حمله هفتم اکتوبر ۲۰۲۳ اسرائیل را غافلگیر کرد. در این روز جنگجویان حماس و دیگر شبه‌نظامیان تروریست از مرز به شدت استحکام‌بندی شده نوار غزه عبور کرده و حمله‌ای را بر اسرائیل انجام دادند، نزدیک به ۱۲۰۰ تن را کشتند و ۲۵۱ تن دیگر را به گروگان گرفته و به این منطقه کوچک فلسطینی بردند. تجربه چنین آسیب‌پذیری منجر به تراومایی شد که تا امروز در اسرائیل احساس می‌شود.

در هشتم اکتوبر ۲۰۲۳ اسرائیل حملات خود به نوار غزه را شروع کرد و دو سال اخیر برای فلسطینی‌ها در نوار غزه وحشتناک بوده است. براساس آمار وزارت صحت نوار غزه که زیر اداره حماس است، در عملیات نیروهای دفاعی اسرائیل در این باریکه دست کم ۶۶ هزار تن کشته شده اند که ۸۰ درصد آن‌ها را غیرنظامیان تشکیل می‌دهند و حدود ۱۶۹ هزار تن دیگر زخمی شده اند. سازمان‌های بین‌المللی به این باورند که آمار واقعی تلفات ممکن است بیشتر از این باشد.

سازمان بین‌المللی مهاجرت گزارش داده است که ۹۰ درصد خانه‌ها در نوار غزه تخریب شده یا آسیب دیده اند و ۱.۹ میلیون نفر از جمعیت ۲.۱ میلیون نفری این منطقه در داخل بیجا شده اند. در پی «محاصره کامل» وضع شده بر نوار غزه از سوی اسرائیل، بخش‌های گسترده این منطقه از قحطی حاد رنج می‌برد که در اثر آن تا حالا ۴۵۰ تن به شمول ۱۵۰ کودک جان باخته اند.

اسرائیل تنها به صورت قسمی به اهداف جنگی خود دست یافته است

بعد از حمله هفتم اکتوبر، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل دو هدف اصلی را برای جنگ نوار غزه تعیین کرد: آزادی همه گروگان‌ها از نزد حماس و «نابودی» این گروه شبه‌نظامی. حالا که دو سال می‌گذرد، او به هیچ یک از این اهداف به صورت کامل دست نیافته است. از جمع ۲۵۱ گروگان در غزه، ۱۴۸ تن زنده به اسرائیل برگردانده شده اند. از این میان، هشت تن توسط نیروهای دفاعی اسرائیل آزاد شده اند و ۱۴۰ تن دیگر را حماس در بدل آزادی صدها فلسطینی زندانی در اسرائيل آزاد کرده است. بقایای چندین گروگان جان باخته نیز به اسرائیل تحویل داده شده اند.

به گفته حکومت اسرائیل، ۴۸ گروگان دیگر هنوز در نزد حماس اند. باور به این است که از این میان تنها ۲۰ نفر شان زنده اند.

حماس که از سوی اسرائیل، اتحادیه اروپا، ایالات متحده و چندین کشور دیگر به عنوان یک سازمان تروریستی شناخته می‌شود، هنوز در غزه حضور دارد، هرچند جنگجویان زیاد آن در دو سال اخیر کشته شده اند. اسرائیل همچنین شماری از چهره‌های کلیدی رهبری حماس را کشته است، به شمول اسماعیل هنیه و یحیی سنوار. با وجود این، این گروه به فعالیت خود ادامه داده است.

دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده امریکا، در اواخر ماه سپتمبر ۲۰۲۵ یک طرح صلح ۲۰ ماده‌ای را معرفی کرد که خواستار آزادی همه گروگان‌های باقی‌مانده و خلع سلاح حماس شده است. براساس این طرح، آن جنگجویان حماس که «به همزیستی مسالمت‌آمیز با اسرائیل متعهد شوند»، از سوی اسرائیل معافیت دریافت می‌کنند. این طرح اگر اجرایی شود، در عمل به مفهوم پایان حماس به عنوان یک گروه شبه‌نظامی خواهد بود.

