انگور اده در ولایت جنوب شرقی پکتیکای افغانستان قرار دارد، یک شهر کوچک که اگر با پاکستان هم مرز نمی بود، شاید اینقدر اهمیت پیدا نمی کرد. این شهر با منطقه قبایلی وزیرستان در پاکستان هم مرز است.

در مرز انگور اده دو صف طولانی وجود دارد، دریک صف لاری ها و در صف دیگر تراکتورها در انتظار عبور از دروازه مرزی هستند. در هر دوطرف پارکینگ هایی قرار دارند با تعداد بیشتری لاری ها و تراکتورها.  جمعیتی که این جا انتظار می کشند، زیاد منظم نیستند. اما وضعیت در مقایسه با گذرگاه های مرزی اصلی افغانستان با پاکستان که در اسپین بولدک قندهار و تورخم ننگرهار قرار دارند، بسیار بهتر است.

مدیریت مرز توسط طالبان

نظم نسبی کار مدیریت منطقه مرزی را برای طالبان آسان می کند. در حالی که آن ها در تورخم برخی اوقات از زور و جبر باید استفاده کنند.

محمد سعید میر که از او به عنوان حاجی ملا یاد می شود، مسئولیت گذرگاه مرزی را در انگور اده به عهده دارد. او به دویچه وله گفت، پس از این که طالبان در أواسط ماه اگست قدرت را به دست گرفتند، این معبر بسته شد. او افزود: «اما ما آن را به سرعت برای رفت و آمد دوطرفه باز کردیم». او افزود: «ما حتی میزان رفت و آمد به پاکستان را افزایش دادیم، از ۴۰ لاری در روز به ۲۲۰ عدد».

اما داده هایی که یک مقام پاکستانی در توییتر نشر کرد، نشان داد که در فاصله بین ۱۱ تا ۲۰ نوامبر، روزانه حدود ۸۰ وسیله نقلیه از افغانستان وارد پاکستان شده اند.

تعداد وسایل نقلیه ای که از خاک پاکستان وارد افغانستان می شوند، بسیار کمتر است. اما حاجی ملا با إصرار می گوید که روزانه ۱۰۰ تا ۱۵۰ لاری وارد انگور اده می شوند.

به این ترتیب مرز در انگور اده یک شاهراه مهم برای تاجران افغان به شمار می آید. در حالی که انارهای معروف قندهار در معبر مرزی مسدود اسپین بولدک می پوسند، بسیاری از تاجران از طریق انگور اده میوه تازه صادر می کنند.

اهمیت حیاتی برای طالبان

انگور اده برای شهروندان افغانی که می خواهند کشور را به مقصد پاکستان ترک کنند، راه مناسبی نیست.

حاجی ملا گفت: «فقط اشخاصی که کارت شناسایی از وزیرستان (پاکستان) را دارند اجازه دارند از مرز انگور اده وارد پاکستان شوند».

با وجود محدودیت ها، این گذرگاه مرزی برای کوچی ها اهمیت حیاتی دارد، خیمه نشینانی که از قرن ها پیش به این سو در این منطقه زندگی می کنند. آن ها تابستان را در افغانستان و زمستان را در مناطق نسبتا گرمتر پاکستان به سر می برند.  آن ها اسناد رسمی از افغانستان و پاکستان دارند و می توانند به رفت و آمد از طریق مرز انگور اده ادامه دهند، مانند اعضای قبایل پشتون که محل زندگی شان در هر دو طرف مرز قرار دارد.

برخی از کوچی ها مانند شهروندان افغان دیگر با تراکتورهای شان در صف انتظار می کشند و دارایی های شان را با خود حمل می کنند. 

برخی از آن ها به دویچه وله گفتند که عبور از مرز در دوران طالبان آسان تر از زمان حکومت پیشین افغانستان است. برخی دیگر از کوچی ها با این گفته ها مخالف هستند. کوچی ها همچنین می گویند که عبور از مرز می تواند چند روز تا چند ماه به طول بیانجامد. آن ها می گویند که برخی از مردم با استفاده از ارتباطات شخصی با کارمندان دولتی یا پرداخت رشوه کارشان را خارج از نوبت به پیش می برند.

یک کشور بدون مرز

در حال حاضر در گذرگاه های مرزی أفغانستان کنترول سیستماتیک انجام نمی شود. در گذرگاه مرزی انگور اده، وسایل نقلیه مختلف و مردم بدون هیچگونه بازرسی وارد أفغانستان می شوند.

طالبان از ابزار و امکانات لازم برای بازرسی همه وسایل نقلیه و اشخاص برخوردار نیستند. به غیر از چند عابر پیاده که از مرز عبور می کنند، تعداد زیادی کارت شناسایی ندارند، اما با این وجود موفق به عبور از مرز می شوند.

مردم قبیله هایی که محل اصلی سکونت شان در دو طرف مرز قرار دارد، مرز افغانستان با پاکستان را به رسمیت نمی شناسند. آن ها قرن ها است که بدون اسناد از این جا عبور کرده اند.

این وضعیت برای ایالات متحده امریکا نیز باعث مشکلاتی شده بود و نمی توانست رفت و آمد ملیشه های (طالبان) را بین أفغانستان و پاکستان ردیابی کند. فرقی نمی کند که چه کسی قدرت را در أفغانستان به دست داشته باشد، اداره مرزهای این کشور با پاکستان کماکان کار دشواری است.

فرانس مارتیس، پکتیکا/م. ا.