پیروزی اردوغان؛ تنش میان ترکیه و اتحادیه اروپا ادامه می‌یابد
۱۴۰۲ خرداد ۸, دوشنبه
اتحادیه اروپا مناسبات با ترکیه را چگونه می‌بیند؟
کمیسیون اتحادیه اروپا از حاکمیت رجیب طیب اردوغان که به صورت فزاینده اقتدارگرانه‌تر می‌شود انتقاد دارد. مقام‌های سرویس عمل خارجی اتحادیه اروپا در گزارش سال ۲۰۲۰ خود در مورد ترکیه نوشتند: «به نگرانی‌های جدی اتحادیه اروپا در مورد تداوم بدتر شدن دموکراسی، حاکمیت قانون، حقوق اساسی و استقلالیت قضا رسیدگی نشده است.»
صفحه اینستاگرام دویچه وله دری
در این گزارش آمده است که عقب‌گرد‌ها ادامه دارد و همچنین در مورد وضعیت اقتصادی و کارکرد اقتصاد بازار نیز ابراز نگرانی شده است.
بر اساس این گزارش، با وجود این، ترکیه در عرصه‌های مهاجرت، محافظت از محیط زیست و امنیت انرژی یک شریک استراتژیک است. ترکیه یک کشور عضو ناتو با اردوی خوب تجهیز یافته است و نقش مهمی در توافق صادرات غله میان اوکرایین و روسیه بازی کرده است. اما رهبران اتحادیه اروپا از اقدامات تهدیدکننده ترکیه علیه یونان و قبرس مانند نقض قملروهای این کشورها توسط نیروهای هوایی و دریایی شدیداً انتقاد کرده اند.
اتحادیه اروپا همچنین به تکرار از ترکیه خواسته است که به حکم دادگاه حقوق بشر اروپا احترام گذاشته و عثمان کاوالا را رها کند، کسی که در سال ۲۰۲۲ به اتهام اشتراک در تظاهرات ضد حکومتی در سال ۲۰۱۳ در پارک گیزی استانبول به حبس ابد محکوم شد. این تظاهرات‌ها از سوی دستگاه قضایی دولت رجب طیب اردوغان اقدام به کودتا توصیف شد و حکومت به این دلیل عثمان کاوالا را به اشتراک در تلاش به کودتا متهم نمود.
موقف ترکیه چیست؟
وزارت خارجه ترکیه در بررسی‌های خود گفته است که مناسبات این کشور با اتحادیه اروپا از چند دهه به این سو آمیخته با فراز و نشیب است. این وزارت اعتراف کرده است که بعد از کودتای نافرجام سال ۲۰۱۶ علیه اردوغان مناسبات بدتر شده است. حکومت ترکیه در برابر آنچه تلاش به کودتا عنوان می‌کند، قانون اضطراری وضع کرد و حقوق دموکراتیک را محدود نمود.
وزارت خارجه ترکیه گفته است: «برخورد انتقادی و سرد اتحادیه اروپا در پی کودتای محیلانه ۱۵ جولای باعث بحران اعتماد شد.» مقام‌های ترکیه گفته اند بعد از این که مقام‌های اتحادیه اروپا «اقدام‌های ضروری حکومت ترکیه بعد از کودتا را مورد انتقاد قرار دادند» برای دوره‌ای دیالوگ میان دو جانب تضعیف شد. رئیس جمهور ترکیه مدعی شده بود که فتح‌الله گولن، واعظ ترکی که در تبعید در ایالات متحده امریکا زندگی می‌کند، مسئول این کودتا بوده است.
با وجود این، اتحادیه اروپا یک شریک استراتژیک ترکیه باقی می‌ماند و در این مشارکت معمولاً از اهمیت توافقنامه سال ۲۰۱۵ در مورد اسکان پناهجویان سوریه یاد می‌شود که حکومت ترکیه مانع ادامه سفر آن‌ها به سمت اروپا می‌شود. حدود سه و نیم میلیون مهاجر سوریه در ترکیه به سر می‌برند و حکومت ترکیه به این خاطر بالغ به ۹ میلیارد دالر کمک مالی یا وعده کمک از اتحادیه اروپا دریافت کرده است.
