وزارت خارجه ایران روز چهارشنبه توضیح داد که به کشورهای آلمان، فرانسه، بریتانیا، چین و روسیه که از امضاکنندگان این توافقنامه اتومی اند، معلومات داده است که بعضی از موارد توافقنانه اتومی سال ۲۰۱۵ را دیگر رعایت نمی‌کند.

در این رابطه نامه‌ای از جانب رئیس جمهور حسن روحانی به سفارت‌های این کشورها ارسال شده و در آن گفته شده است که نخستین مرحله بیرون شدن از بعضی تعهدات این توافقنامه در همین هفته آغاز خواهد شد.

آیا خارج شدن قسمی از توافقنامه اتومی ممکن است؟

تاهنوز روشن نیست که ایران دقیقاَ کدام تعهدات خود در این توافقنامه اتومی موسوم به «برجام» را در آینده رعایت نمی کند. قرار است حسن روحانی امشب بعد از افطار در یک مصاحبه با تلویزیون دولتی "صدا و سیمای جمهوری اسلامی" درباره این تصمیم توضیح بدهد. بعد از آن ابعاد این اقدام و پیامدهای مشخص آن روشن‌تر خواهد شد.

احتمالاً مساله بر سر دو بخش تخنیکی توافقنامه اتومی است. ناظران می‌گویند که تعهدات فنی ایران در توافقنامه چنان روشن است که یا باید رعایت شوند یا فسخ گردند. در مورد این که آیا امکان "کاهش" این تعهدات وجود دارد یا نه، باید اداره بین المللی انرژی اتومی (IAEA) در ویانا تصمیم بگیرد.

یک سال بعد از خروج امریکا از توافقنامه اتومی

توافقنامه بین المللی اتومی ایران در ماه جولای سال ۲۰۱۵ تصویب شد. هدف این توافقنامه این است که تحت کنترول شدید بین المللی از توسعه سلاح های اتومی توسط ایران جلوگیری شود. در عوض آن شرکای این توافقنامه، قبل از همه ایالات متحده امریکا، کاهش تحریم ها و عادی کردن روابط اقتصادی با ایران را وعده داده بودند.

براساس اظهارات اداره بین المللی انرژی اتومی، ایران از جنوری سال ۲۰۱۶ به بعد به مواد این توافقنامه پابند بوده است و هیچ تخطی از تعهدات آن مشاهده نشده است. اما ایالات متحده امریکا دقیقاَ یک سال قبل در ۸ می سال ۲۰۱۸ تحت ریاست جمهوری دونالد ترامپ به صورت یکجانبه از این توافقنامه بین المللی خارج شد. به تعقیب آن، دونالد ترامپ تحریم ها علیه ایران را دوباره اجرایی کرد.

دولت‌های اتحادیه اروپا، چین و روسیه بر توافقنامه اتومی با ایران پابند ماندند. اتحادیه اروپا می خواهد از طریق "سیستم حمایت از تبادلات تجاری" (Instex)، از تحریم های اقتصادی ایالات متحده امریکا به نحوی جلوگیری کند و تجارت با ایران را بازهم ممکن سازد.

اما این ابتکار تا حالا کمتر موفقیت آمیز بوده است، زیرا به خصوص بانک های بزرگ از ترس مجازات ایالات متحده امریکا، نمی خواهند هیچ پروژه تجاری با ایران را تمویل کنند.

در همین حال مایک پومپئو وزیر خارجه ایالات متحده امریکا به عراق سفر کرده است. او سه شنبه شب در بغداد با عادل عبدالمهدی نخست وزیر و بهرام صالح رئیس جمهور دیدار کرد تا در باره تنش رو به افزایش میان ایالات متحده امریکا  و ایران گفتگو کند.

dw/pgr/stu (dpa, afp, rtr)/af/hm