فقط برای چند روز در اواسط ماه نوامبر، موج عبور پناهجویان با قایق های رابری از آب های سرد و خروشان دریای اژه، بین ترکیه و یونان آهسته شد؛ اما دلیل آن چندان مشخص نیست. یک مقام وزارت داخله یونان می گوید: «ما نمی دانیم که چرا».

آیا مقامات ترکیه شروع به برخورد با حلقه های جنایی قاچاق انسان کردند؟ آیا اتحادیه اروپا مرزهایش را مستحکم کرده است و مقامات آن از کلمات شدید استفاده کرده اند تا مردم را از مهاجرت بازدارند؟ آیا وضعیت جوی باعث آهستگی موج مهاجرت شده است؟

برای توضیح پدیده مهاجرت گسترده غیرقانونی به اتحادیه اروپا کتمان حقیقت صورت می گیرد. هزاران نفر از کشورهای مختلف، که بسیاری از آنان از کشورهای جنگزده هستند، هر روز در سواحل ترکیه جمع می شوند و منتظرند تا از دریا بگذرند و خود را به یونان و سپس کشورهای دیگر اتحادیه اروپا برسانند.

دنیل اسدراس، رییس دفتر "سازمان بین المللی مهاجرت" در یونان می گوید: «ما گزارش هایی داریم از این که قاچاقبران به خاطر وضعیت بد جوی قیمت ها را پایین آورده اند». او در ادامه می افزاید: «این شبیه تجارت است. برای کسانی که پول کافی ندارند، این تنها فرصتی است که می توانند از دریا بگذرند و این کار را می کنند».

به گفته "سازمان بین المللی مهاجرت" در ماه دسمبر به طور متوسط 3300 نفر از دریا گذشته اند. این شمار در ماه جولای حدود 1700 نفر بود. با این حال در طی سال 2015 بیش از یک میلیون نفر وارد اروپا شدند و بیش از 3695 نفر نیز در آب های مدیترانه غرق شدند.

گفتگوی زیاد؛ اقدام اندک

با وجود این شمار از پناهجویان به نظر می رسد که اقدام اندک و نامناسب انجام گرفته است. از جمله، قرار است تا اتحادیه اروپا حدود 160 هزار پناهجو را طی دو سال آینده بین کشورهای این اتحادیه تقسیم کند.

اخیرا در 17 دسمبر، یونان و آژانس حفاظت از مرزهای بیرونی اتحادیه اروپا (فرونتکس) موافقت کردند تا یک عملیات سریع را انجام دهند. در این طرح که قرار است در پایان ماه میلادی آغاز شود، ماموران "فرونتکس" به مقامات یونانی به طور گسترده کمک می کنند تا مهاجران و آوارگان را ثبت و راجستر کنند و در جزایر این کشور گزمه نمایند.

در طولانی مدت، رهبران اتحادیه اروپا همچنان توافق کرده اند تا یک گارد مرزی جداگانه ایجاد کنند؛ این گارد حتا می تواند بر خلاف میل اعضای اتحادیه برای حفاظت از مرزهای بیرونی مداخله کند.

حالا، از این اهداف خوب که بگذریم، واقعیت این است که وقتی قایق های رابری پناهجویان و آوارگان از سواحل ترکیه حرکت می کنند، کشتی های گارد ساحلی گزینه های اندکی برای رهگیری آنان دارند. اسدراس در این باره می گوید: «فرونتکس چه می تواند بکند؟».

تقلای مقامات یونان

یونان که امکانات اندک و بودجه ناکافی باری مقابله با موج پناهجویان دارد، خود را در موقعیتی یافته است که باید در برابر تغییرات مدام موج مهاجرت اقدام کند. هجوم غیرعادی پناهجویان از سوریه و افغانستان در آغاز، سبب شد تا دیگر مهاجران نیز از کشورهای دیگر مانند ایران، مراکش و الجزایر نیز به سوی اروپا حرکت کنند. به همین دلیل، اواخر ماه نوامبر، کشورهای سلوانیا و مقدونیه تصمیم گرفتند تا مرزهای خود را به روی این مهاجران ببندند.

بسیاری از این مهاجران حالا به وسیله پولیس به آتن، پایتخت یونان برگشتانده شده اند. آنها ابتدا در دو استدیوم ورزشی اسکان داده شدند اما یکی از آنها "تائه کوان دوئه" در غرب آتن دوباره تخلیه شده است تا برای یک مسابقه بوکس آماده شود.

در نتیجه، در استدیوم "ویکتوریا سکویر" در مرکز آتن مهاجران بیشتر از مراکش و الجزایر در محیط باز می خوابند. با وجود انسداد مرزها، بسیاری از آنها می گویند که تلاش می کنند تا به کشورهای شمال اروپا برسند.

در همین حال گزارش هایی وجود دارد مبنی بر این که راه های قاچاق دیگری برای عبور این مهاجران در مقدونیه و البانیا ایجاد شده است. همچنان این مهاجران از اسناد جعلی برای عبور استفاده می کنند.

امین، 22 ساله، یک دانشجوی حقوق از مراکش می گوید که آرزو داشت تا پولیس شود اما به خاطر خالکوبی بر بدنش از کار دولتی محروم شد. او می گوید: «کوشش می کنم تا از طریق جنگل های مقدونیه بروم. این کار خطرناک است اما من قبلا در کشورم مرده ام. من گزینه دیگری ندارم».

برای دیگران، آب از سر گذشته است. در سالون دفتر "سازمان بین المللی مهاجرت" در آتن چندین گروه از جوانان دیده می شوند که با شکیبایی فرم ها را پر می کنند تا داوطلبانه به کشورشان بازگردند.

دنیل اسدراس می گوید: «از 30 ماه جون که برنامه سابق {بازگشت داوطلبانه} باطل شد تاکنون، هیچ برنامه دیگری وجود نداشته است». در حالیکه کمک عاجل اتحادیه اروپا به یونان پرداخته شده تا در برابر بحران مهاجرت مقابله کند، برنامه بازگشت دواطلبانه به عنوان یک اولویت عاجل در نظر گرفته نشده است.

هراس یونان

پس از مناقشه شدید اقتصادی بین اتحادیه اروپا و حکومت یونان در فصل تابستان، که نزدیک بود سیستم بانکی این کشور را به آستانه سقوط بکشاند، حالا یونانی ها همکاری و خوش رفتاری اتحادیه اروپا را در بحران مهاجرت به نوعی جبران کننده می بینند. با این حال، برای کسانی مانند لینا انتینوگلو، ساکن جزیره لیسبوس و یک رضاکار، اراده برای مقابله با بحران در اروپا کمرنگ است. او می گوید: «من ناامید شده ام. من اقدامات عملی تری را برای حقوق بشر، آنچه که رهبران اروپا همیشه از آن سخن می گویند، انتظار داشتم».

هرچند طرحی برای انتقال مستقیم پناهجویان سوریه از ترکیه به اتحادیه اروپا وجود دارد، اما عملی شدن چنین طرحی در ماه های آینده چندان به نظر نمی رسد.