نیلوفر رحمانی، یک دختر افغان که از 18 سالگی در قوای هوایی افغانستان ثبت نام کرد و پیلوتی را به طور حرفه ای آموخت، اکنون قادر است که به تنهایی با طیاره های مختلف پرواز کند. او با تهدیدهای زیادی روبرو بود، اما به کارش ادامه داد. وی به مناسبت "روز جهانی زن" جایزه زن شجاع سال 2015 را از امریکا دریافت کرد.

در ابتدای سربازگیری زنان در افغانستان، شرایط آنچنان مساعد نبود و علاقمندی کمتر بود. اما حالا مقامات امنیتی این کشور می گویند که با تلاش های که برای بهبود شرایط برای زنان در چهارچوب نیروهای امنیتی به میان آمده است، علاقمندی زنان به پیوستن به این نیروها بیشتر شده است. مخصوصا موفقیت هایی که نظامیان زن داشته اند باعث شده است که دیگر زنان نیز به خدمت برای تأمین امنیت کشورشان ترغیب شوند.

سیزده سال قبل زمانی که تازه رژیم طالبان در افغانستان سرنگون شده بود، کسی شاید تصورش را هم نمی کرد که زنان بتوانند به صفوف اردو و پولیس وارد شوند. اما حالا بخش مهمی از عملیات ها را نیروهای امنیتی زن به عهده دارند. مخصوصا در عملیات های پولیس ملی به شدت به زنان پولیس نیاز است.

وقتی نیروهای ناتو با نیروهای افغان در پیشبرد عملیات های جنگی همکار بودند، نیروهای زن ناتو باعث می شدند که حساسیت افغان ها در جریان انجام عملیات کمتر برانگیخته شود. حالا این مسئولیت به دوش نیروهای زن افغان است. مردم افغانستان هم با درک این موضوع حالا به پیوستن زنان خانواده شان به نیروهای امنیتی کمتر حساسیت نشان می دهند. اما هنوز هم سنت های حاکم در جامعه برای این زنان مشکل ساز است.

افغانستان حالا در نیروهای کماندویش نیز زنانی را دارد که پا به پای مردان کماندو انجام وظیفه می کنند. این زنان به خوبی آموزش دیده اند و کارشان را خوب می دانند. هنوز هم برای خیلی از مردم افغانستان جای تعجب است که می بینند یک کماندوی زن به زبان خودشان صحبت می کند.

شماری از پیلوت های افغانستان زن هستند. برخی از آنان دوره های آموزشی فشرده ای را در خارج از افغانستان سپری کرده اند و برخی هم در داخل کشور آموزش دیده اند. افغانستان هنوز نیروی هوایی بزرگ و مجهزی ندارد، اما زنان در این نیرو نیز سهم گرفته اند و از خود شایستگی نشان داده اند.

حالا شماری از زنان افغان به عنوان نیروهای نظم عامه و واکنش سریع در چوکات وزارت داخله یونیفورم پوشیده اند. این نیروها بیشتر در عملیات های مقابله و سرکوب کردن فعالیت های تروریستی و کنترول و برقراری نظم عامه شرکت می کنند. این نیروها در بازرسی و بازداشت زنانی که در حملات تروریستی سهم داشته اند، موفقیت های چشمگیری داشته اند.

طبیعیست که در جریان عملیات های کشفی و مبارزه با جرایم جنایی به نیروی زن نیاز است. تصور کنید که نیروهای امنیتی باید یک خانه مشکوک را بازرسی کنند و در آن چند زن چادری پوش هم هستند. با سنت های حاکم بر جامعه افغانستان این برای نیروهای مرد ممکن نیست که بخواهند زنان را بازرسی کنند. اینجاست که نقش زنان در نیروهای امنیتی برجسته می شود.

شمار زیادی از نیروهای امنیتی زن در چهارچوب اداره استخابارت این کشور "امنیت ملی" با یونیفورم و به عنوان کارمندان لباس شخصی ایفای وظیفه می کنند و مؤثریت خاصی دارند. ارگان های امنیتی این کشور به خاطر مسائل امنیتی شمار زنان را فاش نمی کنند. نیروهای امنیتی زن در افغانستان در 13 سال گذشته تلفاتی هم متحمل شده اند که آمار دقیقی از آن در دست نیست.

حالا حتی شماری از زنان افغانستان در نیروی پولیس مرزی این کشور خدمت می کنند. این زنان در پوسته های بازرسی مرزی و ورودی های شهرها موظف هستند. آنها نه تنها وظیفه کنترول و دفاع از مرزها را به عهده دارند، بلکه بخش مهمی از کارشان مبارزه با انواع مختلف قاچاقچیان خطرناک و جلوگیری از فعالیت های آنان نیز است.

در عملیات های شبانه، که همواره در افغانستان مورد مناقشه بوده است، نیروهای زن مسئولیت مهمی را به دوش دارند. اکثراً شورشیان از مکان های مسکونی و خانه های مردم برای حملات و انجام اعمال ترویستی استفاده می کنند. زمانی که نیروهای امنیتی باید بالای شماری از خانه ها عملیات انجام بدهند، نیروهای ویژه زن نیز باید شرکت داشته باشند تا عملیات با مخالفت مردم روبرو نشود و اعتماد مردم به نیروهای کشورشان سلب نگردد.