دشمنان اسرائیل تضعیف شده اند

در این دو سال جنگ به نوار غزه محدود نمانده است. وقتی جنگ غزه شروع شد، حزب‌الله لبنان و حوثی‌های یمن هر دو با حماس ابراز همبستگی کردند. براساس گزارش‌ها، سازمان‌های حماس، حزب‌الله و حوثی‌ها هر سه از سوی ایران حمایت مالی دریافت می‌کنند.

بعد از حمله هفتم اکتوبر حماس به اسرائیل، حزب‌الله در سال‌های ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ چندین حمله به اسرائیل انجام داد. گزارش‌ها حاکی است که حوثی‌ها نیز با راکت و پهپاد به اسرائیل حمله کرده اند.

اسرائیل علیه همه این گروه‌ها اقدام نظامی کرده، حسن نصرالله رهبر این گروه را در انفجاری در بیروت کشت و شماری جنگجویان حزب‌الله در رویداد انفجار پیجرها که در سپتمبر ۲۰۲۴ تبدیل به سرخط رسانه‌های جهان شد کشته شدند. حملات هوایی در جنوب لبنان، حزب‌الله را بیشتر تضعیف کرد.

نیروی هوایی اسرائیل ایران را نیز برای چندین روز هدف حمله قرار داد و سایت‌های هسته‌ای آن را به شدت تخریب کرد. ترور اسماعیل هنیه، رهبر حماس، در مرکز تهران موجب شرمساری رژیم ایران گردید.

سقوط بشار اسد، حاکم طولانی‌مدت سوریه، توسط شورشیان در اواخر سال ۲۰۲۴ به این معنی بود که ایران یک متحد دیگر خود در منطقه را از دست داده است. به این ترتیب، دشمنان اسرائیل در ایران، سوریه، لبنان و غزه آسیب‌های جدی دیدند و ارتش اسرائیل حالا بیش از هر زمان دیگری در منطقه دست برتر دارد.

اسرائیل به نسل‌کشی متهم شد

شیوه‌ای که اسرائيل جنگ نوار غزه را به پیش می‌برد انتقادها و محکومیت‌های بین‌المللی را در پی داشته است.

ارتش اسرائیل در جریان دو سال اخیر شفاخانه‌ها، اردوگاه‌های بیجاشدگان و مکاتب را در نوار غزه بمباران کرده، هزاران زن و کودک و شمار زیادی از خبرنگاران، کارمندان نجات و امداد را کشته است. اسرائيل در مواقع مختلف به صورت عمدی کمک‌های امدادی به نوار غزه را مسدود کرده است. مقام‌های اسرائیل مدعی شده اند که هدف این کار جلوگیری از دست یافتن حماس به این کمک‌ها بوده است.

این اقدامات، در کنار سایر موارد، اتهام نسل‌کشی علیه فلسطینی‌ها از سوی اسرائیل را در پی داشته است. یک کمیسیون مستقل بخش حقوق بشر ملل متحد، انجمن بین‌المللی پژوهشگران نسل‌کشی و سازمان‌های حقوق بشری اسرائیلی مانند بتسلیم و داکتران برای حقوق بشر، اسرائیل را به »نسل‌کشی« متهم کرده اند. حکومت نتانیاهو این اتهام‌ها را رد می‌کند و می‌گوید که برای آن شواهدی وجود ندارد و اسرائیل حق دفاع از خود را دارد.

بیشتر بخوانید: دو سازمان حقوق بشری اسرائیل را به «نسل‌کشی» در غزه متهم کردند

افریقای جنوبی در ماه دسمبر ۲۰۲۳ دوسیه‌ای را علیه اسرائیل در پیوند به نقض کنوانسیون جلوگیری از نسل‌کشی در دیوان عدلی بین‌المللی مطرح کرد. دیوان کیفری بین‌المللی در ماه نوامبر ۲۰۲۴ حکم بازداشت نتانیاهو و وزیر دفاع آن زمانش یوآف گالانت را به اتهام جنایت علیه بشریت صادر کرد. حکومت اسرائیل و حامیانش این حکم بازداشت را رد کردند و مجارستان بعداَ حتی خروج خود از دیوان کیفری بین‌المللی را اعلام کرد.

