ناامنی، بیکاری و فقر عمده ترین دلایلی هستند که مردم افغانستان را وادار می کنند راه مهاجرت را پیش گیرند. بیش از دو میلیون مهاجر افغان فعلا در ایران زندگی می کنند. در سال های اخیر همواره از وضعیت بد مهاجران در ایران سخن زده شده است. برخی از این مهاجرین راه غیرقانونی به سمت اروپا را در پیش می گیرند.

پاکستان نیز همانند ایران سالهاست که میزبان مهاجران افغان است. در حال حاضر بیش از دو میلیون مهاجر ثبت نام شده افغان در پاکستان زندگی می کنند. در این کشور نیز صدها هزار مهاجر غیرقانونی افغان زندگی می کنند. پاکستان هم اخیرا فشار را بر مهاجران افغان بیشتر کرده تا به کشورشان برگردند. پاکستان دیگر جایی است که مهاجران افغان از آنجا به دیگر کشورها می روند.

ترکیه کشوری است که اکثر مهاجران افغان برای عبور به کشورهای اروپایی خود را به آنجا می رسانند. این کشور مهاجرپذیر نیست و مهاجران باید خودشان را برای منتقل شدن به عنوان پناهنده به کشور سومی در نمایندگی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان ثبت نام کنند. وضعیت مهاجران در ترکیه نیز روز تا روز بدتر می شود و حساسیت هایی را در جامعه به وجود می آورد.

یونان برای کسانی که در این کشور مهاجر بوده اند و یا هستند بدترین مکان است. با افزایش روزافزون مهاجران، تعداد راستگرایان افراطی هم بیشتر شده و حملات بر مهاجران نیز افزایش یافته است. بیش ده ها هزار افغان در این کشور بی سرنوشت هستند. پناهجویان زیادی در مسیر رسیدن به یونان جان باخته اند.

گذر از یونان و رسیدن به ایتالیا برای خیلی از پناهجویان یک رویاست. شمار زیادی از پناهجویان طعمه باندهای قاچاق انسان می شوند و با نشان دادن مسیری راحت به سوی قاره سبز فریب می خورند. وقتی پای به این مسیر دشوار و پرخطر گذاشتند، دیگر راه برگشتی نیست. قاچاقچیان پول شان را می برند و یا آنها را به باندهای قاچاق انسان می فروشند.

از آغاز مسیر، یعنی از افغانستان به پاکستان یا ایران، ترکیه و یونان، تا رسیدن به اروپا هر لحظه مرگ در کمین پناهجویان است. از شلیک مرزبانان گرفته تا غرق شدن در دریای خروشان. قاچاقچیان انسان مهاجران را در قایق های بادی می فرستند که خطر غرق شدن شان زیاد است. هزاران مهاجر در دریای مدیترانه تاکنون جان باخته اند.

خیلی از پناهجویان راه زمینی را از یونان تا کشور مقصد پیش می گیرند و از مسیر بلغاریا به سوی اروپا می آیند. در مسیر راه خطرهای زیادی وجود دارد. خیلی از پناهجویان در جنگل ها به قتل رسیده اند، خوراک حیوانات وحشی شده اند و یا هم بازداشت شده و ماه ها در زندان می مانند. به تازگی 14 مهاجر افغان و سومالیایی که قصد داشتند با دنبال کردن مسیر خط آهن به اروپا برسند، در مقدونیه زیر قطار مسافربری شدند.

هزاران افغان نیز راه رفتن به آسترالیا را در پیش می گیرند و به این منظور ابتدا خودشان را به اندونیزیا می رسانند. در صورتی که بازداشت شوند باید ماه ها و یا هم سال ها در زندان بمانند. شمار زیادی از آنان نیز در مسیر پرخطر آبی در اقیانوس جان می دهند. برخورد اندونیزیا با مهاجران خوب نیست و مکان های نگهداری آنان شبیه زندان است. بارها پناهجویان در این کشور دست به اعتصاب غذایی زده اند.

خیلی ها با رویای رسیدن به آسترالیا دل به دریا زده و بالاخره سر از جزیره ها درآورده اند. دولت آسترالیا از چندی قبل تصمیم گرفت که مهاجرانی که به تازگی وارد این کشور می شوند و یا کشتی شان در آب ها پیدا می شود به جزیره "پاپوا گینه نو" بفرستد. پناهجویانی که به این جزیره فرستاده شده اند چندین بار تظاهرات کرده و برخی از آنان به خاطر شرایط محیطی و معلوم نبودن سرنوشت شان دست به خودکشی زده اند.

پناهجویانی که موفق شوند خود را به اروپا یا آسترالیا برسانند، تازه وارد معرکه ای دیگر می شوند. آنها ماه های طولانی را باید برای رسیدگی به درخواست پناهندگی شان در اردوگاه های پناهندگان بگذارنند که وضعیت چندان مناسبی ندارند. پرس و جوهای موشگافانه بازجویان اداره پناهندگی دشواری دیگری است که آنان دست به گریبان اند. اگر سند تثبیت هویت کشور خود را نداشته باشند، باید سالها در اردوگاه های مهاجران بمانند.

نه تنها کشورهای همسایه ایران مهاجران افغان را جبراً اخراج می کنند که برخی از کشورهای اروپایی و آسترالیا نیز مهاجران را دوباره به افغانستان می فرستند. در این میان ناروی، انگلستان و سویدن از کشورهایی هستند که پناهجویان را "دیپورت" می کنند. به خاطر وضعیت در افغانستان بارها این عمل مورد انتقاد قرار گرفته است. افغانستان بعد از سوریه دومین کشور در جهان است که بیشترین شمار پناهجویان را دارد.