رئیس جمهور ایالات متحده امریکا روز دوشنبه در نخستین اظهارات خود پس از تصرف کابل توسط طالبان، اعتراف کرد که پیشروی طالبان سریع‌تر از آنچه تصور می‌رفت اتفاق افتاد.

بایدن از حکومت افغانستان انتقاد کرد که مقاومت چندانی از خود در برابر طالبان نشان نداد. او با اشاره به فرار اشرف غنی از کابل گفت که سربازان امریکایی نمی‌توانستند از ملتی دفاع کنند که رهبران شان «دست برداشته و فرار کردند».

رئیس جمهور ایالات متحده امریکا در سخنرانی خود در کاخ سفید گفت: «ما هر فرصتی را به آن‌ها دادیم که آینده خود را خود شان تعیین کنند. ما نمی‌توانیم به آن‌ها اراده جنگ برای آینده را بدهیم.»

او افزود: «سربازان امریکایی نمی‌توانند و نباید در نبردی بجنگند و جان بدهند که نیروهای افغان نمی‌خواهند برای خود بجنگند.»

گروه طالبان اکثر شهرهای افغانستان و پایتخت این کشور را با درگیری‌های نادر و حتی در مواردی بدون درگیری تصرف کردند. اما تصرف کابل موجی از سراسیمگی و ترس را در میان باشندگان این شهر ایجاد کرده است که از تکرار رژیم خشن این گروه از ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ نگرانند.

روز دوشنبه هزاران افغان خود را به میدان هوایی کابل رسانده و تلاش کردند در پروازهای محدودی که وجود داشت از کشور خارج شوند. اما همه پروازهای ملکی متوقف شد و هفت تن در میدان هوایی کشته شدند.

یک سرباز سابق ۲۵ ساله که در میان جمعیت در باند پرواز میدان هوایی حضور داشت، به خبرگزاری فرانسه گفت: «ما از زندگی در این شهر ترس داریم. از آنجایی که من در اردو خدمت کرده ام، طالبان حتماً من را هدف قرار خواهند داد.»

ایالات متحده امریکا ۶۰۰۰ سرباز را به کابل اعزام کرده است تا تخلیه کارمندان سفارت و کسانی را که با نیروها و سازمان‌های امریکایی کار کرده اند، ممکن سازد.

دیگر کشورهای غربی به شمول فرانسه، آلمان و آسترالیا نیز پروازهای چارتر را برای خروج کارمندان سفارت‌ها و همکاران محلی افغان شان سازمان‌دهی کرده اند.

روز دوشنبه تصاویر غم‌انگیزی در شبکه‌های اجتماعی نشر شد که نشان می‌داد صدها تن در هنگام پرواز یک هواپیمای نیروی هوایی ایالات متحده امریکا در تلاش بالا شدن به آن هستند و برخی‌ها خود را در کناره‌های هواپیما محکم گرفته اند. در این تصاویر دیده می‌شود که بعد از پرواز هواپیما دو تن از آنان پایین می‌افتند.

فرار اشرف غنی در روز یک شنبه بیانگر سقوط حکومت بود. هنوز معلوم نیست که او در کجا به سر می‌برد.

در این میان طالبان تلاش کرده اند که به مردم و جامعه بین‌المللی اطمینان بدهند که افغان‌ها نباید از آن‌ها ترس داشته باشند. ملا عبدالغنی برادر، رئیس دفتر سیاسی این گروه در قطر، گفته است که این گروه نیاز دارد نشان بدهد که می‌تواند «به ملت خدمت کرده و امنیت را تامین کند».

اما بسیاری افغان‌ها نمی‌توانند به این اظهارات طالبان اعتماد کنند. عایشه خرم، نماینده سابق جوانان در ملل متحد به خبرگزاری فرانسه گفت: «این کابوسی برای زنان تحصیل‌کرده‌ای است که آینده روشن‌تر را برای خود و نسل‌های آینده تصور می‌کردند.»

وزارت خارجه ایالات متحده امریکا گفته است که هرگونه رابطه این کشور با حکومت طالبان وابسته به رعایت حقوق بشر و رد افراط گرایی خواهد بود.

رئیس جمهور بایدن با هشداری به طالبان گفت که هرگونه تهدیدی علیه ایالات متحده امریکا با واکنش نظامی «ویرانگر» مواجه خواهد شد.

در این میان، چین نخستین قدرت بزرگی است که به حمایت از طالبان علامت داده و ابراز آمادگی کرده است که «مناسبات دوستانه» ایجاد کند. روسیه و ایران نیز پس از تصرف قدرت توسط طالبان واکنش دیپلوماتیک نشان داده اند.

منتقدان می‌گویند که پیروزی طالبان شهرت ایالات متحده امریکا به عنوان ابرقدرت جهانی را به شدت لکه دار کرده است. اما واشنگتن اصرار می‌کند که دو دهه جنگ در افغانستان موفقیت‌آمیز بوده و تهدید القاعده برطرف شده است.

شورای امنیت ملل متحد روز دوشنبه گفت که جامعه بین‌المللی باید اطمینان حاصل کند که افغانستان تبدیل به بستری برای تروریسم نگردد. انتونیو گوترش، دبیرکل ملل متحد گفت: «جهان نگاه می‌کند. ما نمی‌توانیم و نباید مردم افغانستان را ترک کنیم.»

Af/na (AFP)