هدف از برگزاری این جلسات در سطح رسمی، ترمیم روابط دو کشور است که پنج سال پیش قطع شد. ایران و عربستان سعودی در حالی بایکدیگر گفتگو می‌کنند که جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده امریکا برای احیای معاهده برجام تلاش می‌کند و موازنه قدرت در خاورمیانه در حال تغییر است.  

ریاض در رسانه‌های دولتی، برگزاری چنین گفتگوهایی را انکار کرده است. در حالی که ایران نیز در این مورد چیزی نمی گوید و فقط اعلام کرده که از گفتگو با عربستان سعودی «همیشه استقبال» کرده است.

این دو کشور در سال ۲۰۱۶ روابط‌شان را بایکدیگر قطع کردند. در آن زمان شماری از  تظاهرکنندگان ایرانی در اعتراض به اعدام شیخ نمرباقرالنمر، روحانی مشهور شیعه در عربستان سعودی به نمایندگی‌های دیپلوماتیک این کشور در ایران حمله کردند.

گفتگوهای بغداد که مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق شرایط لازم را برای برگزاری آن ایجاد کرد، به صورت محرمانه انجام می‌شد. تا این که روزنامه بریتانیایی «فایننشیال تایمز» روز یکشنبه اعلام کرد که نخستین ملاقات بین هیئت‌های اعزامی دو کشور به تاریخ ۹ اپریل برگزار شده است.

یک مقام حکومت عراق به خبرگزاری فرانسه (ای اف پی) انجام این گفتگوها را تایید کرد. در حالی که یک دیپلومات غربی گفت، به او از تلاش‌ها «برای میانجیگری (بین دو کشور) به هدف بهبود روابط و کاهش تنش ها» «پیشاپیش اطلاع داده اند».

به گفته عادل باخه وان، از بنیاد «iReMMO» برای مطالعات خاورمیانه، ریاست هیئت اعزامی عربستان سعودی را خالد الحمیدان، رئیس سازمان استخبارات این کشور برعهده دارد و ریاست هیئت ایرانی به عهده علی شمخانی، دبیرشورای عالی امنیت ملی و نماینده رهبر ایران در این شورا است. 

عربستان سعودی و ایران در مناقشه‌های مختلف که در خاورمیانه جریان دارد، از سوریه گرفته تا یمن، از طرفین متخاصم حمایت کرده اند. در یمن ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی با شورشیان حوثی مبارزه می‌کند.

ایران از حوثی‌ها حمایت می‌کند که با راکت و هواپیماهای بدون سرنشین به اهداف مشخصی در عربستان سعودی حمله کرده اند. همزمان با گفتگوها در بغداد، مذاکرات در ویانا نیز به هدف برگرداندن ایالات متحده امریکا به معاهده برجام و متقاعد کردن ایران به اجرای تعهدات درج شده در این معاهده ادامه دارد. ایران در واکنش به تحریم‌های ایالات متحده امریکا، تعهداتش را که براساس این معاهده به انجام آن موظف بود، معلق کرد.

این تلاش‌ها در حالی جریان دارد که روابط ریاض با واشنگتن به سردی گراییده است. زیرا بایدن سعی می‌کند به خاطر نگرانی‌هایی که در زمینه رعایت حقوق بشر دارد، بر عربستان سعودی فشار بیاورد. در دوران ترامپ عربستان سعودی و ایالات متحده امریکا روابط بسیار نزدیکی بایکدیگر داشتند.

عراق که میان ایران در شرق و عربستان سعودی در جنوب این کشور قرار گرفته است، سعی می‌کند که نقش میانجیگرانه داشته باشد تا برای این قدرت‌های منطقه‌ای به میدان جنگ تبدیل نشود. حدود ۲۵۰۰ سرباز امریکایی در عراق مستقر هستند و گروه‌های شبه نظامی دراین کشور به حکومت کاظمی برای اخراج این سربازان و فرستادن آن‌ها به خانه فشار می‌آورند.

گروه‌های حامی ایران نخست وزیر عراق را نوکر ایالات متحده امریکا می‌دانند و حملات راکتی متعددی را علیه نیروهای غربی و دیپلومات‌های غربی مستقر در این کشور آغاز کرده اند.

پس از این که در اوائل سال گذشته، قاسم سلیمانی، از فرماندهان برجسته سپاه پاسداران ایران، طی حمله یک هواپیمای بدون سرنشین امریکایی در عراق کشته شد، تنش میان ایران و ایالات متحده به شدت افزایش یافت.

در حالی که عادل عبدالمهدی، نخست وزیر پیشین عراق، به شبه نظامیان طرفدار ایران متمایل بود، کاظمی روابط نزدیک تری با ایالات متحده امریکا و عربستان سعودی دارد.

او از دوستان نزدیک محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی است که عملا بر این کشور حکومت می‌کند و عربستان سعودی در زمان حکومت او وعده سرمایه گذاری ۳ میلیارد دالری در عراق را داده است که با مشکل کمبود جاده‌های مناسب، نیروگاه‌های برق و آب، مکتب و شفاخانه روبرو است. 

باخه وان در ادامه گفت، قبل از این که عربستان سعودی و ایران بتوانند اختلافاتشان را به کنار بگذارند، باید یک سلسله از مشکلات پیچیده را حل کنند. او گفت، برای عربستان سعودی، اولویت‌های مهم، برنامه هسته‌ای ایران و «فعالیت‌های نظامی» در خاورمیانه است، «به خصوص در لبنان و سوریه» جایی‌که ایران از گروه‌های مسلح حمایت کرده است.

به گفته باخه وان، ایران قصد دارد سرنوشت شیعیان در عربستان سعودی و اتهام‌های «تمویل فعالیت‌های خشونت آمیز و افراط گرایی توسط ریاض در کشورهایی» را مطرح کند که «ایران در آن جا حضور دارد».

هر دو طرف احتمالا به خاطر حساسیت این موضوعات تا اطلاع ثانوی راجع به گفتگوها در بغداد سکوت خواهند کرد. اما به گفته باخه وان، هر دوطرف هنوز در عراق هستند (و به گفتگوها ادامه می‌دهند). او گفت: «دراین لحظه، گروه‌های کوچک از هر دو هیئت اعزام شده به عراق راجع به جزئیات فنی این مسائل گفتگو می‌کنند و آقای کاظمی از ادامه این گفتگوها حمایت می‌کند». 

Me, na (AFP)