وزارت امور مهاجرین افغانستان می گوید توانمندی پذیرش همه عودت کنندگان را ندارد. مهاجران در ایران می گویند به نتیجه گفتگوهای پیش رو امیدوار نیستند. آنها می خواهند که ملل متحد کمک های مالی اش را برای بازگشت مستقیما در اختیار مهاجران قرار دهد.

محمدنادر فرهاد، سخنگوی کمیساریای عالی ملل متحد در امور پناهندگان در افغانستان در رابطه با سفر انتونیو گوترس، رییس کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد به ایران به دویچه وله گفت: «انتظار می رود آقای گوترس که سفر دو روزه ای را به ایران آغاز کرده است، با مقامات ایرانی روی مسائل مختلف در مورد پناهجویان افغان بحث کند. ما سال گذشته یک استراتیژی راه حل های منطقه ای را ایجاد کرده بودیم که جامعه جهانی بر آن مهر تایید گذاشته بود. وی در مورد پیشرفت های این برنامه و چگونگی تطبیق راه حل ها صحبت خواهند کرد. سفر وی تاثیر مثبتی روی عودت، ادغام مجدد و دیگر مسائل مربوط به پناهندگان خواهد داشت».

آقای نادر فرهاد همچنان گفت که کمیسار عالی ملل متحد در امور پناهندگان با سازمان های بین المللی و مقامات ایران در مورد سرعت بخشیدن به روند انتقال پناهجویان افغان واجد شرایط به کشورهای مهاجر پذیر(کشور سومی) در دیگر قاره ها نیز صحبت خواهند کرد.

بر اساس آمار "یو ان اچ سی آر" بیش از 25 درصد از جمعیت تقریبی افغانستان مهاجرت کرده اند و بیشترشان در کشورهای ایران و پاکستان اقامت دارند. این سازمان می گوید در حال حاضر نزدیک به یک میلیون و 400 هزار پناهجوی غیر قانونی و حدود 840 هزار پناهجوی ثبت نام شده در ایران زندگی می کنند. فقط پناهجویان ثبت شده از خدمات حکومت ایران و کمیساریای عالی ملل متحد در امور پناهندگان بهره مند می شوند.

سخنگوی این کمیساری در افغانستان می گوید که به دلایل مختلف از جمله ناامنی، بیکاری و فراهم نبودن زمینه های مختلف زندگی آمار عودت کنندگان در سال 2013، حدود 40 هزار پناهجوی افغان بازگشت داوطلبانه داشته اند که سه چهارم آنان در پاکستان اقامت داشته اند. این سازمان می گوید این آمار کاهش 50 درصدی عودت را نسبت به سال گذشته اش نشان می دهد.

همچنان گفته می شود که بخش عمده ای از بازگشت کنندگان دوباره مهاجرت می کنند.

انتونیو گوترس، رییس کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد در حالی به ایران سفر می کند که در افغانستان تا دو ماه دیگر انتخابات ریاست جمهوری برگزار می شود و نیروهای خارجی در پایان سال روان میلادی این کشور را ترک می کنند.

کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد با نشر بیانیه ای گفته است که «با توجه به گذار [سیاسی] در افغانستان در سال 2014، نیاز به کمک های بشری بسیار افزایش می یابد».

شرایط مهاجران در ایران

زهرا کاظمی، یکی از پناهجویان افغان است که بیش از 25 سال را در ایران زندگی کرده است. او می گوید خودش و یکی از کودکانش بیماری غیر قابل معالجه دارند، دو دختر جوانش با نمرات خوب مکتب را تمام کرده اند، اما نمی توانند وارد دانشگاه شوند و همچنان از خدمات دولت ایران نیز بهره مند نیستند.

او در رابطه با شرایط اش در ایران می گوید: «ما پول غذای شب خود را نداریم. هزینه کرایه خانه هم زیاد است. مدارک مان را هم دارند می گیرند؛ می گویند پاسپورت بگیرید و از کشورمان بروید. به بچه های مان که تحصیل کرده اند اجازه ادامه تحصیل در دانشگاه را نمی دهند. بهترین راه این است که ما را به یک کشور دیگر ببرند. ما حاضر هستیم که مالیات بدهیم، عسکری برویم، به قوانین شان احترام بگذاریم. ما می خواهیم جایی زندگی کنیم که آینده کودکان مان تامین باشد و به دور از جنگ و خونریزی زندگی کنیم. همین و بس».

این خانم مهاجر می گوید ده سال پیش به دلیل دشوار شدن شرایط برای مهاجران افغان به "یو ان اچ سی آر" در این کشور درخواست پناهندگی در کشور سومی را داده است، اما تا کنون به وی پاسخ مثبت یا منفی داده نشده است. او همچنان به نتیجه دهی گفتگوی آقای انتونیو گوترس با مقامات ایران نیز باورمند نیست.

در عین حال وزارت امور مهاجرین افغانستان در مورد وضعیت مهاجران افغان در برخی از کشورها از جمله ایران نگران است. اسلام الدین جرأت سخنگوی این وزارت در مصاحبه با دویچه وله گفت: «جمهوری اسلامی ایران بزرگترین میزبان مهاجران افغان است. در برخی از موارد ما می پذیریم که حقوق اساسی پناهجویان نقض شده است. سال گذشته آنها حتی حق رفتن به پارک های تفریحی را در برخی از استان ها (ولایت ها) در ایران نداشتند. ما نگرانی خود را با کمیساریای عالی ملل متحد شریک ساختیم و امیدواریم که در این سفر روی این موارد بحث شود».

در سال های اخیر موارد مختلفی از نقض حقوق بشر در رابطه با پناهجویان افغان در ایران منتشر شده است. از جمله غیر قانونی شمردن فروش مواد غذایی به مهاجران، نداشتن حق تحصیل، کار اجباری، حمله گروهی به خانه مهاجران و اخراج اجباری افراد خانواده هایی که دارای اسناد اقامت بوده اند را می توان یاد کرد.

با این همه مقامات ایرانی همواره نقض حقوق پناهندگان را رد کرده اند و گفته اند که با پناهجویانی برخورد می شود که اجازه اقامت را در این کشور ندارند. این کشور همواره گفته است که نهایت تلاش خود را برای مهمان نوازی از پناهجویان افغان به خرج داده است، اما بحران اقتصادی ناشی از تحریم ها شرایط را برای اتباع ایرانی نیز سخت ساخته است.