زنان افغان همچنان در گارد تشریفات، در مراسم مهم و ملاقات های سران کشور های مختلف جهان از افغانستان نیز حضور دارند. زنان افغان با عملکرد شان در بخش های مختلف ارگان های امنیتی نشان داده اند که می توانند هم پای مردان برای تأمین امنیت در کشورشان مؤثر باشند. در این عکس سربازان زن پرچم کشورشان را در جریان مراسم روز جهانی زن حمل می کنند.

وزارت داخله افغانستان در سال 2014 اعلام کرد که شمار زنان پولیس را تا پایان این سال به پنج هزار و تا پایان سال 2015 به ده هزار تن افزایش می دهد. به این منظور برای زنان در چهارچوب این نیرو پست های بلندتری داده شده است. حالا زنان در چارچوب پولیس افغانستان فرمانده حوزه های امنیتی و قطعات هم هستند.

مقامات امنیتی افغانستان می گویند از وقتی که خطر نفوذ تروریست های داعش یا "دولت اسلامی" در این کشور سر زبان ها افتاده، شمار جوانانی که به مراکز جلب و جذب نیروهای امنیتی مراجعه می کنند به صورت چشمگیری بیشتر شده است. به گفته آنان در میان این جوانان دختران و پسرانی هم شامل هستند که تحصیل کرده اند و فقط به قصد دفاع وطن شان در مقابل تروریست ها ثبت نام می کنند.

این روزها شماری از کاربران افغان در فیس بوک عکسی را با عنوان "از کوبانی تا کابل، دفاع مشترک" دست به دست می کنند که شماری از سربازان زن اردوی ملی را نشان می دهد. مبارزان زن کُرد در آزاد سازی کوبانی نقش مهمی داشتند. در جریان حملات شدید و محاصره شهر کوبانی در شمال سوریه توسط تروریست های "دولت اسلامی" زنان افغان حتی به حمایت از زنان مبارز کُرد راهپیمایی کردند.

نیروهای امنیتی زن در افغانستان از سوی آموزگاران زن ناتو آموزش دیده اند. نیروهای ناتو حساسیت این موضوع را در نظر داشتند و برای آموزش زنانی که برای سپری کردن دوره های آموزش نظامی ثبت نام کرده بودند، آموزگاران زن را به کار گماشته بودند.

مربی های ناتو قبل از خروج شان شماری از آموزگاران زن افغان را آماده ساختند تا در آموزش نیروهای تازه نفس زن سهم بگیرند. نیروهای امینتی زن در افغانستان با همه سختی هایی که پوشیدن یونیفورم دارد، حجاب شان را نیز رعایت می کنند و مکان های مخصوص خودشان را دارند.

هنوز هم نیروهای زن در افغانستان یک درصدی بسیار کم نیروهای امنیتی 350 هزار نفری این کشور را تشکیل می دهند. وزارت های داخله و دفاع در تلاش اند که شمار زنان را در نیروهای شان افزایش دهند؛ به همین منظور برای جلب و جذب بیشتر آنان برنامه های اصلاحاتی و تبلیغاتی مختلفی را روی دست گرفته اند.

نیروهای امنیتی زن در افغانستان زمانی بخش بزرگی از نیروهای امنیتی این کشور را تشکیل می دادند. این عکس از سال 1977 نشان می دهد که شمار زنان در اردوی افغانستان کم نبوده است. با این همه هنوز هم راه درازی در پیش است تا افغانستان دوباره بتواند برای تشکیل یک نیروی زنانه قوی به جایی برسد که در گذشته قرار داشت.

در این وقت ها بیشتر از گذشته به آموزش و تجهیز نیروهای افغان تاکید می شود؛ چرا که جامعه جهانی درک کرده است که این نیروها شدیدا نیازمند حمایت بیشتر اند. قبل از خروج نیروهای ناتو مقامات افغان بارها بر تجهیز بیشتر و حمایت طولانی تر از این نیروها تاکید کرده اند.

به تازگی انگلا مرکل صدراعظم آلمان در نشست امنیتی مونشن تاکید کرد که نیروهای افغان بعد از سال 2016 که قرار است همه نیروهای ناتو افغانستان را ترک می کنند نیز به حمایت نیاز دارند. وی گفت: «سکتور امنیتی افغانستان بعد از سال 2016 نیز نه تنها به کمک‌های مالی بلکه به حمایت‌های اساسی بین المللی نیاز خواهد داشت».

یک مشکل اساسی، تامین بودجه امنیتی افغانستان است که براساس تخمین ها، سالانه به چهار میلیارد دالر می رسد. چند ماه پیش شماری از منسوبان پولیس در اعتراض به عدم پرداخت چندماه معاش شان در این کشور تظاهرات کردند.

نیروهای امنیتی افغانستان از کمبود تجهیزات شاکی اند و بارها فرماندهان شان به صورت آشکار در رسانه ها گفته اند که شورشیان سلاح هایی به مراتب قوی تر و پیش رفته تر نسبت به آنان در دست دارند. مقام های افغان شکایت دارند که خواست شان برای تجهیز نیروها با سلاح های سنگین و هوایی پاسخ مثبت نیافته است.