این توافقنامه شکننده است. اردوغان در سال ۲۰۲۰ موقتاً مرز این کشور با یونان را باز گذاشت تا از هجوم مهاجران به عنوان اهرم فشار سیاسی استفاده کند.
آیا ترکیه هنوز نامزد عضویت در اتحادیه اروپاست؟
وزارت خارجه ترکیه گفته است که هنوز هم هدف حکومت این است که در مرحله‌ای به عضویت اتحادیه اروپا درآید، اگر اتحادیه اروپا قادر به حل مشکلات داخلی خود شود. مذاکرات عضویت در اتحادیه اروپا می‌تواند بعد از انتخابات ریاست جمهوری از سر گرفته شود، اما نخست باید ترکیه دست کم به صورت غیرمستقیم قبرس را به عنوان عضو اتحادیه اروپا به رسمیت بشناسد. سربازان ترکی نزدیک به ۵۰ سال می‌شود که بخش شمالی این کشور را اشغال کرده اند.
مذاکرات در مورد عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا که از سال ۲۰۰۵ شروع شد، در سال ۲۰۱۸ توسط اتحادیه اروپا به تعلیق درآمد اما کاملاً متوقف نشد.
اماندا پاول، تحلیلگر در انستیتوت تحقیقاتی «مرکز پالیسی اروپا» در بروکسل گفت: «من نمی‌گویم که این (مذاکرات) کاملاً مرده است، بلکه در حالت کما است.»
پاول به این نظر است که با ماندن اردوغان بر سر قدرت دورنمای ایجاد تغییر بسیار اندک است، هرچند که بسیاری مسایل نه تنها به ترکیه بلکه به اتحادیه اروپا نیز بستگی دارد.
مطالب ویدیویی را در یوتیوب ما تماشا کنید!
این تحلیلگر می‌گوید: «این مناسبات (میان اتحادیه اروپا و ترکیه) قوی است، اما به مرور زمان تضعیف شده است. اگر راست بگویم، انتظار تغییرات مثبت را ندارم.»
به گفته پاول، در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا فعلاً علاقمندی اندک به ترکیه‌ای وجود دارد که به صورت فزاینده ملی‌گرایانه می‌شود. او افزود که با وجود این، «عضویت در اتحادیه اروپا در میان ترک‌ها بسیار طرفدار دارد. حدود ۷۰ درصد جمعیت هنوز هم خواستار عضویت در اتحادیه اروپا هستند.»
دورنمای پسا انتخابات چگونه است؟
انالنا بئربوک، وزیر خارجه آلمان زمانی که در جولای ۲۰۲۲ در استانبول با همتای ترکی خود مولود چاوش اوغلو دیدار کرد، موقف واضحاً انتقادی نسبت به ترکیه داشت. اما او در عین زمان خاطرنشان ساخته است که نیازی به تقابل بیشتر نیست، بلکه ناتو باید در برابر روسیه متحد بماند.
بئربوک در یک کنفرانس خبری در هنگام دیدار از استانبول گفت: «دوستی شامل این نیز می‌شود که به یک‌دیگر تا زمانی گوش داده شود که گوش‌ها اذیت شوند.»
اتحادیه اروپا و ناتو انتظار دارند که اردوغان بعد از انتخاب مجدد به عضویت سویدن در پیمان نظامی ناتو موافقت کند. باور به این است که اردوغان به دلایل سیاسی پیش از انتخابات مانع عضویت این کشور در ناتو شده بود. تقریباً یک سال پیش به عضویت سویدن و فنلند در ناتو تصمیم گرفته شده بود و اردوغان در ماه اپریل سرانجام به عضویت فنلند در این پیمان موافقت کرد. انتظار می‌رود که او در ماه جولای به عضویت سویدن در ناتو نیز موافقت کند.