از ماه جنوری سال روان میلادی تاکنون حدود ۲.۶ میلیون مهاجر افغان به کشور فقیرشان بازگشته اند. بسیاری از آنان کسانی هستند که برای اولین بار به افغانستان قدم گذاشته اند و یا برای دهه‌ها از وطن شان دور بوده اند.

هانس یاکوب شیندلر، هماهنگ‌‌کننده سابق کمیته سازمان ملل متحد برای نظارت بر گروه‌های شبه‌نظامی، به خبرگزاری فرانسه گفت: «خطر اینکه داعش خراسان این افغان‌های تازه وارد را به عنوان یک منبع بالقوه برای جذب نیرو ببیند، زیاد است.»

از زمانی که طالبان در سال ۲۰۲۱ دوباره قدرت را تصرف کرده اند و از حملات و شورشگری دست برداشته اند، امنیت در افغانستان نسبتاً بهتر شده است. طالبان قبل از آن علیه دولت تحت حمایت غرب حملات مرگبار زیادی را انجام می‌دادند که تلفات غیرنظامی زیادی نیز به همراه داشت.

شاخه محلی داعش به نام "دولت اسلامی خراسان" یک گروه جهادی رقیب طالبان است که گفته می‌شود بیشتر در شرق افغانستان حضور دارد. این گروه هر از گاهی حملاتی انجام می‌‌دهد و تهدیدی برای اداره طالبان در کابل و کشورهای همسایه افغانستان محسوب می‌شود.

شیندلر گفت: «از آگست ۲۰۲۱، این گروه به جذب طالبان ناراضی و همچنین افغان‌‌هایی که بخشی از رژیم جدید نیستند، ادامه داده است.»

سازمان ملل متحد در ماه جولای نسبت به تبدیل شدن افغانستان به "محیط آزاد برای طیف وسیعی از گروه‌های تروریستی... که تهدیدی جدی برای امنیت آسیای مرکزی و سایر کشورها محسوب می‌‌شوند" هشدار داد.

در این گزارش آمده که جدی‌‌ترین تهدید از سوی داعش با حدود ۲۰۰۰ جنگجو است که در چند سال گذشته حملات مرگباری را در روسیه، ایران و پاکستان انجام داده ‌است.

تحریک طالبان پاکستان، که تعداد جنگجویانش سه برابر داعش خراسان تخمین زده می‌شود، بر مبارزه علیه نیروهای امنیتی دولت پاکستان متمرکز است. طالبان پاکستانی گروهی جداگانه از طالبان أفغان است، اما باهم اشتراکات و ارتباطات نزدیک دارند.

اسلام‌آباد پیوسته حاکمان فعلی افغانستان را به دادن پناهگاه امن به گروه‌های شبه‌نظامی متهم کرده است. اداره طالبان در کابل با رد این اتهام‌ها بارها ادعا کرده که "دیگر هیچ سازمان تروریستی" در افغانستان فعالیت نمی‌‌کند.

کسانی که در وطن خود "بیگانه" هستند

کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان پیش‌‌بینی کرده که تا پایان سال جاری میلادی تا چهار میلیون افغان ممکن است به افغانستان بازگردند.

ایندریکا راتواته، هماهنگ‌‌کننده امور بشردوستانه سازمان ملل در افغانستان، گفت که این افراد پس از ورود به این کشور «با چالش‌های بزرگی مثل نبود شغل، مسکن یا دسترسی به خدمات اولیه روبرو می‌شوند.»

وی افزود: «آنها ممکن است در برابر مکانیسم‌‌های مقابله منفی، از جمله استثمار توسط گروه‌‌های مسلح، آسیب‌‌پذیر شوند.»

براساس گزارش بانک جهانی، تقریباً نیمی از تخمیناَ ۴۸ میلیون نفر جمعیت افغانستان زیر خط فقر زندگی می‌کنند و تقریباً یک چهارم افراد ۱۵ تا ۲۹ ساله بیکار هستند.

یک منبع دیپلماتیک اروپایی به خبرگزاری فرانسه گفت: «ما از قبل می‌دانیم که برخی از افغان‌ها نه از روی اعتقاد، بلکه از روی "ضرورت اقتصادی" به گروه‌های تروریستی می‌پیوندند.»

امینه خان از موسسه مطالعات استراتژیک "آی اس اس آی" در اسلام ‌آباد نیز گفت، افغان ‌هایی که دهه‌ها در خارج از کشورشان بوده ‌اند، "هنگام ورود به افغانستان، بیگانه محسوب می‌شوند."

برخی از آنها نسبت به پاکستان که مشاغل و دارایی‌های آنها را از آنها گرفته است، کینه خواهند داشت. خان گفت: «آنها خوراک مناسبی برای این گروه‌های تروریستی فراملی هستند که در منطقه فعالیت می‌کنند.»

خطری به مثابه یک "بمب ساعتی"

مقامات در مسکو پایتخت روسیه گفته اند که افغانستان محل سکونت تقریباً ۲۳ هزار جنگجو از ۲۰ سازمان مختلف شبه نظامی است.

سرگئی شویگو، دبیر شورای امنیت روسیه، در پایان ماه آگست خاطرنشان کرد: «بزرگترین نگرانی، فعالیت شاخه افغانستان (دولت اسلامی) است... که عمدتاً در شرق، شمال و شمال شرقی این کشور اردوگاه‌های آموزشی دارد.»

در ماه جولای، یک سال پس از آنکه داعش ۱۴۹ نفر را در تیراندازی جمعی در یک سالن موسیقی در مسکو کشت، روسیه اولین و تنها کشوری شد که اداره طالبان در کابل را به رسمیت شناخت.

این کشور گفت که این تصمیم امنیت منطقه‌ای و "مبارزه با تهدیدات تروریستی" را تقویت خواهد کرد.

شیندلر گفت: «بسیاری از حملات خنثی شده در اروپا بین سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۵ به داعش مرتبط بوده‌اند.» این منبع دیپلماتیک اروپایی افزود: «برای بسیاری از کشورهای اروپایی، این خطر نوعی بمب ساعتی واقعی است.»

راتواته استدلال می‌کند که تنها راه برای متوقف کردن این استخدام‌ها، «ساختن آینده‌ای آبرومندانه» برای مهاجران، به لطف کمک‌های خارجی است. اما سازمان‌های بشردوستانه از زمان به قدرت رسیدن دونالد ترامپ، رئیس جمهور امریکا در جنوری، با کاهش بودجه مواجه شده اند.