پس از خروج نیروهای جنگی ناتو شورشیان طالبان به حملات شان شدت بخشیدند و گزارش هایی نشر شد که گویا گروه تروریستی "داعش" یا "دولت اسلامی" که به مراتب تندروتر از طالبان است در این کشور سربازگیری می کند. اما مقام های امنیتی تا حالا این گزارش ها را تایید نکرده اند.

به تازگی چاگ هیگل، وزیر دفاع ایالات متحده امریکا که زمان کارش رو به پایان است، در نشست وزیران دفاع کشورهای عضو ناتو در بروسل گفت که نیروهای افغان توانمندی این را دارند که از کشورشان دفاع کنند. وی افزود: «زمان این را به اثبات خواهند رساند که نیروهای امنیتی افغان این توانایی را دارند».

نیروهای امنیتی افغان در جبهه جنگ از خود شایستگی نشان داده اند، تا جایی که شماری از نیروها ناتو پس از برگشت به کشورهای شان در خاطرات شان از این نیروها به عنوان نیروهای دلیر بومی یاد کرده اند که در جریان چندین سال جنگ همانند فولاد آبدیده شده اند. این نیروها در جریان برگزاری هر دو دور انتخابات نشان دادند که توانایی تامین امنیت را دارند.

همه روزه چندین تن از نیروهای امنیتی افغان در جریان جنگ های رودرو یا حملات تروریستی کشته و زخمی می شوند، اما امکاناتی که برای معلول شده ها و زخمی های این نیروها داده می شود بسیار ناچیز است. شماری از مردم افغانستان خواهان آن هستند که برای تشویق و دلگرمی این نیروها، این امتیازات افزایش یابند.

هرچند میزان تلفات نیروهای افغان زیاد است، اما با آن هم همواره جوانان زیادی برای ثبت نام به مراکز جلب و جذب این نیروها مراجعه می کنند. در تازه ترین مورد بیش از 1200 سرباز اردوی ملی پس از گذراندن یک دوره آموزشی 12 هفته ای فارغ شدند.

حالا مراکز آموزشی نیروهای امنیتی نیز به وزارت های مسئول افغانستان سپرده شده است و نیروهای خارجی به آموزگاران افغان مشوره می دهند.

هرچند نیروهای زمینی افغان از نظر جامعه جهانی کارکشته اند، اما این واضح است که در بسیار از مواقع به حمایت هوایی نیازمند اند. افغانستان اکنون نیروی هوایی قوی ندارد و با کمبود امکانات و پرسونل مواجه است. جامعه جهانی در سال های اخیر بارها از ایجاد یک نیروی هوایی قوی برای افغانستان خبر داده است. اخیرا تاسیسات جدید این نیروها در هرات به ارزش 18 میلیون دالر افتتاح شد.

ماین گذاری، بمب های کنترولی کنار جاده و بمب های دست ساز بزرگترین مشکلاتی هستند که نیروهای خارجی با آن مواجه بودند و اکثر تلفات شان هم به همین خاطر بود. حالا نیروهای افغان این دشواری را به دوش می کشند. به تازگی نیروهای ناتو آموزش نیروهای ماین پاکی و تیم های خنثی سازی مواد منفجره را شدت بخشیده اند و آنان را با روبات های ختثی سازی مجهز کرده اند.

جنگ علیه تروریزم تنها مسئولیت نیروهای امنیتی افغانستان نیست، بلکه مبارزه با کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر نیز یکی از وظایف مهم آنان به شمار می رود؛ صنعتی که گفته می شود یکی از راه های اصلی تمویل تروریستان است. این نیروها دست آوردهای بزرگی در این زمینه داشته، اما موفق نبوده اند. افغانستان هنوز هم بزرگترین تولید کننده مواد مخدر است. در تازه ترین مورد پولیس 228 کیلو تریاک را در غزنی توقیف کرده است.

در سال های اخیر حمایت مردمی از نیروهای امنیتی افغانستان بیشتر شده است. مقامات حالا از همکاری های گسترده مردم با این نیروها خرسند اند. در تازه ترین اقدام شماری از جوانان که عضویت نهاد "جوانان برای تغییر" را دارند، به زخمی های این نیروها خون اهدا کرده اند. مردم افغانستان خواهان وقایه حملات تروریستی و تمرکز بیشتر بالای تقویت و تجهیز اداره استخبارات کشورشان اند.

حتی در مواردی هم برخی از جوانان افغان برای ابراز حمایت، همدردی و روحیه بخشیدن به نیروهای ملی امنیتی کشورشان دست به اقدامات نادری زده اند. از جمله در چندین ولایت مختلف افغانستان و در چند نوبت، مردم به خصوص جوانان با شاخه های گل از نیروهای امنیتی افغانستان در شهرها و محلات وظیفه شان استقبال کرده اند. امری که بر نیروهای امنیتی این کشور و ایجاد رابطه ای خوب با مردم تاثیر مثبتی داشته است.