زید رعد الحسین، کمیسار عالی سازمان ملل متحد در حقوق بشر از توافقنامه بین کشورهای اروپایی و افریقایی بر سر موضوع پناهجویان انتقاد کرد. الحسین در مقاله ای در مجله سازمان ملل نوشته است که "این توافقنامه بسیار اندک به مسئله حقوق بشر آوارگان در لیبیا و در قایق های پناهجویان پرداخته است".

الحسین گفته است که این توافقنامه حتا "در مورد ضرورت گزینه های جایگزین برای پایان دادن به مسئله بازداشت های خودسرانه پناهجویان نیازمند سکوت کرده است". این دیپلومات ارشد سازمان ملل همچنان با اشاره به گزارشی در مورد وضعیت غیرانسانی کمپ های پناهجویان در لیبیا، گفت: «حافظه ها کوتاه است، وقتی شرایط ناخوشایند باشد». الحسین گفت که وضعیت در این کمپ ها از زمان نشر این گزارش در ماه دسمبر سال گذشته تاکنون بسیار بدتر شده است.

در همین حال، او گفت که گزارش هایی درباره اجساد پناهجویان "در ساحل، در جنگل ها و در بیابان" وجود دارد. الحسین گفت که سردخانه های اجساد در لیبیا پر شده اند. به گفته او، به جز خانواده های پناهجویان گمشده که امیدوارند نشانه ای از زنده بودن اعضای خود پیدا کنند، کس دیگری پیگیر و در جستجوی افراد گمشده نیست.

سو استفاده از قدرت

اتحادیه اروپا اخیرا همکاری های خود را با گارد ساحلی لیبیا آغاز کرده است؛ گارد ساحلی لیبیا که گاهی پناهجویان را نجات داده اند و گاهی آنان را کمک نکرده اند؛ و حتا گاه دست به سرقت زده اند و به آوارگان شلیک کرده اند. زید در مقاله خود گفته است که چنین سو استفاده از قدرت گاردساحلی لیبیا، از سوی اتحادیه اروپا نادیده گرفته شده است.

به گفته منابع رسمی، در نشست پاریس که آخر ماه آگست برگزار شد، توافق گردید تا همکاری بیشتر بین کشورهای افریقایی و اروپایی بر سر مسئله مهاجرت انجام گیرد. در این نشست، سران کشورهای اروپایی فرانسه، آلمان، ایتالیا، و اسپانیا، و همچنان رهبران کشورهای افریقایی نیجر، چاد و لیبیا حضور داشتند.

کمیسار عالی سازمان ملل متحد از سازمان های امدادرسان به آوارگان حمایت کرد؛ سازمان هایی که بر خلاف حکومت های اروپایی، کوشش می کنند تا به پناهجویانی که در سواحل لیبیا گیر مانده اند، کمک نمایند. الحسین بیش از همه به نامه سرگشاده ژوان لئو، رئیس سازمان "داکتران بدون مرز" به دولت های اروپایی اشاره کرد. او گفت: «من تماما از تحلیل او حمایت می کنم و [همانند او] انزجار خود را نیز از این وضعیت ابراز می دارم».

"تجارت با آدمربایی، شکنجه و باجگیری"

رئیس سازمان "داکتران بدون مرز" در نامه خود از حمایت اتحادیه اروپا از حکومت لیبیا انتقاد کرده و گفته است "چشم خود را به روی همه چیز بسته اند و فقط به یک چیز تمرکز کرده اند" و آن این که "مردم را از اروپا دور نگهدارند". خانم لئو پس از دیدار از یک کمپ پناهجویان در طرابلس، در نامه خود نوشته است: «این سیاست سیستم جنایی را که با مردم سوء رفتار می کند، فربه تر می نماید».

کمپ های بازداشتی مهاجران و آوارگان در لیبیا رنج آور هستند. لئو گفته است: «اگر خلاصه و روشن بگوییم، این شرایط سبب ایجاد تجارت با آدم‌ربایی، شکنجه و باج‌گیری شده است». کشورهای اتحادیه اروپا عمدا تصمیم گرفته اند تا مردم در چنین شرایطی قرار بگیرند. خانم لئو در نامه خود خواسته است:  «هیچ کس نباید به لیبیا پس فرستاده شود و هیچ کس نباید آنجا دستگیر و حبس شود».

حکومت فدرال آلمان در گذشته از حکومت لیبیا خواسته بود تا قوانین بین الملل را رعایت کند. وزارت خارجه آلمان اواسط ماه آگست به روشنی گفت که حکومت لیبیا در جریان جستجو و نجات پناهجویان نباید اخلالی در کار سازمان های امدادی غیردولتی ایجاد کنند. این مسئله را حکومت آلمان در گفتگو با مقامات لیبیایی به روشنی بیان کرده است. مارتین شیفر، سخنگوی وزارت خارجه آلمان گفته است که "میزان حفاظت" باید آن قدر باشد که کسی در دریا غرق نشود.

پناهجویان افریقایی کوشش می کنند تا از طریق کشور ترانزیتی لیبیا با عبور از دریای مدیترانه خود را به اروپا برسانند. بر اساس گزارش سازمان ملل متحد، از آغاز سال روان میلادی تاکنون بیش از ۲۳۰۰ تن جان خود را در این راه از دست داده اند و ۹۴ هزار تن به جنوب ایتالیا رسیده اند.

از سال ۲۰۱۴ تاکنون، شمار پناهجویان افریقایی به طور کل به ۶۰۰ هزار نفر رسیده است.

دویچه وله / ع. ح.