افزایش مالیه و تعرفه گمرکی برای خودکفایی اقتصادی

وزارت مالیه افغانستان تعرفه‌های گمرکی بر اموال وارداتی را افزایش داده است. مقام‌های این وزارت می‌گویند این سیاست سبب تقویت تولیدات داخلی و جلوگیری از ورود اجناس بی‌کیفیت در بازارها خواهد شد.

اما نمایندگان پارلمان افغانستان با این سیاست مخالفت می‌کنند. برخی از نمایندگان می‌گویند این اقدام وزارت مالیه نرخ اجناس را در بازار افزایش داده است در حالی که قدرت خرید مردم با گذشت هر روز کمتر می‌شود.

با کاهش کمک‌های جهانی، وزارت مالیه تلاش دارد تا با جمع‌آوری منظم مالیه و افزایش تعرفه‌های گمرکی عواید بیشتری به دست آورد. جنجال‌های انتخاباتی و کشمکش‌های ناشی از انتخابات ریاست جمهوری افغانستان اقتصاد این کشور را صدمه زده است.

اکلیل حکیمی وزیر مالیه افغانستان به دلیل افزایش تعرفه‌های گمرکی روز دوشنبه (11 جوزا/ 1 جون) توسط نمایندگان ولسی جرگه استجواب شد.

آقای حکیمی گفت افزایش تعرفه‌های گمرکی در هماهنگی با تاجران و سرمایه‌گذاران افغانستان صورت گرفته است: «در قسمت تعرفه‌ها به مشوره تاجران محترم و وزارت‌های ذیدخل، ما تعرفه‌ها را به شکل متناسب بالا برده ایم که هم از ورود اجناس بی‌کیفیت جلوگیری کند و هم سبب تقویت و رشد محصولات داخلی ما شود.»

انتخابات جنجالی ریاست جمهوری و سرنوشت نامعلوم حکومت در یک سال اخیر اقتصاد افغانستان را به شدت صدمه زد. ضعف اقتصادی و افزایش فقر و بیکاری در پایتخت افغانستان مشهود است و مردم نسبت به آینده نگرانند.

اصلاح سیستم مالیه‌دهی

دلیل افزایش نرخ‌ها در بازار تنها افزایش تعرفه در گمرکات نیست. وزارت مالیه، مالیات بر عواید را نیز افزایش داده و به همین دلیل حدود یک ماه پیش کسبه‌کاران شهر کابل یک روز اعتصاب کاری کردند و دست به تظاهرات وسیعی در شهر کابل زدند.

اما آقای حکیمی گفت اقداماتی را برای اصلاح سیستم مالیه‌دهی روی‌ دست گرفته که منجر به جمع‌آوری عواید بیشتر برای دولت خواهد شد: «در صورت تطبیق پلان‌های اصلاحی، یقین دارم که ما شاهد افزایش بیشتر از منابع داخلی خود خواهیم بود.»

نمایندگان پارلمان می‌گویند اقدامات وزارت مالیه برای افزایش مالیات و تعرفه‌های گمرکی سبب گرانی در بازار و واردات غیرقانونی شده است. نمایندگان از وزارت مالیه انتقاد کردند که فساد در این وزارت به خصوص در گمرکات همچنان ادامه دارد.

حاجی محمد هاشم عضو کمیسیون اقتصاد ملی ولسی جرگه در این مورد گفت: «80 درصد اموال هنوز بدون محصول وارد افغانستان می‌شود. شما تعرفه را بلند کرده اید در حالی که این اقدام عواید را افزایش نمی‌دهد بلکه زمینه واردات غیرقانونی را فراهم کرده است.»

حکومت افغانستان در کنفرانس شیکاگو برای جامعه جهانی وعده داد که با آوردن اصلاحات، مبارزه با فساد اداری و جمع‌آوری مالیات برای خودکفایی اقتصادی این کشور تلاش می‌کند. این در حالیست که عمده‌ترین مصارف دولت افغانستان هنوزهم از طریق کمک‌های جهانی تامین می‌شود.

پیامدهای افزایش تعرفه‌ها

آگاهان مسایل اقتصادی می‌گویند حکومت باید برنامه‌هایی را روی دست گیرد که در نتیجه آن تعرفه‌ها بر اجناس تجملی افزایش یابد ولی کالاهای اساسی مانند مواد ضروری و اولیه خوراکی باید با تعرفه‌های اندک گمرکی وارد افغانستان شود. به باور آگاهان مسایل اقتصادی افزایش تعرفه گمرکی بر اجناس تجملی و غیرضروری منجر به افزایش عایدات دولت خواهد شد ولی در صورتی که تعرفه های گمرکی مواد خوراکی افزایش یابد، متضرر اصلی آن مردم فقیر افغانستان است.

تاج محمد اکبر استاد اقتصاد در دانشگاه کابل در گفتگو با دویچه وله گفت وزارت مالیه طوری سیستم اخذ تعرفه را اصلاح کند که برای آن اجناسی که بدیل داخلی وجود دارد، تعرفه بیشتر وضع شود. آقای اکبر گفت: «در قسمت تعرفه‌های گمرکی باید تفکیک شود که کدام نوع تعرفه‌ها به سود است و کدام نوع دیگر به زیان.»