاش دارد تا به معادن افغانستان دسترسی داشته باشد و از آب‌های کشور برای آبیاری مزارع خود استفاده نماید. اما مقام‌های پاکستان همواره تأکید کرده‌اند که نقشی در جنگ افغانستان ندارند.

تکرار سیاست زمین سوخته

در سال‌های اخیر برخی از تحلیلگران به این باور بودند که مفکوره طالبان تغییر کرده و این گروه بیشتر خواست سیاسی دارد. در برخی از محافل سیاسی گفته‌می‌شد در صورتی که طالبان در دولت افغانستان از حقوق سیاسی برخوردار شوند، دست از جنگ خواهند کشید و به روند صلح خواهند پیوست.

اما حکومت افغانستان می‌گوید گروه طالبان با تسلط بر شهر کندز، یک بار دیگر نشان داد که در عملکرد این گروه، تغییری به میان نیامده است. آقای مسعود گفت: «طالبان که در زمان حاکمیت شان در چندین ولایت سیاست زمین سوخته را به راه انداخته بودند، یک بار دیگر بعد از چهارده سال این گروه نشان داد که آماده همزیستی مسالمت‌آمیز نیست.»

گزارش‌هایی که توسط نهادهای حقوق بشری نیز تهیه شده نشان می‌دهد که طالبان در کندز ادارات دولتی و تأسیسات نهادهای داخلی و بین‌المللی را آتش زده و دست به غارت و چپاول زده‌اند.

نقش رسانه‌ها

طالبان با استفاده از نام دین و مذهب و شریعت به صورت گسترده علیه دولت افغانستان تبلیغ می‌کنند. این گروه با استفاده از شعارهای مذهبی حمایت‌های مردمی به دست می‌آورند و از میان جوانان سربازگیری می‌کنند.

حکومت افغانستان از رسانه‌ها خواست تا در شناساندن تروریستان به مردم نقش برجسته‌تری ایفا کنند. اما مسؤولان نهادهای خبرنگاری نیز خواست‌های را از حکومت مطرح کردند.

مجیب خلوتگر مسؤول موسسه نی در این محفل گفت حکومت در بازسازی رسانه‌های کندز که در نتیجه جنگ به صورت جدی آسیب دیده و همه وسایل آن‌ها غارت شده است، از رسانه‌ها حمایت کند: «ما شاهد بدترین روزها در شمال بودیم و هستیم. در کندز بیشتر از 25 رسانه یا به نحوی نابود شدند و یا هم سوزانده شدند. در خواست ما از حکومت این است که در زمینه بازسازی و دوباره فعال سازی این رسانه‌ها با جامعه رسانه‌ای کمک کند.»

نهادهای رسانه‌ای گفتند که حدود 500 دوسیه خبرنگاران در نهادهای عدلی و قضایی به شمول قتل خبرنگاران و حملات هدفمندانه بر رسانه‌ها مسکوت مانده است که باید مورد پیگیری قرار گیرد.

حسین سیرت کابل