افغانستان؛ روی آوردن برخی دختران به آموزش مخفی
۱۴۰۰ مهر ۲۱, چهارشنبه
۱۴ تن از دختران صنف دوازدهم در خانه‌ای در کابل گردهم آمده اند تا به صورت پنهانی درس‌های مکتب را به پیش ببرند. معلم این صنف، که خود نیز یک دختر دانشجو است، برای دختران لوگاریتم تدریس می‌کند.
دروازه و کلکین‌های این اتاق مسدود است تا صدای شان را کسی در بیرون نشنود. پرده‌ها نیز پایین کشیده شده تا این صنف درسی از بیرون اتاق قابل دید نباشد. در انتهای اتاق یک تخته سفید گذاشته شده و معلم در حال تدریس مضمون الجبر است.
این وضعیت خاطرات دوره قبلی حاکمیت طالبان را در اذهان زنده می‌کند که دختران صنوف بالاتر از مکتب محروم شده بودند، اما تعدادی به صورت انفرادی کلاس‌های زیرزمینی یا مخفی برگزار می‌کردند و به دختران درس می‌دادند.
تعلیم و تحصیل دختران در افغانستان این روزها به یک خواست عمده مردم افغانستان و جامعه بین‌المللی تبدیل شده است. طالبان به صورت رسمی تعلیم و تحصیل دختران را منع نکرده اند، اما گفته اند که ابتدا باید زمینه تعلیم و تحصیل در چهارچوب شریعت اسلامی مهیا گردد.
به نظر می‌رسد این ممنوعیت تعلیم دختران در همه جا یکسان تطبیق نمی‌شود. از برخی ولایت‌ها گزارش شده است که دختران تا صنف دوازدهم در مکتب‌ها حضور یافته است.
اقدامی که می‌تواند خطر در پی داشته باشد
تشکیل چنین صنفی تحت حاکمیت طالبان کار آسانی نیست. دختران از راه های مختلف و در اوقات متفاوت وارد صنف می‌شوند تا کسی شک نکند که اینجا یک صنف درسی است.
در این صنف درسی پنهانی از میز و چوکی خبری نیست و دختران بالای فرش نشسته اند. نام اصلی دخترانی که در این گزارش با دویچه وله مصاحبه کرده اند به دلایل امنیتی ذکر نمی‌شود.
صالحه (نام مستعار) یک دانش‌آموز صنف دوازدهم می‌گوید پس از حدود دو ماه محرومیت از درس، بالاخره مجبور شد تا آموزش پنهانی را آغاز کند: «ما نمی‌توانستیم این وضعیت را قبول کنیم و با همکاری یکی از استادان این صنف را آغاز کردیم و تصمیم داریم تا به درس‌های خود ادامه دهیم.»
این دختر دانش‌آموز می‌گوید ممکن نیست او و دیگر دختران که رویاهای بزرگ برای آینده دارند با باورهای «عقب گرایانه» زندگی کنند. او تاکید کرد با یک برنامه ریزی مخفیانه به درس‌هایش ادامه خواهد داد.
معلمی که در این صنف تدریس می‌کند خود دانشجوی صنف دوم کمپیوتر ساینس در دانشگاه کابل است. او می‌گوید می‌خواست یک برنامه نویس کمپیوتر شود، ولی با تسلط طالبان محال است که به این هدفش برسد: «مثل این است که تمام رویاها و زندگی خود را از دست داده باشم. یعنی هیچ راهی وجود ندارد که به اهدافم برسم و مثل این است که جسم داشته باشم اما زنده نباشم.»
نوریه (نام مستعار) محصل صنف چهارم انجنیری در دانشگاه کابل که حالا مخفیانه به دختران درس می‌دهد، می‌گوید: «امیدوارم این روزهای سیاه به پایان برسد و ما بتوانیم به درس و تحصیل خود ادامه بدهیم.»
رفتن میلیون‌ها دختر به مکتب و دانشگاه از سوی رهبران کشورهای غربی همواره به عنوان نمونه‌ای از پیشرفت و موفقیت ماموریت افغانستان برجسته شده است.
آموزش مخفی هرچند در موارد انفرادی ممکن است، اما یک راه حل شمرده نمی‌شود. چنین شانسی برای تعداد محدودی از دختران میسر است. گذشته از این، صنف‌های مخفی می‌تواند برای هر یکی از این دختران خطرناک نیز باشد.
صالحه گفت: «این برای ما خیلی خطرناک است. اگر گزارش به طالبان برسد شاید بیایند و شاید مجازات هم کننند که چرا خلاف دستور ما عمل می کنید. ولی من منصرف نمی شوم، به خاطر این که تا زمانی که سختی‌ها را سپری نکنم، نمی‌توانم به اهدافم برسم.»
شمسیه (نام مستعار) شاگرد صنف نهم می‌گوید با وجودی که آموزش در چنین وضعیتی خطرناک است، ولی برای این که زحمت نه ساله‌اش هدر نرود، به آموزش مخفیانه ادامه می‌دهد: «خیلی با ترس و هراس به صنف می‌رویم. کوشش می‌کنیم کسی خبر نشود.»
به امید تحصیل در خارج
حتی اگر شمار محدودی از این طریق بتوانند به درس خود ادامه بدهند، وقتی آموزش شان رسمیت نداشته باشد و نتوانند وارد دانشگاه شوند، به نتیجه مطلوب نخواهند رسید.
آمنه (نام مستعار) یک تن از معلمان این صنف مخفی گفت: «دخترانی که در این صنف مخفی شرکت می‌کنند، همزمان تلاش می‌کنند انگلیسی بیاموزند و راه شان را به یکی از دانشگاه‌ها در کشورهای منطقه و جهان باز کنند.»
صالحه می گوید: «من تصمیم داشتم صنف دوازدهم را تمام کنم و در یکی از دانشگاه‌های جهان تحصیل کنم، به همین دلیل روی درس‌ها و انگلیسی خود بسیار کوشش کردم.»
دخترانی که در این صنف درسی مصروف آموزش هستند باید ماهانه به معلم فیس بدهند، ولی در ماه‌های اخیر که افغانستان با بحران اقتصادی مواجه شده است، بسیاری خانواده‌ها توانایی پرداخت پول برای آموزش دختران را ندارند.
نوریه که از شش سال پیش تاکنون تجربه تدریس در خانه را دارد، می‌گوید برخی از خانواده‌ها به شدت فقیرند و توانایی پرداخت فیس ماهانه را ندارند: «برای دختران خانواده‌های فقیر رایگان درس می‌دهم.»