مقام های محلی در هرات و وابستگان این افراد می گویند که این 13 تن چند ماه قبل در ایران کشته شده بودند، اما اجساد آنها روز چهار شنبه (28 حمل/ 17 اپریل) به ولایت هرات انتقال داده شدند. این 13 تن همه باشندگان ولسوالی های سرحدی ولایت هرات بودند.

به گفته باشندگان ولسوالی کوهسان ولایت هرات، این سیزده تن تابستان سال گذشته هنگام ورود به خاک ایران توسط سربازان مرزی این کشور کشته شده و اجساد شان در شهر تایباد در 25 کیلومتری مرز افغانستان پنهان شده بودند. با کوشش خانواده های شان و هماهنگی حکومت افغانستان این اجساد دوباره به افغانستان انتقال داده شده اند.

محی الدین نوری، سخنگوی والی هرات به دویچه وله گفت که اداره ولایت، زمینه سفر وابستگان این افراد به ایران را مهیا کرد و آن ها اسنادی را با خود آوردند که نشان می داد این افراد کشته شده اند. او افزود: «طوری که برای ما معلوم است، این ها افراد ملکی و کارگران مناطق مرزی بودند که به صورت غیرقانونی به ایران رفته بودند». به گفته او، شایعاتی هم وجود دارد که این افراد به دلیل قاچاق مواد مخدر کشته شده اند.

مقام های ایرانی تاهنوز در رابطه به این ادعاها ابراز نظر نکرده اند و تلاش دویچه وله برای تماس با مقام های قنسولگری ایران در هرات نتیجه نداد. اما در ماه قوس سال گذشته وقتی مردم هرات در اعتراض به کشتار این افراد در پیش روی قنسولگری ایران تظاهرات کردند، یکتا محمدی، سرقنسول ایران قتل این افراد را رد کرد و گفت که ایران به قوانین حقوق بشری و مهاجرت پایبند است.

"به چه جرم کشتی؟"

تظاهرکنندگان که حدوداً 400 تن بودند، در مقابل قنسولگری جمهوری اسلامی ایران در ولایت هرات، شعارهایی بر ضد دولت ایران سر دادند و از سازمان ملل متحد خواستند که قاتلین این افراد را به محکمه بکشاند.

یک زن 65 ساله در جمع تظاهرکنندگان در حالی که اشک می ریخت و جیغ می زد، با صدای بریده گفت: «دو تن از نواسه هایم برای خواری و مزدوری به ایران رفته بودند، ایران به کدام جرم آن ها را کشت؟».

میرخان، دیگر تظاهرکننده گفت که پسر و برادرش در ایران کشته شده اند. او از حکومت افغانستان شکایت کرد که با آن ها کمک نکرده است و مردم خود شان جسدهای وابستگان خود را از ایران به هرات انتقال داده اند.

مهاجرین، موضوع جنجال برانگیز بین دو کشور

نمایندگان پارلمان افغانستان که در گذشته برای بررسی وضعیت افغان های زندانی به ایران رفته بودند، از عدم دسترسی به این زندانیان شکایت داشتند. به گفته آنها، حدود 300 تن از مهاجران افغان در ایران منتظر اعدام هستند.

در گذشته نیز اعدام افغان ها در ایران واکنش تند افغان ها را در پی داشته است. در دو مورد، تظاهرکنندگان در کابل و هرات بر سفارت و قنسولگری ایران سنگ پرتاب کردند و پوسترهای رییس جمهور این کشور را آتش زدند.

ایران بعد از پاکستان دومین کشوری است که بیشترین مهاجران افغان را جا داده است. این کشور می گوید که جرم افغان های اعدام شده دست داشتن شان در قاچاق مواد مخدر بوده است. اما آگاهان حقوق بشری از عدم دسترسی اعدام شدگان به وکیل مدافع انتقاد می کنند و محاکمه آنها را غیرعادلانه می خوانند.

افغان ها از آنچه بدرفتاری دولت ایران با مهاجران می خوانند به شدت انتقاد می کنند. از بیشتر از یک سال به این سو برخی شهرهای ایران برای مهاجران غیرقانونی افغان "ممنوعه" اعلام شده اند. افغان ها همچنان از حکومت خودشان انتقاد می کنند که نه زمینه بازگشت این مهاجران را فراهم می کند و نه واکنشی به بدرفتاری با آن ها در ایران از خود نشان می دهد.

تحلیلگران افغان به این باورند که دولت ایران از مهاجران به عنوان ابزاری در سیاست های منطقه یی اش استفاده می کند و حکومت افغانستان نیز در شرایط کنونی گزینه مناسب دیگری در دست ندارد. حکومت ایران در گذشته حتا در فصل سرما به خروج اجباری مهاجران اقدام کرده است. در این میان اما حکومت های افغانستان و ایران تاکید می کنند که رابطه دوستانه دارند.