به رسمیت‌شناسی کشور فلسطینی

وضعیت وخیم نوار غزه در تلاش‌ها در راستای به رسمیت شناسی یک کشور مستقل فلسطینی تحرکی تازه بخشید. پیش از حمله هفتم اکتوبر ۲۰۲۳ حدود ۱۴۰ کشور جهان کشور فلسطینی را به رسمیت شناخته بودند. در دو سال اخیر ۲۰ کشور دیگر دست به چنین اقدامی زده اند، به شمول فرانسه، بریتانیا، اسپانیا، آسترالیا و کانادا.

این کشورها همزمان با این اقدام حمایت خود از راه حل دو کشوری، یعنی یک کشور مستقل فلسطینی در کنار اسرائیل، را ابراز کرده اند. نتانیاهو مدعی است که به رسمیت شناسی یک کشور فلسطینی به مفهوم «پاداش» دادن به حماس است. اما کشورهایی که کشور فلسطینی را به رسمیت شناخته اند، نقش داشتن حماس در دولت آینده فلسطینی را رد کرده اند.

چندین کشور در پاسخ به جنگ جاری در نوار غزه صادرات اسلحه به اسرائیل را متوقف کرده اند. چند کشور به شمول کلمبیا، افریقای جنوبی و مالیزیا، تحریم‌هایی بر اسرائیل وضع کرده اند.

اتحادیه اروپا نیز مدتی است که در مورد اقدامات تنبیهی اقتصادی بر علیه اسرائیل بحث می‌کند. شمار فزاینده کشورهای عضو اتحادیه اروپا از تعلیق توافقنامه همکاری نزدیک با اسرائیل، محدود ساختن سفر بدون ویزای شهروندان اسرائیلی و منع واردات کالا از شهرک‌های ساخته شده توسط اسرائیل در کرانه باختری اشغالی حمایت می‌کنند. اما آلمان و برخی کشورهای عضو دیگر تا حالا با این اقدامات مخالفت کرده اند.

انشقاق در جامعه اسرائیل

دیدگاه‌ها در داخل اسرائیل در مورد ادامه این جنگ و چگونگی آن ضد و نقیض است. وزیران مالیه و امنیت ملی از جناح راست افراطی، از ادامه عملیات نظامی علیه حماس حمایت می‌کنند و حتی خاطرنشان کرده اند که اسرائیل می‌تواند کرانه باختری اشغالی را به خود الحاق کند؛ اقدامی که طرح راه حل دو کشوری را در عمل متوقف می‌کند.

گروه‌های دیگر در جامعه اسرائیل به خصوص خانواده‌های گروگان‌ها ماه‌هاست که خواستار آتش‌بس می‌شوند. آن‌ها هفتگی تظاهرات می‌کنند و خواستار راه حلی از طریق مذاکره اند. بسیاری آن‌ها می‌گویند که احساس می‌کنند حکومت آن‌ها را تنها رها کرده است.

عرب‌های اسرائیلی، کهنه‌سربازان ارتش و خانواده‌های کسانی که به سربازی نیروهای دفاعی گرفته شده اند نیز در مخالفت با جنگ در جاده‌ها اعتراض کرده اند. براساس یک نظرخواهی ماه جولای، در مجموع بیش از ۶۰ درصد اسرائیلی‌ها از آتش‌بس حمایت می‌کنند.

طرح ترامپ برای نوار غزه اگر مورد توافق قرار بگیرد و اجرایی شود، سلاح‌ها را فعلاَ خاموش خواهد کرد، اما التیام یافتن زخم‌های این جنگ دهه‌ها وقت خواهد گرفت.