مقامهای افغانستان و دیپلومات ها در کابل گفته اند که اگر راه حلی حداقل برای مدت موقتی پیدا نشود، افغانستان به منطقه غیرقابل پرواز تبدیل خواهد شد که میلیون ها دالر به درآمد افغانستان صدمه زده و به اعتبار حکومت در نزد کمک دهندگان و سرمایه گذاران خارجی نیز لطمه خواهد زد.

فضای هوایی افغانستان که یک راهرو کلیدی میان اروپا و آسیا است، بعد از سقوط حاکمیت طالبان در سال 2001 میلادی توسط نیروهای بین المللی زیر رهبری ایالات متحده امریکا مدیریت می شود.

محمد قاسم وفایی زاده، معاون رئیس پالیسی و برنامه ریزی اداره هوانوردی ملکی افغانستان می گوید که ترافیک هوایی بر فراز افغانستان و همچنین پروازهای ورودی و خروجی به این کشور سالانه 33 میلیون دالر درآمد ایجاد می کند. خطوط هوایی بین المللی به شمول امارات، ایراندیا و ترکیش ایرلاینز به داخل افغانستان پرواز دارند و دیگر خطوط بین المللی نیز از فضای هوایی افغانستان استفاده می کنند.

فعلا هیچ پرواز مستقیمی میان افغانستان و کشورهای اروپایی و برعکس آن وجود ندارد، زیرا کشورهای اروپایی اداره هوانوردی ملکی افغانستان را به رسمیت نمی شناسند و به دلیل کاستی های ایمنی نمی توانند به آن جواز بدهند.

قرارداد کنونی کنترول ترافیک هوایی افغانستان که پولش توسط ایالات متحده امریکا پرداخت می شود، به تاریخ 30 جون یعنی کمتر از دو ماه دیگر انقضا می یابد و در صورتی که تجدید نشود، خطوط هوایی قادر به استفاده از فضای هوایی افغانستان نخواهند بود.

تصور این سناریو مشکل است، اما دیپلومات ها گفته اند که مشکل اصلی بی میلی حکومت افغانستان در به عهده گرفتن مسئولیت و پرداختن پول قرارداد جدید از بودجه خود است.

یک دیپلومات غربی در کابل به خبرگزاری اسوشیتدپرس گفته است: «جامعه بین المللی نمی خواهد در وضعیتی باشد که مجبور به پرداخت دوامدار این پول شود، به خاطری که حکومت افغانستان به صورت جدی نمی خواهد مسئولیت آن را به عهده بگیرد. این مساله برای برخی شرکا بی میلی خلق کرده است که در غیر آن صورت، می خواستند این فاصله را پل بزنند.»

براساس یک یادداشت ناتو که خبرگزاری اسوشیتدپرس به آن دسترسی یافته، ایالات متحده امریکا نمی خواهد قرارداد کنونی را برای شش ماه دیگر تا آخر 2015 تمدید کند. تمدید این موافقتنامه 25 میلیون هزینه نیاز دارد. مقام های سفارت ایالات متحده امریکا در کابل از ابراز نظر در این رابطه خودداری کرده اند.

در عین زمان، جاپان در نظر دارد که این مشکل را در نیمه دوم سال 2015 توسط کمک های توسعه یی خود حل کند. یک مقام جاپانی گفت که توکیو آماده است تا 25 میلیون از کمک های توسعه یی اش را حکومت افغانستان برای یک قرارداد موقتی استفاده کند.

این مقام جاپانی افزود که تصویب این برنامه از سوی توکیو البته مشروط به این است که این قرارداد برای تسهیل کردن عملیات های نظامی نباشد، زیرا چنین چیزی براساس قانون جاپان ممنوع است.

او افزود: «حکومت ما این را در نظر دارد. ما فکر می کنیم تصمیم باید سریع گرفته شود، امید می رود که پیش از انقضای قرارداد ایالات متحده امریکا این امر صورت بگیرد.»

وفایی زاده گفت که حکومت افغانستان مطمین است جاپان وارد عمل خواهد شد. به گفته او، بعد از آن حکومت افغانستان کنترول مدیریت فضای هوایی خود را از ماه جنوری 2016 به عهده خواهد گرفت. وفایی زاده شرح داد که حکومت می خواست در شروع سال جاری این مسئولیت را به عهده بگیرد، اما "مشکلات فنی" مانع آن شد. این مقام اداره هوانوردی ملکی افغانستان گفت که حکومت فعلاً چندین پیشنهاد قرارداد از سوی شرکت های خارجی را برای سال آینده در نظر دارد.

شرکت های هواپیمایی باید 30 روز قبل از متوقف شدن کنترول فضای هوایی اطلاع داده شوند و اگر قرارداد جدید به زودی امضا نشود، ناتو باید به خطوط هوایی خبر دهد تا آن ها مسیرهای خود را تغییر بدهند.