پایان دادن به جنگ ده ساله از طریق مذاکره با طالبان، خوشبینی غالب مقامهای حکومت افغانستان و برخی مقامهای غربی بعد از اعلام برنامه خروج نیروهای امریکایی از افغانستان است.

بارک اوباما، رییس جمهور ایالات متحده امریکا بعد از این که برنامه خروج سربازانش را اعلام کرد، گفت دلیلی وجود دارد تا معتقد باشد که در گفتگو با طالبان، پیشرفتهایی حاصل میشود.

اما در موازات تشدید تلاشهای صلح توسط حکومت افغانستان و جامعه بین المللی، حملات طالبان به صورت وسیعی افزایش یافته است. بسیاری تحلیلگران، این حملات را با فشارهای جامعه بین المللی بر پاکستان ارتباط میدهند. عمر شریفی، تحلیلگر مسایل منطقهای میگوید که «پاسخ به فشارهای بین المللی با فشار متقابل با استفاده از طالبان»، تاکتیک کنونی پاکستان است.

هنوز جزییات روند گفتگو با طالبان مشخص نیست و مقامهای شورای صلح حکومت افغانستان از گفتگو با اعضای شورای کویته سخن گفته اند. اما شواهد حاکی است که تلاشهای حکومت افغانستان برای گفتگوی مستقیم با طالبان به موفقیت دست نیافته است.

عمر شریفی میافزاید: «دولت افغانستان و شماری از مقامهای بین المللی به این اعتقاد هستند که میشود با طالبان به صورت مستقیم مذاکره کرد. اما، تمام وقایع اخیر نشان میدهد، قسماً که قبلاً هم گفته شده بود، اصولاً صلح با طالبان به مفهوم مذاکره با پاکستان است».

حکومت افغانستان گامهایی برای مذاکره با پاکستان برداشته است. اخیراً رییس جمهور افغانستان با هیاتی به پاکستان رفت و برای دو روز مذاکره کردند. در شرایط کنونی، پاکستان آن طور که گفته است، میتواند در روند مذاکره کمک کند، اما به باور تحلیلگران، این همکاری پاکستان کمکی نخواهد بود که کابل و واشنگتن میخواهند. چگونگی همکاری پاکستان در روند صلح نیز روشن نیست. به باور برخی تحلیلگران، پاکستان در صورتی در این روند کمک میکند که برایش نقش رسمی داده شود. اما این مساله در افغانستان مخالفین زیادی دارد.

عمر شریفی میگوید تمام تلاش پاکستان این است که جامعه بین المللی به خصوص امریکا به «ناکام بودن روند صلح در افغانستان و راضی شدن به تقاضاهای پاکستان در مورد پروسه صلح در افغانستان» را قبول کند.

به گفته شریفی، تمامی نیروهای احتیاطی طالبان و القاعده و طالبان پاکستانی و حتا «آی اس آی»، بعد از حملاتی که در وزیرستان صورت گرفت، بیشتر در مناطق شرقی افغانستان منتقل شدند.

اکنون آشکار شده است که طالبان عاجز از تصمیمگیری مستقلانه اند. سید مسعود، استاد اقتصاد در دانشگاه کابل و تحلیلگر مسایل سیاسی میگوید: «از این لحاظ وقتی که طالبان در مذاکره میآیند، مستقلانه آمده نمیتوانند».

در ده سال گذشته مساله افغانستان به صورت منطقهای مطرح نشده است، هرچند به نقش کشورهای منطقه به شدت تاکید شده است. تحلیلگران میگویند که رویکرد افغانستان نسبت به پاکستان و تلاشها برای متقاعد کردن این کشور به ختم جنگ، بیشتر بر «حسن نیت» استوار بوده است تا یک برنامه سیاسی که برگزاری جرگه مشورتی صلح نمونهای از این تلاشها بود.

سید مسعود میافزاید: «در این جا مساله منطقه مطرح است و تا وقتی که مساله منطقه حل نشود، طالبان وجود دارند و منحیث وسیله مورد استفاده قرار میگیرند».

عارف فرهمند
ویراستار: نادیه فضل