کبیر حقمل، رییس نشرات و سخنگوی وزارت معارف افغانستان می گوید که ایتالیا یک و نیم میلیون دالر را برای تاسیس این فرستنده های رادیویی به این وزارت کمک کرده است. به گفته وی فرستنده ها و امکانات فنی آن برای 34 ولایت افغانستان خریداری شده اند و کار روی برنامه ریزی و نشرات این رادیوها ادامه دارد. سخنگوی وزارت معارف افغانستان می افزاید: «ما با کمبود بودجه رو به رو شده ایم. اگر حمایت مالی بیشتری صورت گیرد، ما می توانیم هر ماه نشرات چند ایستگاه رادیویی را آغاز کنیم».

وزارت معارف در نظر دارد که با استفاده از این رادیوها سطح سواد را بالا ببرد و زمینه سوادآموزی را فراهم سازد. از طریق این رادیوها برنامه های آموزشی و مخصوصا برنامه های سوادآموزی به نشر می رسد.

هرچند احصائیه دقیقی وجود ندارد، اما سازمان های بین المللی برآورد کرده اند که حدود 60 درصد افراد بالاتر از 15 سال در افغانستان بی سواد می باشند. بر اساس آمار وزارت معارف افغانستان، 35 درصد جمعیت این کشور باسواد اند. این وزارت در نظر دارد در ده سال آینده شمار افراد باسواد در این کشور را به 50 درصد بالا ببرد. به گفته مقامات برای انجام برنامه های زیربنایی و کاهش بی سوادی در افغانستان سالانه به 70 میلیون دالر بودجه نیاز است. هم اکنون بزرگترین حمایت کنندگان مالی برنامه های سوادآموزی در این افغانستان یونسکو یا سازمان علمی و فرهنگی ملل متحد و کشور آلمان هستند.

آقای حقمل می گوید: «ما توانسته ایم که در این مدت تنها از طریق برنامه های سواد حیاتی و سوادآموزی خود 4 میلیون نفر را در افغانستان با سواد کنیم. ما برنامه های مختلفی برای توسعه سواد در افغانستان داریم. اما همواره با کمبود بودجه در این زمینه مواجه هستیم».

تفاوت میان شهر و روستا

وزارت معارف می گوید از طریق برنامه سواد حیاتی 30 هزار کورس در شهرها و روستاهای افغانستان تاسیس شده اند که بیش از 7 هزار استاد در آنها تدریس می کنند. کسانی که بیش از 14 سال داشته باشند و بخواهند با سواد شوند شامل این کورس ها می شوند.

اما مردم در روستاها از ناکافی بودن این برنامه ها شکایت دارند. غلام حضرت، یکی از باشندگان ولایت بادغیس می گوید: «برنامه های سواد آموزی در شهرها و روستاها به گونه مساویانه و عادلانه به پیش نمی روند. در شهرها امکانات بیشتری وجود دارد اما در روستاها نه کورس های کافی وجود دارد و نه هم بر آنها نظارت می شود».

سخنگوی وزارت معارف این را می پذیرد که در روستاها به نسبت شهرها تعداد کورس ها کمتر است . اما این را هم اضافه می کند که مردم در روستاها به اشتراک در کورس های سوادآموزی علاقمندی کمتری دارند.

در همین رابطه الله باز جم، رییس عمومی برنامه های سوادآموزی در معینیت سوادآموزی وزارت معارف افغانستان می گوید که هم اکنون در 250 ولسوالی افغانستان برنامه های سوادآموزی به پیش می روند. وی می گوید: «ما سالانه بیش از نیم میلیون نفر را تحت پوشش برنامه های سوادآموزی خود قرار داده ایم. در این بخش ما رقم بزرگی را با سواد ساخته ایم».

ناامنی، مانعی در برابر سوادآموزی

مقام ها در برخی از ولایت ها خصوصاً در جنوب، جنوب غرب و شرق افغانستان ناامنی ها در ولسوالی ها و روستاها را باعث عملی نشدن برنامه های سوادآموزی می خوانند.

سلطان احمد، مسوول مدیریت سوادآموزی ریاست معارف قندهار می گوید: «برخی از روستاها ناامن هستند و ما نمی توانیم کورس های مان را دایر کنیم. در جاهایی که ما می دانیم امن هستند، هم اکنون کورس ها جریان دارند. ما تشکیل کمی داریم. خواهان بلند بردن تشکیل خود هستیم».

اشتراک چشمگیر زنان

وزارت معارف افغانستان می گوید که اشتراک زنان و دختران در برنامه های سوادآموزی و رفتن به مکتب بیشتر شده است. بنا به آمار این وزارت، 32 درصد آموزگاران، 41 درصد دانش آموزان و 62 درصد از اشتراک کنندگان کورس های سوادآموزی را زنان تشکیل می دهند.

حقمل همچنان از بالاترین سطح سواد در افغانستان خبر می دهد: «در سال های گذشته میزان نمرات شاگردان به شکل قابل ملاحظه ای بلند رفته است. این بیانگر بالا رفتن سطح کیفیت در معارف افغانستان است. قبلا شاگردانی که در کانکور بیش از 250 نمره می گرفتند، کم بودند. اما حالا خیلی ها حتی 300 نمره می گیرند».

آموزش از طریق موبایل

وزارت معارف افغانستان همچنان روی طرحی کار می کند تا زنان و دخترانی که خانواده های شان اجازه رفتن به مکتب و اشتراک در کورس های سوادآموزی را نمی دهند، از طریق موبایل آموزش ببینند.

این برنامه طوری است که به سوادآموزان یک سیت موبایل داده می شود که در آن نرم افزاری نصب شده و می توانند از طریق آن درس های شان را دریافت کرده و با استاد در ارتباط باشند. آقای حقمل در مورد این شیوه سوادآموزی می گوید: «این یک برنامه امتحانی بود که در چند نقطه پایتخت عملی شد. این برنامه خوبی است. اما هنوز هم نیاز است که بالایش کار صورت بگیرد. مشکلات مالی هم داریم. مشکلات مالی که رفع شوند و پلان این پروگرام تکمیل شود، در دیگر نقاط افغانستان هم عملی خواهد شد».

همچنان قرار است تلویزیون آموزشی وزارت معارف افغانستان نیز به زودی به سیستم دیجیتل تبدیل شود تا در تمام ولایت های این کشور به سادگی قابل دریافت باشد. وزارت معارف افغانستان از چهار سال به این سو شبکه تلویزیونی را که فقط برنامه های آموزشی را نشر می کند راه اندازی کرده است.