«انگشت ات را داخل بینی نکن!» - گوش ما از کودکی با این جمله آشناست. کودکان معمولاً، بدون اینکه بشرمند، به تکرار انگشت خود را به بینی فرو می‌برند. این کار برای آنها مثل چوشیدن انگشت شست است. کودکان اغلب از بی‌مشغولیتی و یا هم کنجکاوی انگشت خود را به بینی فرو می‌برند تا دریابند که میان دو سوراخ تاریک بینی چه چیزی پنهان است تا آن را بیرون بکشند. این کار در واقع یک امر طبیعی است، اما می‌تواند پیامد خطرناکی هم داشته باشد.

انگشت فرو کردن به بینی همیشه موضوع تحقیقات مختلف علمی بوده است. طور مثال پژوهشگران آسترالیایی در آزماش‌ها بالای موش‌ها ثابت ساخته اند که باکتری «کلامودیا پنویمونیا» می‌تواند از طریق رشته‌های عصبی بویایی (در بینی) به مغز برسد. نتیجه این تحقیقات در اکتوبر سال ۲۰۲۲ در پورتال تخصصی «نیچر» به نشر رسید.

پژوهشگران یک ارتباط بین عفونی شدن سیستم مرکزی عصبی با باکتری کلامیدیا پنومونیا و بیماری الزایمر را کشف کردند. وقتی باکتری نامبرده در حال گردش در بدن است، حجرات مغز به آن واکنش نشان داده و در نتیجه پروتئین «امیلوئید بیتا» تولید می‌کنند. این نوع پروتئین، که به عنوان یک شاخص معمولی زوال عقل شناخته می‌شود، طور مثال در مغز افراد مبتلا به الزایمر دیده می‌شود. اما در این میان بیماری‌های دیگری را نیز می‌توان به انگشت فرو بردن بیش از حد به بینی و آسیب‌های ناشی از آن مرتبط دانست.

باکتری‌ها می‌توانند از بینی به مغز برسند

هیچ کسی انگشتان خود را قبل از فرو بردن به بینی ضد عفونی نمی‌کند، در حالی که دستان ما پر از باکتری است. اگر سیستم ایمنی ضعیف و غشای مخاطی غیر فعال باشد، باکتری‌ها می‌توانند از طریق رشته‌های عصبی وارد مغز شوند و سبب بیماری مننجیت باکتریایی گردند. زمانی که باکتری‌ها به مغز برسند، می‌توانند در آنجا باعث التهاب شوند که با علایمی مثل تب، سردردی، سفت شدن دردناک گردن، حساسیت به نور و گیجی همراه می‌باشد.

مننجیت باکتریایی یک بیماری شدید و جدی است که می‌تواند سبب عوارض دیگری شود، مانند آسیب‌های مغزی، سکته مغزی، تشنج عضلات و خطر کاهش شنوایی. در همچو موارد انتی‌بیوتیک‌های که به داخل رگ زرق می‌گردند، برای بیمازر تجویز می‌شود.

بینی ما به کوچکترین تغییرات واکنش نشان می‌دهد

بینی ما یک ساختار بسیار ظریف با حدود پنج تا ده میلیون سلول بویایی است. این سلول‌ها در بخش فوقانی سوراخ‌های بینی قرار دارند. ترشحات بینی، پاتوژن‌ها یا عوامل بیماری زا و آلاینده‌ها مانند گرده و غبار هوا را قبل از رسیدن به شش‌ها فیلتر می‌کند. به این ترتیب ترشحات بینی از جهاز تنفسی ما در برابر عفونت و آسیب‌ها محافظت می‌کند. افزون بر آن غشای مخاطی بینی هوای را که تنفس می‌کنیم، مرطوب ساخته و از خشک شدن آن جلوگیری می‌کند. باکتری‌ها و ویروس‌ها توسط مخاط جذب شده و به واسطه رشته‌های موسوم به مژک، به خارج بینی منتقل می‌شوند.

فرو بردن بیش از حد انگشت به بینی، آنهم به شدت و برای مدت طولانی، می‌تواند به مخاط حساس بینی آسیب برساند. چنین آسیب‌ها نه تنها سبب خونریزی بینی شده می‌توانند، بلکه گاهی باعث پارگی تیغه بینی یا دیواره داخلی وسط دو سوراخ بینی نیز می‌گردند. این به نوبه خود می‌تواند به باریک شدن مجرای بینی منجر شده و در نتیجه تنفس را مختل سازد. در موارد آسیب‌های شدیدتر، تیغه بینی باید با عمل جراحی اصلاح گردد، تا تنفس راحت تر صورت گرفته بتواند.

فرو بردن انگشت به بینی در موارد نادر می‌تواند به یک اضطراب یا اختلال وسواسی جبری مبدل شود. در چنین حالتی روانشناسان از یک رفتار شبیه اعتیاد سخن می‌گویند که افراد دچار به آن اغلب نمی‌توانند آن را کنترل کنند و معمولاً وقتی عصبی و یا نامطمئن می‌باشند، ناخودآگاه انگشت خود را به بینی فرو می‌کنند. پس این عمل اگر دوامدار صورت بگیرد، می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات روانی باشد.

مردان بیشتر انگشت خود را به بینی فرو می‌کنند

بیشتر مردم زمانی انگشت به بینی خود می‌برند که احساس کنند کسی متوجه آنها نیست. در پهلوی چهار دیواری خانه، مکان محبوب دیگر برای این عمل، داخل موتر است. مثلاً هنگام توقف و انتظار در برابر چراغ سرخ ترافیکی، راننده انگشت خود را برای تمیز کاری به بینی فرو می‌کند. نتیجه یک نظرپرسی که کریستوف دروسر، نویسنده آلمانی، برای کتاب خود با عنوان «ما آلمانی‌ها چه عاداتی داریم» انجام داده، نشان داده است که ۶۲ درصد از مردان و ۵۱ درصد از زنان این کار را انجام می‌دهند. رقم اصلی احتمالاً بالاتر است، زیرا چه کسی حاضر می‌شود اعتراف کند که گاهگاهی انگشتش به داخل بینی‌اش فرو می‌کند؟

گودرون هایزه / ص.ا، ع.ف