آنچه امروز روشن است: از زمان کشف ویروس ایبولا در 40 سال پیش، این بزرگترین اپیدمی این بیماری است. همچنین نخستین باری است که این ویروس در غرب افریقا شیوع پیدا کرده است. میزان دقیق گسترش ایبولا در این منطقه حتی برای متخصصان سازمان جهانی صحت نیز روشن نیست، چرا که در مناطق روستائی و جنگلی این اپیدمی از دیدرس عموم خارج است. به گفته داکترانی که در آغاز شیوع ایبولا در این مناطق حضور داشتند، باشندگان این روستاها حاضر به تحویل اعضای خانواده مبتلا به این بیماری به قرنطینه ها نیستند. آنها همچنین اجساد قربانیان ایبولا را پنهان می کنند تا سوزانده نشوند بلکه با مراسم سنتی خاکسپاری دفن شوند. سوزاندن اجساد قربانیان ایبولا می تواند جلو شیوع این بیماری را بگیرد.

جا به جایی بیماران مانع پیشگیری

اولین خبر از ابتلا به ایبولا از کشور گینه به ماه مارچ سال روان بازمی گردد. اما آغاز شیوع این بیماری در واقع ماه دسامبر گذشته بوده است. سپس ویروس ایبولا به سرعت به کشورهای لایبریا، سیرالئون و نایجریا گسترش یافت. به گزارش سازمان جهانی صحت تا کنون 1000 نفر از مبتلایان جان خود را از دست داده اند و 2000 نفر هم به ایبولا مبتلا هستند. رسانه بی بی سی از اولین مورد گزارش شده از شرق افریقا در تانزانیا نیز خبر داده است، که البته هنوز تأیید نشده است.

شتفان بکر پرفسور ویروس شناسی از دانشگاه ماربورگ آلمان، روشن شدن تدریجی شیوع ایبولا را امری عادی می داند. او گفت: «این طبیعی است که اطلاعات بیشتر درباره ساری بودن، قدرت کشندگی و یا میزان مبتلایان و تلفات یک اپیدمی رفته رفته روشن شود.» شمارش دقیق مبتلایان به خصوص به علت جا به جایی مداوم مردم در غرب افریقا کار بسیار دشواری است. رفت و آمدهای رایج میان سه کشور گینه، سیرالئون و لایبریا مجوز ورود این بیماری به این کشورهاست. پرفسور بکر در گفتگو با دویچه وله گفت: «هنگامی که این مبتلایان از کشور خود خارج می شوند از چشم سازمان های بهداشتی کشور خود دور می مانند.»

حفظ سنت ها عامل گسترش ایبولا

انستیتوت ویروس شناسی دانشگاه ماربورگ از سال ها پیش مشغول پژوهش درباره ویروس ایبولا می باشد. تاکنون مشخص شده که این ویروس تنها از طریق تماس مستقیم برای مثال از طریق خون یا آب دهن قابل انتقال است. در آزمایشگاه همچنین امکان انتقال این ویروس در هوا نیز ثابت شده که به گفته پرفسور بکر در شرایط حقیقی تقریبا غیرممکن است. او افزود: «در غیر اینصورت شمار مبتلایان و قربانیان و گسترش ایبولا بسیار وسیع تر از شرایط فعلی بود. بیماری هایی که تنها از راه مایعات بدن انسان سرایت پیدا می کنند با قرنطینه کردن بیماران به راحتی قابل کنترول اند.» اما این روش این بار عمل نکرده است. متخصصان علت اصلی این شیوع را شرایط خاص در غرب افریقا می دانند.

توماس اشتریکر، یکی از اعضای تیم انستیتوت ماربورگ مرتب به این مناطق سفر می کند. وی در ماه می سال روان برای انجام آزمایش خون و ساخت یک آزمایشگاه کوچک برای تیم های طبی در منطقه به علفزار های گینه سفر کرده بود. به گفته وی عوامل بسیاری در ادامه گسترش ویروس ایبولا نقش دارند که مهمترین آنها سنت های مربوط به خاکسپاری مردگان در مناطق روستایی است. در این مناطق بازماندگان اجساد را به آغوش می گیرند. در حال حاضر این رفتار راه اصلی انتقال این بیماریست. علاوه بر این افراد مبتلا به ایبولا اغلب در خانه هایشان مورد مراقبت قرار می گیرند.

عدم وجود اطمینان سد کمک رسانی

اما مشکل دیگر نبود ساده ترین تجهیزات طبی در شفاخانه ها برای جلوگیری از شیوع بیماری است. در بسیاری از مناطق حتی دستکش، مواد ضد عفونی کننده، روپوش و عینک های ایمنی به مقدار نیاز در دسترس نیست. تا کنون بیش از 100 پرستارخود نیز به ایبولا مبتلا شده اند.

مشکل دیگر بدگمانی نسبت به داکتران و پرستاران خارجی در میان مردم است. لباس های محافظ این افراد که مانند لباس فضانوردان است باعث می شود که باشندگان روستاها باور نکنند که این ها انسان هستند. آنچه که بومیان می بینند این است که هر کس که با این موجودات عجیب می رود دیگر باز نمی گردد، چرا که میزان مرگ و میر بیماران ایبولا بسیار بالا است. توماس اشتریکر می گوید: «بسیاری از بومیان مناطق روستایی در کشور گینه، امدادرسانان غربی را مقصر انتقال بیماری ایبولا می دانند.» همکار وی، استفان بکر افزود: «هول و هراس از ایبولا باعث شده بیماران و افراد که احتمال مبتلا بودن شان می رود، روز به روز از جامعه ترد می شوند.»

داکتران، ویروس شناسان و پرستاران با مشکلات متفاوتی روبرو هستند. بکر معتقد است تا جداسازی کافی بیماران و جلوگیری از گسترش بیشتر این ویروس ماه ها زمان لازم است. از دید او تنها راه موفقیت اطلاع رسانی هرچه بیشتر به باشندگان این مناطق درباره بیماری ایبولا است. او گفت: «اگر محاصره مناطق آلوده توسط نظامیان به این شکل ادامه یابد، نگرانی و هراس مردم نیز افزایش پیدا کرده و در نتیجه تلاش باشندگان برای خروج از این مناطق بیشتر خواهد شد.»