استخدام گروه‌های مسلح غیررسمی در کندز گسترده تر از آن است که قبلاً توسط حکومت و ناتو در جنگ علیه طالبان صورت گرفته بود. این مساله همچنین نشان دهنده نوعی سازش در حکومت غنی است که تلاش کرده است از نفوذ زورمندان به اصطلاح گروه‌های "مجاهدین" بکاهد که در زمان حکومت حامد کرزی پُست‌های کلیدی را در دست داشتند.

اجمل عابدی، سخنگوی رئیس جمهور غنی این مساله را رد کرد که استخدام این جنگجویان در کندز به مفهوم تجهیز دوباره مجاهدین است: «چیزی که در نظر است، شهروندان داوطلب گزینشی است.»

محاصره چندین هفته‌ای کندز توسط طالبان باعث شمولیت هزاران ملیشه در این جنگ شده است؛ به ویژه گسترده بودن حملات طالبان و ناتوانی نیروهای حکومتی برای عقب زدن این حملات نگران کننده بوده است.

دولت‌های غربی بیش از 69 میلیارد دالر مصرف کرده اند تا نیروهای امنیتی افغانستان آماده تامین امنیت کشور بعد از خروج نیروهای بین المللی باشند.

محمد عمر صافی، والی کندز گفت که تا این هفته طالبان مواضعی را در حومه‌های شهر کندز زیر کنترول خود دارند و همه روزه زد و خورد صورت می‌گیرد. عملیات نیروهای امنیتی علیه شورشیان دو هفته است که معلق مانده است.

رجوع به مجاهدین، اصطلاحی که برای جنگجویان مقاومت علیه اشغال اتحاد جماهیر شوروی سابق در دهه 1980 و بعداً در زمان رژیم سر سخت طالبان اطلاق می‌شود، برای برخی در داخل حکومت واضحاً یک راه حل است.

والی کندز می‌گوید: «نیروهای امنیتی افغانستان قادر به تامین امنیت هستند، اما این مردم (مجاهدین) با منطقه خوب بلدیت دارند و بیشتر موثر اند.»

صافی به رویترز گفت که در هفته‌های اخیر حدود یک هزار جنگجوی زیر رهبری فرماندهان مجاهدین استخدام شده و تسلیحات به دست آورده اند و یک هزار ملیشه دیگر در انتظار به سر می‌برند.

این ملیشه‌ها نیروهای پولیس و اردوی افغانستان را حمایت می‌کنند که در هفته‌های اخیر 12 هزار تن از این نیروها در کندز حضور داشته اند و ممکن است این شمار حالا کمتر شده باشد.

خطر قانون شکنی بیشتر

هرچند تقاضای کمک از گروه‌های مجاهدین در کندز ممکن است معقول به نظر برسد، اما تحلیلگران می‌گویند ممکن است این تلاش نتیجه معکوس داشته و به استقرار مجدد فرماندهانی منجر شود که در گذشته به نقض حقوق بشر متهم شده اند. منتقدان به این نظر اند که رقابت‌های تاریخی میان این گروه‌ها نیز می‌تواند منجر به ناآرامی دیگر و افزایش بی‌قانونی گردد.

پتی گوسمن، تحلیلگر افغانستان در دیده بان حقوق بشر می‌گوید: «این جنگجویان ملیشه‌ای در واقع به زورمندان پاسخگو هستند، نه به معیار و نظم سلسله مراتب.»

همچنین توماس روتیگ از شبکه تحلیلگران افغانستان می‌گوید که ایجاد نیرویی غیر از نیروهای امنیتی ملی (اردو، پولیس ملی و پولیس محلی) به مفهوم بی‌ثباتی بیشتر خواهد بود. او می‌گوید: «این فرماندهان ملیشه‌ای حالا ممکن است از حکومت حمایت کنند، اما ما نمی‌دانیم که هفته آینده چه می‌کنند.»

گروه‌های ملیشه‌ای در افغانستان قرار بود که بعد از شکست طالبان در نتیجه حملات نظامی امریکایی‌ها در سال 2001 منحل شوند، اما بسیاری فرماندهان مجاهدین جنگجو و تسلیحات خود را نگه داشته اند.

برعلاوه گروه‌های مجاهدین، هم ایتلاف نظامی بین المللی زیر رهبری امریکا و هم سازمان استخبارات افغانستان واحدهای مستقل محلی را برای دفاع از قریه‌ها در مناطقی پرورش داده اند که طالبان حضور دارند. گروه‌های حقوق بشری نقض حقوق بشر توسط این گروه‌ها را مستندسازی کرده اند.

تقاضای کمک

عمر صافی والی کندز می‌گوید که حکومت می‌تواند این نیروها را طرفدار خود نگهدارد و حکومت با استخدام این ملیشه‌ها بهتر می‌تواند آن‌ها را زیر کنترول خود بیاورد.

صافی گفت: «شمار بیشتر آن‌ها (ملیشه‌های مجاهدین) از حکومت خوش نبودند، پس ما خواستیم که آن‌ها را در یک چهارچوب سازمان‌دهی شده بیاوریم.»

اما ملیشه‌ها احساس می‌کنند که این تقاضای کمک بسیار دیر است. مسعود چهاردره، فرمانده سابق مجاهدین که حدود 100 مرد مسلح را در خط مقدم نبرد در منطقه تلوکه رهبری می‌کند، می‌گوید: «ما مدت‌های زیادی انتظار کشیدیم که حکومت شورشیان را عقب بزند، اما چنین نشد.»

او افزود: «حکومت پا پیش گذاشت و از ما خواست که در محو طالبان کمک کنیم. ما بعضی سلاح‌های کهنه داشتیم و حکومت اسلحه جدید به ما داد.»

محبوب الله دیگر فرمانده محلی سابق مجاهدین از موثریت مبارزه افرادش در کندز صحبت می‌کند: «تا حالا ما چندین تن از طالبان کشته ایم و جنگ ادامه دارد.»