همزمان با عملیات نظامی ائتلاف تشکیل شده از سوی عربستان علیه شورشیان شیعه مذهب حوثی در یمن که ایران متهم به حمایت از آنان است، حکومت افغانستان اعلام کرد در صورت بروز هرگونه تهدید با تمام قوا از عربستان سعودی دفاع می کند.

انعکاس این موضع گیری افغانستان در منطقه، بسیار گسترده بود. بسیاری این موضع گیری افغانستان را باعث برهم خوردن توازن قوا در منطقه و تیره شدن روابطش با کشور همسایه اش ایران خواندند که در سیزده سال گذشته میلیون ها دالر در بازسازی افغانستان کمک کرده است. ایران همچنان چند دهه است که میزبان بیش از دو میلیون مهاجر افغان می باشد.

موضع گیری دوگانه؟

ریاست جمهوری افغانستان در اعلامیه اش در قبال "اوضاع و تحولات جاری در منطقه و کشور یمن" نوشته است که شورای امنیت این کشور در اتفاق نظر با شورای سراسری علما، روحانیون و رهبران سیاسی و جهادی از "نظام قانونی در یمن" حمایت می کند. در این اعلامیه آمده است: «دولت و مردم مسلمان افغانستان روابط عمیق تاریخی و دینی با کشور عربستان سعودی داشته و دفاع از سرزمین مقدس حرمین شریفین را دین هر مسلمان می دانند؛ از همین رو، در دفاع از سرزمین مقدس حرمین شریفین با تمام نیرو در کنار دولت و مردم برادر و مسلمان کشور عربستان سعودی، در صورت بروز هر نوع تهدید قرار دارد.»

عربستان سعودی از اواخر ماه مارچ ائتلاف نظامی را تشکیل داده و حملات هوایی را بر مواضع شورشیان حوثی انجام می دهد که بخشی از یمن به شمول صنعا پایتخت این کشور را تصرف کرده اند. در نشست سران کشورهای جامعه عرب در شرم الشیخ نیز از این اقدام عربستان حمایت شد و بر تشکیل یک نیروی 40 هزار نفری "پان عرب" تاکید شد.

عربستان سعودی از پاکستان، همسایه افغانستان خواسته است که نیروی نظامی زمینی به یمن بفرستد. گفته می شود که ملک سلمان پادشاه عربستان دو روز قبل از نشر اعلامیه ریاست جمهوری با اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان صحبت تلفنی داشته است.

اجمل عبید عابدی، سخنگوی رئیس جمهور غنی در رابطه با این اعلامیه بیشتر بر "وظیفه دینی مسلمانان" بر دفاع از حرمین شریفین در خاک عربستان سعودی تاکید کرد و به دویچه وله گفت: «برداشت ما و فکر ما همین است که دفاع از سرزمین حرمین شریفین دین هر مسلمان است و براساس همین دین در صورتی که تهدیدی باشد برای سرزمین حرمین شریفین، ما از آنها حمایت می کنیم. دولت عربستان سعودی یک دولت بسیار قدرتمند و بزرگ است و فعلا ما روی احتمالات دیگرش صحبت نمی کنیم».

در ائتلاف نظامی تشکیل شده به جز عمان، دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس حضور دارند و مصر، ترکیه و پاکستان نیز از آن حمایت کرده اند. اما عبدالله عبدالله رئیس اجراییه حکومت وحدت ملی افغانستان در رابطه با این اعلامیه ریاست جمهوری در حمایت از عربستان به رسانه ها گفته است: «در این اعلامیه از حمله به کدام کشوری حمایت صورت نگرفته و به وضاحت آمده است که در صورتی که کدام تهدیدی متوجه حرمین شرفین باشد، دفاع از آن وظیفه هر مسلمان است. از آنجایی که افغانستان خودش از جنگ درد دیده، ما خواهان حل مسالمت آمیز قضیه از طریق گفتگو هستیم و در عین زمان به مشروعیت حکومت ها باور داریم».

تنش با ایران

در پی پیشروی شورشیان حوثی، عبد ربه منصور هادی، رئیس جمهور یمن به شهر عدن فرار کرد و سپس به ریاض پایتخت عربستان سعودی پناه برد. اخیرا سودان که گفته می شود یکی از متحدان ایران در افریقاست نیز حمایتش را از ائتلاف نظامی تحت رهبری عربستان اعلام کرده است. تشکیلات خودگردان فلطسین نیز از این عملیات حمایت نموده است. ترکیه نیز در پی حمله نظامی عربستان به یمن با لحن تند از ایران خواست تا حمایت از شورشیان شیعه مذهب حوثی را متوقف کند. دولت ایران همواره حمایت از شورشیان حوثی را رد می کند.

برخی کارشناسان بر این باورند که این موضع گیری افغانستان بیانگر تغییر سیاست خارجی این کشور در منطقه است. وحید عمر، کارشناس مسائل سیاسی افغانستان می گوید که دولت افغانستان به خاطر جلب حمایت عربستان سعودی و هم پیمانش پاکستان برای برگزاری مذاکرات صلح با شورشیان طالبان و برقراری صلح این اعلامیه را صادر کرده است.

