براساس یک خبرنامه ریاست جمهوری، در این سفر موافقتنامه‌های مشارکت استراتژیک میان دو کشور، همکاری‌های گمرکی، خدمات هوایی، همکاری‌ها در عرصه نفت و گاز، افزایش صادرات انرژی به هرات، یادداشت تفاهم در باره ساختمان خط آهن آقینه – اندخوی و موافقتنامه بین دو کشور در باره محل عبور بین المللی خط آهن در سرحد دولتی دو کشور، امضا شده است.

رییس جمهور غنی روز پنجشنبه در یک نشست مشترک با رئیس جمهور ترکمنستان در عشق آباد راجع به موافقتنامه استراتژیک گفت: «این اولین موافقتنامه ای است که قید زمانی ندارد. به این معنا که مناسبات دو دولت و دو ملت پایدار است.»

رئیس جمهور غنی افزود که ترکمنستان و افغانستان نمونه موفق همسایگی را به جهان نشان داده‌اند. او گفت که خرسند است که استفاده از راه لاجورد را یکجا با ترکمنستان جشن می‌گیرد. آقای غنی گفت که با توسعه تجارت با کشورهای آسیای میانه ثابت کرده است که می‌توان تجارت و روابط مسالمت آمیز را جاگزین تروریسم کرد: «تروریسم یک خطر برای منطقه و دنیا است و ما  بدیل تروریسم را در مناسبات افغانستان و ترکمنستان به دنیا ارائه کردیم.»

دستیابی به انرژی پاک و ارزان

در حالی که افغانستان یکی از کشورهای مصرف کننده انرژی و نیازمند واردات نفت و گاز است، ترکمنستان می‌تواند انرژی ارزان و قابل دسترس را برای این کشور فراهم کند. دو کشور تلاش دارند تا از طریق ایجاد سهولت در زمینه تجارت، دسترسی مطمین تاجران به نفت و گاز را فراهم می‌کنند.

سیف الدین سیحون، استاد اقتصاد در دانشگاه کابل می‌گوید: «ترکمنستان یک منبع مطمین برای انرژی مورد نیاز افغانستان است و این کشور دسترسی سهل، آسان و نزدیک افغانستان به انرژی را تامین می‌کند.»

به باور آقای سیحون افغانستان در حال جابجایی انرژی پاک با انرژی‌های آلوده کننده محیط است و به این دلیل تلاش دارد تا روابط تجارتی اش را ترکمنستان را بهبود بخشد.

مناسبات خوب همسایگی

ترکمنستان در قبال مسایل داخلی افغانستان سیاست بی‌طرفانه دارد و این کشور در داخل افغانستان به عنوان «همسایه بی‌ضرر» یاد می‌شود. از این نظر افغانستان ترجیح می‌دهد تا روابط تجارتی اش را با ترکمنستان گسترش دهد. از سوی دیگر، روابط افغانستان با همسایه جنوبی‌اش پاکستان همواره پرتنش بوده و روابط تجارتی دو کشور تحت تاثیر جنجال‌های سیاسی صدمه دیده است.

تجارت با همسایه غربی ایران نیز مطمین نیست. پس از تشدید تحریم‌های ایالات متحده امریکا علیه ایران، تاجران افغان مجبور شدند بازارهای جدیدی را جستجو کنند.

آقای سیحون به این نظر است که گسترش روابط تجارتی افغانستان با همسایه‌های شمالی، پاکستان را مجبور می‌کند تا در روابط تجارتی اش تجدید نظر کند: «این فرصت خوبی است تا کشوری که در صدد محدودیت و اعمال نفوذ در عرصه تجارت است، در روابط تجارتی اش تجدید نظر کند. پاکستان هم اکنون زمینه‌های خوب تجارت را برای افغان‌ها فراهم کرده است.»

پروژه‌های بزرگ

افغانستان و ترکمنستان در تلاش گسترش تجارت از طریق خط آهن نیز می‌باشند. دو کشور تلاش دارد با اعمار خط آهن آقینه – اندخوی زمینه را برای تجارت ارزان فراهم سازند.

قسمتی از راه لاجورد که افغانستان را به آسیای میانه، ترکیه و اروپا وصل می‌کند  از ترکمنستان گذشته است. ساخت خط آهن و تسهیل تجارت با ترکمنستان سبب می‌شود تا افغانستان از تجارت از مسیر لاجورد بیشتر بهره ببرد. افغانستان اخیرا ۹ لاری کالای تجارتی را از همین مسیر به ترکیه انتقال داد.

ابراهیم شمس، کارشناس مسایل اقتصادی می‌گوید عملی شدن پروژه‌های بزرگ تجارتی و ترانزیتی، نیاز به توافقنامه‌های مشخص در این زمینه‌ها دارد: «پروژه‌های بزرگ منطقوی نیاز به امضای توافقنامه‌های اقتصادی متوسط و بزرگ دارد تا در عمل تطبیق این پروژه‌ها را ممکن سازد.»

صیام الدین پسرلی، سخنگوی پیشین اتاق تجارت و آگاه مسایل اقتصادی به دویچه وله گفت که دو کشور فرصت‌های خوبی برای گسترش تجارت و ترانزیت دارند ولی ناامنی‌و نبود ظرفیت در داخل افغانستان مانع اصلی رسیدن به این فرصت‌ها است.

آقای پسرلی گفت: «تا زمانی که امنیت تامین نشود، ما تجارت را گسترش داده نمی‌توانیم و پروژه‌های بزرگ اقتصادی نیز تطبیق نخواهد شد.»

آقای پسرلی با اشاره به پروژه پایپلاین گاز تاپی می‌گوید تا سال ۲۰۱۹ باید حداقل ۵۰ درصد کارهای آن پیش می‌رفت ولی به دلیل ناامنی، افغانستان در تطبیق این پروژه با مشکلاتی روبرو است.

ح. همراز/ کابل