گسترش گروه بریکس موضوع اصلی مورد بحث در اجلاس سه روزه سران کشورهای عضو خواهد بود که از امروز ۲۲ آگست در شهر ژوهانسبورگ افریقای جنوبی آغاز و تا ۲۴ آگست ادامه می‌یابد. شمار کشورهای متقاضی عضویت طولانی است: ۲۳ کشور از جمله عربستان سعودی، اندونیزیا، ایران، ارجنتاین و اتیوپیا خواستار شمولیت در این گروه اند.

به اینستاگرام دویچه وله دری بپیوندید

انیل سوکلال، نماینده افریقای جنوبی در اوایل ماه آگست به خبرگزاری اقتصادی بلومبرگ ایالات متحده امریکا گفت: «رهبران بریکس بیانیه ای در مورد گسترش این گروه صادر خواهند کرد.» او گفته است که این مسئله موجب تغییر قاطع در نظم جهانی خواهد شد.

جنگ اوکرایین، تحریم‌ها، انتقاد از دالر و رقابت‌های جهانی از موضوعات مورد بحث این اجلاس خواهند بود. نشست سران بریکس نه تنها منعکس‌کننده رویگردانی بسیاری از کشورهای در حال توسعه و نوظهور از غرب است، بلکه اعتماد به نفس فزاینده آن‌ها را نیز منعکس می‌کند.

تحریک پیکینگ

فلیکس لی، کارشناس امور چین در گفتگویی با دویچه وله گفت: «چین از ضدیت با امریکا در کشورهای بریکس سود می‌برد، و این منجر به این خواهد شد که بسیاری از کشورهای جنوب جهانی به چین نزدیک‌تر شوند.» او افزوده است: «این هدفی است که چین با گروه بریکس دنبال می‌کند.»

به باور لی، بریکس از تبدیل شدن به یک اتحادیه کارآمد و مورد اعتبار مانند گروه هفت (جی۷) فاصله زیادی دارد، «اما برای پیکینگ مهم‌تر از همه این است که به لحاظ کاربردی در برابر ایالات متحده امریکا تلاش کند.»

مرتبط: اعلام تحریم‌های جدید علیه روسیه در نشست سران گروه هفت

روسیه نیز استراتژی پیگیری منفعت خود را دنبال می‌کند. به نظر گونتر مایهولد از دانشگاه آزاد برلین، «مسکو می‌خواهد با استفاده از فرصت متحدان خود مانند بلاروس یا ونزوئلا را به این گروه بیاورد.» به گفته او، «برای پوتین گسترش کشورهای عضو بریکس امکان غلبه برای انزوای بین‌المللی را فراهم می‌کند.»

گسترش بحث‌برانگیز بریکس

انزوای بین‌المللی روسیه در اجلاس ژوهانسبورگ مشهود است؛ چرا که در جمع اشتراک‌کنندگان این نشست از ۷۱ کشور، ولادیمیر پوتین حضور ندارد. دلیل این است که دادگاه کیفری بین‌المللی حکم بازداشت او به دلیل جنایات جنگی در اوکرایین را صادر کرده است.

اما گسترش برنامه‌ریزی شده گروه بریکس در داخل این اتحادیه نیز عاری از بحث نیست. مایهولد می‌گوید که کشورهای هند، برازیل و افریقای جنوبی علاقه‌ای نخواهند داشت که نفوذ خود در این گروه را از دست بدهند و با اعضای جدید مشکلات جدیدی برای خود ایجاد کنند.

مایهولد می‌افزاید: «وقتی هر کشوری تلاش کند که کشورهای دوست خود را در این گروه شامل کند، ناهمگونی و تنش در داخل بریکس بیشتر خواهد شد.» او ادامه می‌دهد: «از این نظر این موضوعی است که تاثیرات تخریب‌کننده به همراه خواهد داشت.»

 نالدی پاندور، وزیر امورخارجه افریقای جنوبی پیش از این در ماه اپریل گفته بود که اول باید در مورد معیارهای پذیرش اعضای جدید بحث و گفتگو شود. مایهولد به این باور است که «پیامد احتمالی آن این خواهد بود که حوزه‌ای از کشورهای بریکس پلاس وجود خواهد داشت که همه کشورهای شامل در آن دارای حقوق و صلاحیت‌های مساوی نخواهند بود.»

بریکس، جذاب برای سرمایه گذاران خارجی

با وجود اختلافات داخلی، کشورهای بریکس پروژه‌ای موفق به شمار می‌رود. بربنیاد گزارش اخیر سازمان تجارت و توسعه ملل متحد، سهم گروه بریکس در تولیدات اقتصادی جهانی از ۱۸ درصد در سال ۲۰۱۰ به ۲۶ درصد در ۲۰۲۱ افزایش یافته است.

دو شاخص دیگر به پوتانسیل این گروه اشاره دارد. بر اساس این گزارش، هم نرخ رشد صادرات داخلی بریکس و هم میزان سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشورهای عضو بریکس بالاتر از میانگین جهانی است.

مرتبط: پوتین: صادرات خود را به کشورهای عضو بریکس تغییر مسیر می‌دهیم

رشد گروه بریکس و همچنین تجارت در میان کشورهای عضو آن به وضوح تحت سلطه توسعه چین است. چین بزرگترین شریک تجاری برازیل، روسیه و افریقای جنوبی است. تنها هند یک استثناء است که چین بعد از ایالات متحده امریکا در جایگاه دوم بزرگ‌ترین شرکای تجاری قرار دارد.

تحریم؟ نه تشکر!

مایهولد می‌گوید جهت‌گیری ضد غربی گروه بریکس در اروپا با نگرانی نظارت می‌شود. او توضیح می‌دهد: «نمی‌توان این تصور را از بین برد که بریکس زمینه‌ای برای پوتین است و اینکه این گروه برای بسیاری کشورهای دیگر به یک پناهگاه فرار تبدیل خواهد شد تا خود را در برابر تحریم‌ها و یا پیامدهای تحریم‌ها محافظت کنند.»

ویدیوهای معلوماتی را در یوتیوب دویچه وله دری ببینید

کشورهای بریکس در تحریم‌ها علیه روسیه شرکت نمی‌کنند. به همین دلیل فعلاَ چین، برازیل و هند از بزرگترین خریداران نفت ارزان از روسیه اند. اما جدا از انرژی ارزان، کشورهای در حال توسعه و نوظهور به شدت از پیامدهای جنگ اوکرایین متاثر شده اند. 

عدم انتقاد مستقیم کشورهای بریکس از مسکو

مایهولد می‌افزاید: «منفعت واضحی (در میان کشورهای بریکس) وجود دارد که روسیه نباید تدارک مواد غذایی را تحریم یا تضعیف کند. البته در بخش تامین کود نیز چنین است.» از این رو، به گفته او، روسیه در آجندای این جلسه هست هرچند که در مورد آن صحبت نمی‌شود.

به گفته او «از یک سو تلاش می‌شود مقرراتی یافته شود که وضعیت کشورهای بریکس را که از پیامد تحریم ها متاثر شده اند بهبود بخشد، از سوی دیگر کسی نمی‌خواهد طرف واقع گردد و یا در این منازعه دخیل شود. این دقیقاَ همان قسمت دشوار است.»