وی می افزاید که حمایت از عربستان سعودی در شرایط فعلی نه تنها به صلح در افغانستان کمک نمی کند، بلکه باعث تیرگی روابط با همسایه اش ایران شده و به نوعی دیگر از ناآرامی ها در افغانستان دامن خواهد زد: «اعلامیه صادر کردن در حمیات از عربستان سعودی و پیوند دادنش به یمن در ذات خود جانبداری از ائتلاف نظامی عربستان در جنگ یمن است و یک نوع تقابل را با ایران ایجاد می کند. یک تناقض در حکومت هم وجود دارد ظاهرا داکتر عبدالله و اشرف غنی در این زمینه در یک صفحه نیستند».

اما سخنگوی رئیس جمهور در این زمینه می گوید که داکتر عبدالله رئیس اجراییه حکومت وحدت ملی نیز در نشست شورای امنیت ملی افغانستان و جریان تصمیم گیری در زمینه نشر این اعلامیه حضور داشته است.

وحید عمر می گوید افغانستان در شرایط کنونی که ایران و عربستان در کشورهای سوریه، عراق و یمن درگیر جنگ نیابتی هستند، نیازی نداشت که در تحولات منطقه ای جانبداری کند. به گفته وی عربستان و ایران در افغانستان نیز جنگ نیابتی پنهانی را پیش برده اند که حالا ممکن است شدت بگیرد.

در تازه ترین اقدام علیه این اعلامیه دولت افغانستان، روز پنج شنبه (13 حمل/ 2 اپریل) شماری از شهروندان مزارشریف که خود را اعضای جامعه مدنی می خواندند، گردهمایی اعتراضی را راه اندازی کرده و از دولت خواستار تغییر موضع در بحران یمن شدند.

پارلمان بی اطلاع بود

در همین حال عبدالقادر زازی وطندوست، رئیس کمیسیون روابط بین المللی در پارلمان افغانستان در این زمینه می گوید اعلامیه اخیر تنها بیانگر دیدگاه حکومت است، نه دولت افغانستان. وی می افزاید که در این زمینه هیچ مشوره ای با پارلمان افغانستان نشده بود.

آقای زازی می گوید بهتر بود افغانستان در شرایط فعلی منطقه خاموش و بی طرف می ماند؛ اما می افزاید ایران باید تلاش افغانستان برای صلح را درک کند: «کارهایی که اخیرا رئیس جمهورمان می کند، مثلا سخنرانی که در کانگرس امریکا کرد و همچنان حمایتی که از عربستان سعودی کرده است به خاطر روابط حسنه با این کشور به خاطر رول مثبتی که در مذاکرات صلح دارد را باید ایران درک کرده باشد و درک کند. ما به عنوان یک کشور مستقل حق این را داریم که از هر کشوری که می دانیم مسائل ملی و اساسی مان مطرح است اعلام حمایت کنیم و یا خاموش بمانیم».

این مقام پارلمان افغانستان می گوید اعلامیه حکومت "پیش از وقت" بود و باید در مشوره با پارلمان و بعد از بررسی و تفکیک تهدید احتمالی بر حرمین شرفین، مکانهای مقدسه مسلمانان موضع گیری صورت می گرفت.

در پی حمله نظامی عربستان سعودی بر مواضع شورشیان شیعه مذهب در یمن با هدف "دفاع از حکومت مشروع" عبد ربه منصور هادی تا "خلع سلاح کامل حوثی ها"، بنابر آمار ارائه شده از سوی سازمان ملل متحد تاکنون 500 تن کشته شده اند که شمار زیادی غیرنظامی و 90 کودک را نیز شامل می شود.

شورای امنیت سازمان ملل از شورشیان حوثی خواسته است عقب نشینی کنند، اما آنها همچنان به پیش روی شان ادامه داده و شهر بندری عدن را نیز تصرف کرده اند. خشونت ها همچنان ادامه دارد و باعث نگرانی سازمان ملل متحد در زمینه افزایش تلفات افراد ملکی شده است.

قرار است پاکستان تا روز دوشنبه پیش رو تصمیم اش را مبنی بر فرستادن سرباز به یمن برای نبرد با شورشیان شیعه مذهب حوثی اعلام کند. ممکن است این کشور با محافظه کاری در این زمینه تصمیم بگیرد، چرا که در گذشته شاهد درگیری های خونین فرقه ای و مذهبی بوده است. در این میان خطر نبردهای مذهبی در افغانستان کمتر است، چرا که اینگونه نزاع ها در جامعه افغانستان همانند همسایه اش پاکستان ریشه دار نیست.

کارشناسان به این باورند که حالا افغانستان رسما در تحولات منطقه ای جانب عربستان سعودی و متحدانش را گرفته و این می تواند تبعاتی را در آینده برای این کشور در پی داشته باشد. از زمان روی کار آمدن حکومت جدید، افغانستان به خاطر آنچه تامین صلح و امنیت خودش می خواند، روابطش را با عربستان سعودی، پاکستان و چین، سه کشور کلیدی در مذاکرات صلح با طالبان بهبود بخشیده است؛ اما از جانب دیگر روابطش با کشورهای هند، روسیه و ایران رفته رفته به سردی گراییده است.