در پی شنود گسترده مکالمات تلفنی و ارتباطات انترنتی توسط سازمان امنیت ملی ایالات متحده امریکا، اعتراضات زیادی از سوی مردم و مقامات افغانستان شکل گرفت. حالا اداره تنظیم خدمات مخابراتی افغانستان "اترا" می گوید که با استفاده از هشت سیستم "درایوتست" خدمات مخابراتی و اینترنتی را در این کشور کنترول می کند.

حکومتداری الکترونیک

خیرمحمد فیضی، معاون اداره تنظیم خدمات مخابراتی افغانستان می گوید که تلاش ها برای توسعه حکومتداری الکترونیک در افغانستان جریان دارد و به این ترتیب نیاز است تا برای امنیت سایبری و حفظ داده های شهروندان و اسناد، تدابیر بیشتری گرفته شود.

صفی الله غفوری، یکی از کاربران انترنت در شهر مزار شریف به این باور است که حکومتداری الکترونیک در افغانستان با خطراتی روبرو است و مردم نمی توانند مطمئن باشند: «فعلا سیستم هایی وجود دارد که می تواند ایمیل آدرس و یا فیس بوک و حساب شما را در اینترنت هک کنند. اداره ای برای جلوگیری از آن وجود ندارد. این کار از نظر قانونی یک جرم است».

اما به گفته معاون اداره تنظیم خدمات مخابراتی افغانستان حالا در وزارت مخابرات این کشور معینیت "آی تی" وجود دارد که در زیر اداره آن "ریاست مصئونیت سایبر" فعالیت می کند: «این اداره تمام موضوعات را تعقیب می کند، چه هکینگ باشد و یا ویروس ها و اسپم و فیشینگ، یا مواردی که باعث اخلال و اذیت در سیستم شود».

به گفته وی مردم نباید در مورد حفظ معلومات شان در سیستم های جدید الکترونیکی دولت نگران باشند؛ چرا که تدابیر لازم برای حفاظت از این سیستم ها روی دست گرفته شده است. او می افزاید علاوه براین کاربران انترنت و شبکه های مخابراتی نیز می توانند در صورتی که مورد حمله سایبری قرار گیرند، با مواردی چون جعل هویت، مزاحمت های مخابراتی و یا مواردی از فعالیت های غیرقانونی، هراس افگنانه و یا مشکوک در انترنت روبرو گردند، با شماره 999 به صورت رایگان با این اداره تماس بگیرند تا به شکایت شان رسیدگی شود.

افغان ست 1

آقای فیضی می افزاید که افغانستان از مدتی به این سو ستلایت "افغان ست 1" را در اختیار دارد که از شرکت یوتل ست فرانسوی خریداری کرده و حالا می تواند با کمک آن از ترافیک در شبکه های مخابراتی و ارتباطی این کشور بکاهد. همچنان این ستلایت تا اندازه ای بر ارائه خدمات بهتر او امن تر انترنتی به افغانستان کمک کرده است.

معاون اداره "اترا" می گوید که با استفاده از 6 ترانسپوندر این ستلایت حالا افغانستان می تواند خدمات انترنتی پرسرعت و امن را به مشترکین ارائه کند که در آینده با انکشاف سیستم ها بهتر نیز خواهد شد. با استفاده از این ستلایت سیستم های تلویزیونی افغانستان نیز به دیجیتال تبدیل می شوند.

این اداره می گوید که با تکمیل شدن فایبر نوری و وصل شدن آن به کشورهای همسایه و منطقه، حتی خدمات انترنتی و مخابراتی برای مردم افغانستان تقریبا رایگان خواهد شد. در حال حاظر افغانستان 52 شرکت ارائه خدمات انترنتی را ثبت کرده است که 47 شرکت جواز ملی دارند و 5 شرکت در سطح محلی اجازه فعالیت دارند.

از این جمله سه شرکت با استفاده از جواز خدمات باند عریض "وایمکس" خدمات ارائه می کنند و 5 شرکت مخابراتی با استفاده از خدمات "تری جی" به مشترکان شان اینترنت عرضه می کنند که قابلیت توسعه به "فور جی " و "فایو جی" را هم دارند.

پس از آنکه ادوارد سنودن کارمند سابق اداره امنیت ملی امریکا افشا نمود که مکالمات و ارتباطات انترنتی توسط "ان اس ای" یا این اداره استخبارات امریکا کنترول می شود، حالا کاربران افغان نیز دیگر در ارتباطات شان احساس مصئونیت ندارند.

جاوید کوهستانی یکی از کارشناسان مسائل استخباراتی می گوید: «مطابق با احکام قانون اساسی افغانستان شنود یا استراق سمع ارتباطات مختلفه مردم افغانستان ممنوع است و یک نوع تجاوز به حریم شخصی خانواده ها و افراد است. البته با یک سری قراردادها و پروتوکل ها میان دولت ها برای مبارزه با تروریزم و تامین امنیت شان در برخی از حوزه ها این کار می تواند انجام شود».

اداره تنظیم خدمات مخابراتی افغانستان "اترا" نیز می گوید که بر اساس ماده 37 قانون اساسی افغانستان حتی دولت اجازه تفتیش مخابره های مردمی را ندارد؛ مگر تنها به حکم ادارات حراست از قانون و قانون اجراآت جزایی و با دستور محکمه ادارات امنیتی وزارت داخله و امنیت ملی اجازه شنود مکالمات را دارند.

وی می گوید که این اداره به شدت تلاش می کند تا جلو شنود مکالمات مردم را بگیرد. او بدون اشاره به مسئله شنود بیش از میلیاردها تماس تلفنی و ارتباطات انترنتی مردم افغانستان در سال 2012 می افزاید: «سال گذشته براساس معلوماتی که به ما رسید، ما سیستم وزارت داخله را کاملا فلج ساختیم که از طریق آن مکالمات تعدادی از شهروندان شنود صورت گرفته بود. این سیستم کاملا بند شده است. صرف از طریق امنیت ملی که آن هم تحت کنترول است، برای تحقیق اهداف قانون اساسی افغانستان شنود مکالمات صورت می گیرد».

آقای فیضی می گوید با آغاز توزیع پاسپورت ها و تذکره های الکترونیک اولین گامها برای حکومتداری الکترونیک برداشته شده و تلاش می شود تمامی کارمندان دولتی معلومات کافی از تکنالوژی جدید برای کار با این سیستم و امنیت سایبری را کسب کنند. به گفته وی افغانستان از پنج سال پیش عضویت "اتحادیه بین المللی آی تی" در سویس را گرفته و آکادمی "آی تی " را ایجاد کرده است.

وی می گوید به تازگی 700 پایه کمپیوتر جدید خریداری شده تا از این طریق کارمندان دولتی، افراد متخصص، دانشجویان، دانش آموزان و تمامی مردم علاقمند در این بخش آموزش ببینند. آقای فیضی اضافه می کند که با تکمیل شدن فایبر نوری امنیت سایبری افغانستان بیشتر تقویت خواهد شد.

در حال حاضر بیش از 20 میلیون افغان به خدمات مخابراتی موبایل دسترسی دارند که در 23 ولایت می توانند از انترنت نیز استفاده کنند. وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی تلاش می کند تا سه سال دیگر 80 درصد ساحات افغانستان از شهرها گرفته تا روستاها تحت پوشش خدمات انترنتی و مخابراتی قرار گیرند.