نصیر کتاب فروش در یک روز گرم تابستانی منتظر مشتری است اما او می گوید اکثر مشتریانش را که در سال های گذشته برای تهیه کتاب به مغازه او می آمدند، از دست داده و با گذشت هر سال متقاضیان کتاب کمتر می شود.

این فروشنده در بازار کتاب فروشی جوی شیر که بازار اصلی کتاب در شهر کابل است، مغازه دارد. کتاب هایی که در این کتاب فروشی برای فروش گذاشته شده خاک آلودند و رنگ و روی بیشتر این کتاب ها به دلیل گرد و خاک و تابش مستقیم آفتاب تغییر کرده است. وضعیت کتاب فروشی های دیگر نیز بهتر از مغازه نصیر نیست.

این کتاب فروش می گوید: «در این جا غرفه های ابتدایی است که در زمستان از برف و باران مردم به عذاب است و در بهار از خاک و گرمی.»

اما چه دلایلی سبب شده تا بازار کتاب کابل به این اندازه بی رونق باشد؟ شماری از ناشران و کتاب فروشان می گویند از زمانی که مردم به انترنت دسترسی پیدا کرده اند، خریداران کتاب کمتر شده اند.

کتال نژند، ناشر انتشارات خیام در بازار کتاب جوی شیر، به این باور است که انترنت سهولت های بیشتر و ارزان تری را برای خریداران کتاب فراهم کرده است: «با به میان آمدن انترنت، فروش کتاب کمتر شده است. در گذشته مردم مشکل شان را از طریق کتاب حل می کردند، اما حالا به انترنت رجوع کرده اند».

آقای نژند می گوید در نخستین سال های پس از سقوط طالبان تقاضا برای کتاب افزایش یافت ولی به مرور زمان و همزمان با آشنایی مردم با انترنت، فروش کتاب با رکود مواجه شد.

کتاب‌هایی به درد دانش امروز نمی خورند

در همین حال شماری از دانشجویان می گویند از کتاب هایی که در کتاب خانه های کابل به فروش می رسند، استفاده نمی کنند، زیرا این کتاب ها نمی توانند مشکلات علوم جدید را حل کنند.

محمد فکرت، دانشجوی کمپیوتر ساینس می گوید کتاب هایی که در بازار به فروش می رسند، سال ها پیش چاپ شده اند و نمی توانند پاسخگوی نیازمندی های دانشجویان در زمان حاضر باشند.

فکرت می گوید: «در هر کتاب خانه افغانستان که برویم همان کتاب های قدیمی و کهنه به فروش می رسند. به خاطری که ما مشکلات خود را حل کنیم از انترنت استفاده می کنیم. در انترنت مواد رایگان کیفیت خوبی ندارند، اما ما می توانیم بعضی کتاب ها را به صورت آنلاین بخریم».

این دانشجوی افغان می گوید برای این که با پول کمتر کتاب بیشتر از انترنت به دست آورند، چند دانشجو یک کتاب را می خرند و پس از خریداری آن را با هم شریک می کنند.

رایگان و بی‌کیفیت

اما برخی از دانشجویان می گویند معلوماتی که از کتاب ها به دست می آیند به مراتب معتبرتر و غنی تر از مطالبی است که مردم از انترنت به دست می آورند.

عبدالحق، یک دانشجو در کابل می گوید دسترسی آسان به انترنت و مطالب رایگان آن دلیل اصلی مراجعه نسل جدید به انترنت است ولی این مطالب از نظر علمی ضعیف هستند.

فقر اقتصادی دلیل دیگری است که دانشجویان و خوانندگان کتاب را از کتاب خانه ها دور نگه می دارد. بیشتر دانشجویان می گویند توان خرید کتاب های مورد نیاز شان را ندارند.

اما ناشران راه حل دیگری را در این مورد یافته اند. غلام نقشبند یکی از ناشران می گوید چون مشتریانش توان خرید کتاب های با کیفیت را ندارند، ناشران عین کتاب ها را در کاغذهای بی کیفیت چاپ می کنند و با قیمت نازل تر در اختیار مردم قرار می دهند.

او می گوید: «نظر به تقاضای مشتری، کتاب ارزان را در اختیار شان قرار می دهیم. همان کتابی که 150 افغانی قیمت دارد با عین محتویات ولی با کیفیت پایین ما به 40 تا 30 افغانی می فروشیم».