آلمان کشوری سکولار است. معمولاَ دین نقشی در سیاست بازی نمی کند. اما مهاجرت های گسترده عمدتا پناهجویان مسلمان در خزان سال ۲۰۱۵ به آلمان و همچنین تروریسم اسلامگرا، اسلام را به یک موضوع مورد بحث در آلمان قرار داده است. مثلا توماس دیمیزیر وزیر داخله آلمان در تیزش در قبال قواعد اصلی فرهنگ آلمانی در اواخر ماه اپریل گفته بود که "آلمان برقع نیست". ممنوعیت برقع از جمله موضوعاتی است که همواره در بحث های ادغام، اسلام و اسلامگرایی در آلمان مطرح می گردد، هر چند بیش از چند صد زن برقع پوش و یا زنانی که همه بدن را می پوشانند در آلمان وجود ندارد. اگرچه کریستیان وولف، رئیس جمهور سابق آلمان در یک سخنرانی بحث برانگیزش در سال ۲۰۱۰  گفته بود: «اسلام به آلمان تعلق دارد»، اما در اواخر سپتمبر امسال، پارلمان آلمان فدرال انتخاب می شود و احزاب برجسته آلمان ترس از رقابت جناح راست پوپولیست پیدا کرده اند.

موضوع درجه اول، پناهجویان

با این حال، به خصوص دو حزب بزرگ آلمان، دموکرات مسیحی و سوسیال دموکرات تا حال از مطرح کردن موضوعاتی مانند اسلام، قواعد اصلی فرهنگ آلمانی و ادغام در مبارزات انتخاباتی خود دوری کرده اند. در اواسط ماه جولای مارتین شولتس نامزد حزب سوسیال دموکرات ها به بحران پناهجویان تماس گرفت. به باور اسکار نیدرمایر، دانشمند علوم سیاسی در برلین، "مشکل پناهجویان که اغلب مردم با اسلام و تروریسم آن را پیوند می دهند، در حال حاضر مهم ترین مسئله" است. نیدرمایر در مصاحبه با دویچه وله گفت که این موضوع می تواند به عنوان یکی از مسایل مهم در هفته های اخیر انتخابات دوباره به بحث کشانده شود.

آنچه بحث در مورد اسلام و شریعت را پیچیده می سازد، موجودیت تفسیرهای بسیار زیاد از آن است. ماتیاس روهه حقوقدان و اسلام شناس در حاشیه یک کنفرانس در فرانکفورت که در مورد "شریعت و قانون اساسی" بود، به دویچه وله گفت که "با شریعت می توانید حقوق بشر را پایمال کنید و یا می توانید با شریعت حقوق بشر را توجیه کنید." 

محک برابری

به باور سوزانه شرویتر، در هر جایی که شریعت به عنوان مجموعه ای از نورم ها به اجرا درآید، از همه پیشتر گرایش های سرکوبگر آن قابل مشاهده است. شرویتر که مدیر مرکز تحقیقات «اسلام جهانی» در فرانکفورت است در مصاحبه‌ای با دویچه وله به گونه مثال به نظم جنسیتی اشاره می‌کند و می‌گوید: «شما در همه مکاتب رسمی اسلامی یک امر را بسیار شبیه به هم می یابید و آن برتری مردان بر زنان است. به این معنی که مردان و زنان برابر نیستند و مردان امتیازات بیشتر دارند."

شرویتر همچنین در اروپا نیز اجرای این نظام اسلامی سرکوبگر را مشاهده می‌کند. او می گوید: «در هر جا که محله مسلمان است، به خصوص در بریتانیا و یا هم در حومه شهر پاریس، ما می بینیم که این نظم اسلامی در محیط اجتماعی حاکم است.» شرویتر توضیح می دهد که چگونه این امر تاثیر می گذارد: "مثلا در بسیار مناطق در این کشورها زنان به کافی خانه ها و یا رستوران ها نمی روند و یا محله های خاصی است که همه مغازه ها در ماه رمضان بسته اند و دیگر این سوال مطرح نیست که آیا یک زن بدون چادر به جاده برود. زنان بدون چادر در این محله ها اصلا دیگر وجود ندارند."

شرویتر آلمان را در واقع به دور از این شرایط می بیند، اما او به این نظر است که حتی در اینجا نیز فشار بالای دختران مسلمان برای اینکه باید در مکتب چادر بپوشند و مطابق با تفکیک جنسیتی عمل کنند، در حال رشد است. این دانشمندن علوم اسلامی می گوید که "دختران مسلمان زیر فشار قرار می گیرند، از آنها عکس می گیرند و در اینترنت می گذارند و به پدر و یا مادر شان می گویند که دختر تان "یک فاحشه" است." 

آیا چند فرهنگی بی مفهوم است؟

برای ورنر پاتسلت، دانشمند علوم سیاسی از شهر دریسدن آلمان، چنین روایت هایی نشان می دهند که «چند فرهنگی» خود فریبی ای بیش نیست. برای او برابری جنسیتی بخش خاصی از ارزش های اروپایی و فرهنگ غربی است. چنانکه این فرهنگ پیش شرط زندگی اروپایی ها در مجموع است. پاتسلت از طرفداران این دیدگاه است که پیش شرط چند فرهنگی این  است که همه مهاجران فرهنگ ما را قبول و همواره از طریق روش های فولکلور مانند پوشاک دیگر، تعطیلات دیگر و ... آن را نشان بدهند.  او می گوید که "اما این امر اتفاق نمی افتد، وقتی برخی از مردم یک تفسیر خاصی از دین خود را جدی بگیرند."

پاتسلت در رابطه با احزاب چنین یک تجزیه و تحلیل می کند: "به هر اندازه که احزاب راستگرا باشند به همان اندازه می گویند که فرهنگ کشور باید تغییر نکند، به همان اندازه کمتر آنها از مطرح کردن قید و شرط در برابر مهاجران ابا دارند. و آنها پافشاری می کنند تا نمونه های فرهنگی ما مورد پذیرش نیز قرار گیرند."

با توجه به برنامه های انتخاباتی، نیدرمایر این سوال را مطرح می سازد که آیا آلمان باید به سمت یک جامعه چند فرهنگی بازتر شود و یا سیستم و نورم های جامعه آلمانی که در طول تاریخ ایجاد شده و رشد کرده اند، بیشتر مورد تاکید قرار بگیرند.

با توجه به اظهارات نیدرمایر تا حال هیچ حزبی مسلمانان را به عنوان یک گروه مخاطب در انتخابات مطرح نکرده است. در مجموع در حدود پنج میلیون مسلمانان در آلمان زندگی می کنند. با این حال، مشخص نیست که دقیقا چه تعداد از آنها واجد شرایط رای دهی هستند.

nka, af (Matthias von Hein)