مسوولان کتابخانه ملی اسراییل گفتند که این گنجینه دست نویس حدود دو سال پیش به صورت اتفاقی از یک غار در شمال افغانستان به دست آمده است. این اسناد حدود یک هزار ساله به این دلیل محفوظ مانده اند که یهودی ها متن هایی را که دارای نام خدا باشد دور نمی اندازند. همچنان خشک بودن هوای غار نیز باعث شده است که این اسناد ازبین نروند.

پژوهشگران می گویند «جنیزه افغان» در نوع خود بهترین آرشیف بعد از کشف «جنیزه قاهره» است که 100 سال پیش در کنیسه مصر پیدا شد. «جنیزه» یک کلمه عبری است که به مفهوم مخزن چیزهای باارزش می باشد. در زبان عبری به آرشیفی از متون مذهبی که نمی توانند آن را دور بیندازند و باید در جایی دفن کنند، «جنیزه» می گویند. «جنیزه قاهره» گنجینه بزرگی از متون مربوط به قرون وسطی بود که یکی از مهمترین مجموعه های کشف شده در تاریخ پنداشته می شود.

پروفیسور هاگای بن شامای، رییس اکادمیک کتابخانه ملی اسراییل گفت: «این نخستین باری است که ما مجموعه ای از اسنادی را داریم که نشان دهنده فرهنگ یهودی هایی است که در آنجا (افغانستان) زندگی کرده اند».

«جنیزه افغان» شامل صدها سندی است که اکنون در اختیار گردآورندگان و معامله کنندگان این آثار در سطح جهانی قرار دارد. شمال افغانستان دورترین منطقه برای اسراییل است که چنین یک سندی کشف شده است.

کتابخانه ملی اسراییل اخیراً توانسته است 29 فقره از این آرشیف را از معامله کنندگان در بیت المقدس به دست بیاورد. کتابخانه ملی اسراییل روز پنج شنبه این آثار تاریخی را در بیت المقدس به معرض نمایش رسانه ها قرار داد.

بن شامای گفت که این مجموعه شامل دستخط هایی است که به زبان های عبری، عربی-عبری و گویش یهودی-پارسی هستند که در آن زمان رایج بوده است. به گفته شامای، زبان یهودی-پارسی در تایید اصلیت و اعتبار این اسناد کمک کرده است.

این اسناد برعلاوه این که نشان دهنده زندگی یهودی ها در مسیر راه ابریشم میان شرق و غرب می باشد، دربرگیرنده یادداشت های قبلاً دیده نشده سعادیا گائون، خاخام و فیلسوف یهودی در کتاب اشعیا است. اشعیا یک کتاب مقدس عبری است.

بن شامای تشریح داد که تاهنوز «ما سندی نداشتیم که شاهدی بر حضور یهودی ها» در این بخش قلمرو فرهنگ پارسی باشد. او افزود که کتابخانه ملی اسراییل می خواهد این اسناد را از طریق انترنت برای مردم در سراسر جهان قابل دسترس بسازد.

به گفه پروفیسور شامای، در آن زمان جمعیت های زیادی از یهودیان در این منطقه مانند دیگر کشورهای اسلامی، زندگی می کردند و به عنوان یک اقلیت با آنها بهتر از جوامع مسیحی مدارا می شد. به گفته او، در اواخر قرن نوزدهم شمار یهودی ها در افغانستان به 40 هزار تن می رسیده است. به گزارش واشنگتن پست، در اواسط قرن بیستم تنها حدود پنج هزار یهودی در افغانستان باقی ماندند و بسیاری آنها بعد از تاسیس اسراییل در سال 1949، به این کشور مهاجرت کردند.