محمد نبی، باشنده ولایت بلخ می گوید: «داکتران در افغانستان یک غده را کشف کردند و فوری به جراحی آن پرداختند». این مرد 56 ساله در بستر یکی از شفاخانه های دهلی جدید، پایتخت هندوستان، خوابیده و جای زخم بزرگی را در گردن اش نشان می دهد. او بعد از این که در افغانستان جراحی شد، به مشوره دوستان اش برای ادامأ معالجه راهی هندوستان شد. نبی که دشواری یک سفر طولانی را به خاطر دارد، می گوید: «در این شفاخانه داکتران هندی به من واضحاً گفتند که اصلا غده ای (در گردنم) وجود نداشته است. فقط غده لنفاوی من ورم کرده بود». او با اشاره به جای زخم در گردن اش ادامه می دهد: «من فریب خوردم. متاسفانه این در افغانستان عادی شده است». محمد نبی با اطمینان می گوید که تداوی در هندوستان به او کمک کرده است.

گسترش توریسم صحی

تقریباً در بیشتر شفاخانه های دهلی جدید چهره های افغانی دیده می شوند. شماری از مردان و زنانی که به تنهایی به هندوستان سفر می کنند، آنجا ترجمان می گیرند. تقریبا همه این افغان ها به منطقه "لاجپت نگر" در حومه دهلی جدید می روند که به دلیل علاقمندی افغان ها به آن به نام "افغانستان کوچک" نیز یاد می شوند. شفاخانه های این محله در این میان در برابر ازدحام مراجعین آمادگی دارند.

اشرف حیدری، معاون سفیر افغانستان در دهلی جدید می گوید: «روزانه حدود هزار افغان به هندوستان می آیند. حدود 70 درصد آنها برای معالجه و درمان به اینجا می آیند». این افراد برای معالجه امراض قلبی و همچنان انواع مریضی های عصبی، ارتوپیدی، تکلیفی های نسایی و دیگر مشکلات راه هندوستان را در پیش می گیرند.

حیدری می گوید بسیاری این مریضان بعد از این که از تداوی داکتران افغان ناامید می شوند به هندوستان سفر می کنند، زیرا از دید این مریضان، داکتران افغان پیش از این که در فکر صحت یابی مریضان شان باشند، به فکر منفعت پولی اند. اشرف حیدری می گوید: «سیستم صحی افغانستان نقایصی دارد و از استندرد پایینی برخوردار است». او به توضیحات اش ادامه می دهد: «بسیاری عملیات های جراجی در داخل کشور انجام شده نمی تواند». براساس آمار وزارت صحت افغانستان، اقتصاد این کشور سالانه 240 میلیون دالر امریکایی را به دلیل سفر مریضان به خارج از دست می دهد.

موانع: پول و زبان

سفر به هندوستان برای مریضان افغان نه تنها پرزخمت بلکه خیلی پرهزینه نیز است. مجموع مصارف به شمول تکت هواپیما، کرایه هوتل، هزینه ترجمان و درمان به چند هزار دالر می رسد. البته بسیاری مریضانی که به هندوستان می روند افغان های مرفه و پولدار اند. اما کسانی هم هستند که مایملک خود را می فروشند تا برای تداوی به هندوستان بروند.

محمد نبی خوشحال است که حداقل برای ترجمان پول نداده است. او با افتخار می گوید: «پسر خاله ام هندی می فهمد و ما را کمک می کند... بدون او ما نمی توانستیم ارتباط برقرار کنیم». پسر خاله او که حدود 20 سال سن دارد، در کنارش ایستاده و با کمرویی لبخند می زند. دیگر افغان ها از آوازه های دهن به دهن ترجمان پیدا می کنند یا به شفاخانه ها رجوع می کنند. برخی ترجمان ها با شفاخانه ها قرارداد کاری دارند که بهوپیندر یکی از آنهاست. او ماهانه به طور متوسط حدود 35 هزار کلدار هندی (410 یورو) از ترجمانی اش به دست می آورد. او با ابراز رضایت از کارش می گوید: «تنها در این شفاخانه هر هفته از 150 تا 200 مریض افغان مراجعه می کنند».

خانم هما از ولایت هرات افغانستان با کل اعضای خانواده اش به هند سفر کرده است. نگرانی از وضعیت صحی پسر 12 ساله اش این مادر سه طفل را به دهلی جدید کشانده است. او می گوید: «در افغانستان (داکتران) می خواستند تانسل های گلوی او را بیرون بکشند زیرا او در زمستان ها غالباً گلودردی داشت. آنها به فرزندم ده نوع انتی بیوتیک مختلف خوراندند. به این دلیل او باز هم ضعیف تر شده است». اما داکتران هندی به خانم هما گفته اند که پسرش نوعی آلرژی یا حساسیت دارد و دوایی برای او تجویز کردند. این مادر حالا از صحت یاب شدن کودک اش خوشحال است: «از آن زمان به بعد او دوباره خوب شده است».

تقویت سیستم صحی افغانستان

هما می توانست فرزندش را برای تداوی به کشورهای همسایه افغانستان، ایران و پاکستان نیز ببرد. اما او از همان اول به فکر تداوی در هندوستان بود، هرچند رسانه های افغانی غالباً برای بازداشتن مردم از تداوی در هند تلاش می کنند. هما ادامه می دهد: «در تلویزیون های افغانستان کلیپی به نشر می رسد که می گوید مریضان افغان در هندوستان فریب داده می شوند و بهتر است که در داخل کشور به تداوی بپردازند». افزون بر آن، موارد وحشتناکی از سوء استفاده داکتران و مترجمان هندی از بیماران درمانده افغان در میان مردم قصه می گردد. اما این شایعه ها مانع سفر افغان ها به هند نمی شود، چنانچه خانم هما می گوید: «این ها همه تبلیغات منفی داکتران افغان اند تا مشتریان شان را از دست ندهند».

گلناش از ولایت فاریاب در شمال افغانستان که با برادر مریض اش به هندوستان سفر کرده است، می گوید: «اکثریت افغان هایی که به هندوستان سفر کرده اند راضی اند، چون اینجا داکتران از روش های بسیار پیشرفته استفاده می کنند». گلناش برادرش را که معلولیت روانی دارد برای تداوی به دهلی جدید آورده است. او می گوید: «داکتران افغان باید در هندوستان تحصیل کنند. آن وقت ما ناگزیر نمی شویم به هندوستان سفر کنیم بلکه به جای آن، اقتصاد خود ما حمایت می شود».

این راه حل را هر دو کشور هم درک کرده اند. از مدتی به این سو برخی شفاخانه های هندی برنامه های تحصیلی را برای ارتقای ظرفیت داکتران افغان پیشکش می کنند. از سوی دیگر، وزارت صحت افغانستان اعلام کرده است که این کشور می خواهد بخش خصوصی صحت را بهبود بخشد. اما تا زمانی که سیستم صحی افغانستان بهبود می یابد، هندوستان به عنوان نخستین آدرس برای مریض ها و مریضداران افغان باقی خواهد ماند.