سرحد تورخم شاهد عبور صدها خانواده ای است که روزانه خیبرپشتونخوا را ترک کرده و وارد افغانستان می شوند.

مرکز بازگشت داوطلبانه (وی آر سی) در چمکنی پاکستان به خانواده هایی مشورت می دهد که به گونه داوطلبانه خواستار برگشت به افغانستان هستند. در اینجا دفتر نمایندگی سازمان ملل در امور پناهندگان نیز وجود دارد که برای عودت کنندگان یک مقدار کمک مالی نیز ارائه می کند. کارمندان اداره ثبت و احوال نفوس پاکستان نیز برای دریافت سند از مهاجرین برگشت کننده، در اینجا به ماموریت گماشته شده اند.

در خیبر پشتونخوا تنها یک مرکز در امور عودت کنندگان فعالیت می کند. تعداد خانواده های افغان که همه وسایل و اسباب آنان در وسایط نقلیه بسته بندی شده، به دلیل رقم درشت عودت کنندگان مجبور اند که روزها را برای طی مراحل اوراق خود در این محل، در حال انتظار سپری کنند.

محمد نصیب موسی خیل یکی از نمایندگان شورای عالی مهاجرین در چمکنی می گوید که تنها در ماه جولای ۲۳۵۰ خانواده که تعداد اعضای شان به ۱۱۲۸۴ نفر می رسید، به گونه داوطلبانه به کشورشان بازگشت کردند.

مرکز عودت داوطلبانه "وی آر سی" در چمکنی یگانه مرکز آموزش و رهنمایی این مهاجران می باشد. بیشتر مهاجرینی که در این محل در حال انتظار به سر می برند، به دلیل نبود امکانات و سهولت های لازم، لب به شکایت می گشایند.

در حال حاضر ۱،۵ میلیون مهاجر ثبت شده افغان در پاکستان زندگی می کنند. از سویی هم گفته می شود که نزدیک به یک میلیون مهاجر ثبت ناشده در این کشور حضور دارند. با این همه قرار است تا ماه دسمبر سال جاری میعاد حضور مهاجرین ثبت شده در پاکستان نیز به پایان برسد.

به دلیل افزایش رقم پناهجویان عودت کننده به افغانستان، قرار است یک مرکز دیگر برای رهنمایی و مشورتدهی برگشت کنندگان پس از عید قربان، در منطقه زاخیل افتتاح گردد.

افزون بر کسانی که در پاکستان ثبت شده اند، آنهایی که ثبت نشده اند نیز از منطقه خیبر پشتونخوا و سایر نقاط پاکستان به گونه داوطلبانه به افغانستان بازگشت می کنند. اما با این مهاجرین هیچ گونه همکاری صورت نمی گیرد.

نخستین خواست عودت کنندگان از دولت افغانستان، فراهم آوری امکانات سرپناه می باشد. این نگرانی نیز وجود دارد که اگر اقامت مهاجران افغان در پاکستان تمدید نشود، عودت گروهی آنها بر مشکلات دولت افغانستان خواهد افزود.

بنا به گزارش بنیاد تحقیقی "سامول هال"، در کابل بیش از پنجاه محلی وجود دارد که در آنجا بیجا شدگان داخلی و یا مهاجران عودت نموده از پاکستان و سایر مناطق زندگی می کنند.

در سال ۲۰۱۶ میلادی بیش از ۶۰۰ هزار مهاجر از پاکستان به افغانستان برگشتند. گفته می شود که انگیزه عمده آن اقدامات ضد مهاجران در پاکستان و برگشت داوطلبانه مهاجران به دلیل افزایش کمک ها به عودت کنندگان بوده است.

به اساس گزارش "سامویل هال" در کمپ هایی که در شهر کابل و اطراف آن ساخته شده است، بیجا شدگان داخلی و یا آن عده خانواده هایی که از کشورهای همسایه عودت کرده اند در شرایط نامناسب زندگانی می کنند. گفته می شود که عایدات متوسط هر خانواده ماهانه ۶۸۵۵ افغانی است.

در این کمپ های موقتی خانواده های افغان برای مقابله با سرما از چنین مواد سوخت استفاده می کنند. برخی مهاجرین عودت کننده با کمبود مواد خوراکی، لباس های گرم و محل رهایش مناسب مواجه اند.

شالی خان ۷۰ ساله در سال های ۱۹۸۰ از افغانستان به پاکستان مهاجر شد. او سه ماه پیش همراه با نواسه هایش دست خالی از پاکستان به افغانستان عودت کرد. شورای مهاجران ناروی برای خانواده شالی خان یک خانه ساخت. اکنون که در کابل سرمای سختی وجود دارد، شالی خان و خانواده اش سقفی بالای سرشان دارند.

یک پسر جوان با بمبه ای که توسط شورای مهاجران ناروی تهیه شده است، از چاه آب می کشد. شمار زیاد بیجا شدگان داخلی و مهاجران عودت نموده در اطراف این منطقه زندگی می کنند.

یک زن بیجا شده از جلریز ولایت میدان و وردک از آب برف برای شست و شوی لباس ها در حومه کابل استفاده می کند.

در هفته جاری در کابل برف بارید. برف و سرمای شدید برای آن افغان هائی که امکانات گرم کردن ندارند، مشکلات زیادی ایجاد می نماید.

اطفالی که به وطن شان برگشته اند، از بازی با برف خوش اند. شورای مهاجرین ناروی برای این اطفال کمپل، لباس های گرم و بوت کمک کرده است. این سازمان امدادی می گوید که هنوز هم در کابل بسیاری خانواده ها در فصل سرما به کمک نیاز دارند.

بی بی حوا ۷ ساله و شکریه ۱ ساله با وجود آسیب پذیر بودن شرایط زندگی شان در برابر کمره می خندند. بی بی حوا برای مقابله با سرمای زمستان به غذا و وسایل گرم کننده نیاز دارد.

شماری از مهاجرانی که از پاکستان به کشور شان عودت کرده اند، می گویند که به کمبود مواد غذایی مواجه اند. همچنان برای حفاظت اطفال شان در برابر سرما نه زغال دارند و نه چوپ.

شیمای ۱ ساله و بی بی عایشه ۸ ساله در بیرون خانه شان ایستاده اند که به کمک شورای مهاجرین ناروی ساخته شده است. خانواده آن ها بعد از ده ها سال زندگی در پاکستان، چهار ماه پیش به افغانستان برگشته است.