افغانستان: پشت سر گذاشتن یک سال متلاطم با آینده‌ای مبهم
۱۴۰۰ دی ۶, دوشنبه
بازگشت برق‌آسای طالبان به قدرت همه را غافلگیر کرد و حالا همه شهروندان افغان سعی می کنند با این واقعه به گونه ای کنار بیایند و به این فکر می‌کنند که آینده برای آن ها چه به ارمغان می آورد.
برای طالبان بزرگترین چالش این است که از یک نیروی شورشگر به یک دولت تبدیل شوند و قادر باشند یک ملت پیچیده و متنوع را اداره کنند.
کشورهای غربی مانند ایالات متحده امریکا و هم پیمانان آن از این هراس دارند که در صورت بدتر شدن شرایط ده ها هزار شهروند افغان به خارج فرار کنند و افغانستان به پناهگاه امنی برای گروه های تروریستی مانند القاعده تبدیل شود.
برای شهروندان عادی افغانستان، غذا، سرپناه و اشتغال اولویت های اساسی هستند. به ویژه این زنان هستند که بار پیامدهای سیاست های سرکوب کننده اجتماعی طالبان را به دوش می کشند.
کیت کلارک در یک گزارش ویژه برای شبکه تحلیلگران افغانستان نوشت: «پیامدهای تصرف قدرت مصیبت بار و فوری بود». در این گزارش آمده است که طالبان «پلانی برای اداره افغانستان بدون کمک های خارجی نداشتند، این نتیجه تلاش های شان برای کسب پیروزی نظامی بود و می شد آن را پیش بینی کرد.» کلارک افزود: «آن ها در دورانی که با حکومت در مخالفت قرار داشتند از مردم در مناطق تحت کنترول شان مالیه می گرفتند، اما توانسته بودند خدمات عمومی را به صورت کامل به گردن حکومت، سازمان های غیردولتی و در نهایت کمک کنندگان مالی بیاندازند.»
او در ادامه نوشته است: «حالا که آن ها بر سر قدرت هستند، می بینند که درآمدهای حکومت شدیدا کاهش یافته است و آن ها باید به تمام جمعیت کشور رسیدگی کنند.»
یکی از بزرگترین مشکلاتی که طالبان با آن مواجه هستند، فروپاشی کامل نظام اداری است. در آخرین روزهای خروج پرهرج و مرج نیروهای امریکایی بیش از ۱۲۰ هزار شهروند افغان از این کشور تخلیه شدند. بیشتر آن ها با کشورهای خارجی در زمینه‌های اقتصادی و اداری این کشور وابسته به کمک بین المللی کار می کردند.
بسیاری از کارمندان دولت پیش از تصرف قدرت توسط طالبان ماه ها بود که معاش دریافت نکرده بودند و آن ها بدون این که بدانند چه زمانی قرار است معاش شان را دریافت کنند، علاقه زیادی برای بازگشت به کار ندارند.
حضرالله، یک تکنوکرات در وزارت خارجه گفت: «من صبح ها به اداره می روم، اما کاری برای انجام دادن نیست.» او افزود: «قبلا من بر روی معامله های تجاری با همسایگان مان کار می کردم. اما حالا ما هیچ دستورالعملی نداریم که چگونه به کارمان ادامه دهیم. هیچ کس هیچ چیزی نمی داند.»
برخی از رهبران طالبان سعی کردند ثابت کنند که رژیم کنونی با رژیم گذشته آن ها در سال های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ متقاوت است و تغییراتی انجام شده است.
به طور مثال حکمی در این باره که زنان باید حتماً چادری بپوشند و یا این که فقط با محرم مرد باید از خانه بیرون شوند، صادر نشده است. اما با این وجود طالبان گفته اند که محرم مرد باید زنانی را که قصد سفرهای طولانی تر با موتر را دارند، همراهی کنند.
به استثنای بخش صحی، زنان اجازه کار در نهادهای دولتی را ندارند و در چندین ولایت دختران اجازه رفتن به دوره متوسطه و لیسه را ندارند.
طالبان سعی کردند تصمیم های شان را براساس تعریفی که از قواعد اسلام دارند، توجیه کنند. آن ها می گویند: «ما امنیت آن ها (زنان و دختران) را در نظر داریم» و این حقیقت را نادیده می گیرند که خودشان طی سال های متمادی بزرگترین تهدید امنیتی برای زنان و دختران بودند.
وقتی که طالبان به قدرت رسیدند، وضعیت امنیتی بهتر شد، اما حملات شدید توسط تروریست های داعش در حال افزایش است. آن ها به خصوص اقلیت شیعه مذهب و جنگجویان طالبان را هدف قرار می دهند.
در نهایت این وضعیت اقتصادی بسیار متزلزل است که آینده افغانستان را تعیین می کند. بحران گسترده اقتصادی سراسر افغانستان را فراگرفته و سازمان ملل از آن به عنوان «طوفان گرسنگی» نام می برد.
به گفته دفتر هماهنگی کمک‌های بشردوستانه ملل متحد، سازمان‌های امدادی وقت زیادی برای کمک رسانی ندارند، زیرا حدود ۲۳ میلیون تن یا ۵۵ درصد از جمعیت با سطوح «بحرانی یا اضطراری» عدم امنیت غذایی در فصل زمستان مواجه هستند.
کشورهای تمویل‌کننده هراس دارند که کمک‌های شان منجر به تقویت یک رژیم منزوی شود. از سوی دیگر طالبان به این عقیده هستند که پیروزی شان نباید به طور مثال با صدور اجازه کار برای زنان کمرنگ گردد.
روز چهارشنبه، شورای امنیت سازمان ملل متحد یک قطعنامه پیشنهادی ایالات متحده امریکا را تصویب کرد تا به این وسیله کمک های بشردوستانه به دست مردم نیازمند در افغانستان برسد و همزمان طالبان به این منابع مالی دسترسی نداشته باشند. طالبان آن را یک «اقدام مثبت» خوانده و از آن استقبال کردند. اما آن ها این را انکار می کنند که کشور در برابر یک بحران انسانی قرار دارد.
برخی از سازمان های امدادگر توانسته اند بدون دخالت طالبان، اجناس ضروری را مستقیما به مردم نیازمند برسانند. در مناطق دیگر، فرماندهان طالبان اصرار داشتند که کمک رسانی فقط حق آن ها است تا به این وسیله قدرت شان را تحکیم کرده و به وابستگان شان پاداش بدهند.
اما به نظر نمی آید که طالبان در سطح ملی حاضر باشند به شروط قدرت ها و سازمان های خارجی تن بدهند و رهبری آن ها بر کنترول منابع مالی و کمک ها پافشاری دارد. مساله ای که هنوز برای بسیاری از دونرها غیرقابل تصور است.
در ادامه گزارش خانم کلارک آمده است: «اگر همه کمک ها بدون تبعیض به دست فقیرترین و نیازمندترین افراد جامعه برسد، ... کار برای طالبان آسان تر می شوند و آن ها می توانند از منابع شان برای تقویت کنترول کشور استفاده کنند.»
آینده پیش رو نامعلوم است. خانم کلارک نوشته است: «منفعت اقتصادی که در پی برقراری صلح کسب می شود در مقایسه با صدمات ناشی از قطع درآمد خارجی و انزوای افغانستان، بسیار اندک خواهد بود».
Me, af (AFP)