افغانستان بیشترین کالای تجاری از جمله مواد خوراکی را از پاکستان وارد می کند. نورالله دلاوری، رییس بانک مرکزی افغانستان می گوید ایجاد "بندر خشکه" برای افغانستان می تواند از مشکلات ترانسپورتی تاجران افغان در پاکستان بکاهد. او می گوید: "ما برای این که مال خود را بدون مشکلات به داخل افغانستان بیاوریم، در حال احداث یک بندر خشکه در داخل افغانستان هستیم. این طور بنادر در اکثر ممالکی که محاط به خشکه هستند رایج است؛ به خصوص در کشورهای افریقایی".

به باور آقای دلاوری در صورتی که موسسات تجارتی و ترانسپورتی کالاهای مورد نیاز افغانستان را از بندر کراچی تا جلال آباد برساند در آن صورت مشکلات افغانها از ناحیه ترانزیت حل خواهد شد: "مال به بنادر آبی می آید ما چون بندر آبی نداریم. وقتی که مال در بندر کراچی رسید، موسسات ترانسپورتی آن را تسلیم می شوند و تمام مسوولیت انتقال مال تا داخل افغانستان به دوش همین شرکت است".

تحریم اعلام ناشده پاکستان

اما تحلیلگران مسایل اقتصادی می گویند با وجودی که چنین بندری دسترسی افغانستان به اموال تجاری را سهل تر می کند و به سود افغانستان تمام می شود، اما مزاحمت های پاکستان برای تحریم اعلام ناشده افغانستان همچنان ادامه خواهد یافت.

سید مسعود، استاد اقتصاد در دانشگاه کابل می گوید که پاکستان به دنبال منافع خود در افغانستان است و هیچ گاهی این منافع را در برابر مفاد تجاری از دست نخواهد داد: "پاکستانی ها همیشه به خاطر منافع سیاسی شان، منافع اقتصادی را مورد بحث قرار نمی دهند. حالا آنها یک ساحه کلان سیاسی و امنیتی را که افغانستان است به دست آورده اند. از این لحاظ پاکستان حاضر است به هرگونه اقتصادی پشت پا بزند و حرکت کند به سوی منافع سیاسی".

در ده سال گذشته پاکستان بارها اموال تاجران افغان را در بندر کراچی متوقف کرده و موانع زیاد ترانسپورتی را در برابر اموال تاجران افغان ایجاد کرده است. این مزاحمت ها سبب شده تا قیمت کالاها به خصوص مواد خوراکی در افغانستان به شدت بلند برود و افغان ها را در مضیقه قرار دهد.

از سوی دیگر موافقتنامه ای که سال گذشته بین افغانستان و پاکستان امضا شد و براساس آن تاجران افغان می توانستند از بندرهای "کراچی" و "واگه" به افغانستان کالاهای خود را وارد کنند، از سوی پاکستانی ها نقض شده است.

به باور استاد مسعود، افغان ها به نحوی به کالاهای پاکستانی عادت کرده اند؛ و حتا پول پاکستان بیشتر از پول افغانی در داخل افغانستان استفاده می شود: "نوع عادت مصرف کالاهای پاکستانی در وجود ما به وجود آمده است. حتا افغانی که پول ملی ما است جایگاه سوم را در تبادله دارد، اما کلدار که پول پاکستان است جایگاه اول را".

این استاد دانشگاه می گوید که افغانستان زمانی می تواند خود را از احتیاج به کشورهای همسایه به خصوص پاکستان رها کند که نیازهای این کشور به مواد خوراکی حداقل 50 درصد در داخل این کشور مرفوع شود.

تحلیلگران می گویند پاکستان تلاش دارد تا افغانستان را به عنوان یک کشور مصرفی نگهدارد.

حسین سیرت / کابل
ویراستار: عاصف حسینی