در پایان هفته گذشته میلادی مساجد در آلمان دوباره در های خود را به روی نمازگزاران باز کردند. مسلمانان باید ماسک بپوشند، فاصله با دیگران را رعایت کنند و جای نماز خود را با خود به مسجد ببرند. به این ترتیب در محلات زیادی در آلمان ادای نماز جماعت به روز جمعه برای شمار محدودی از مسلمانان دوباره ممکن گردیده است. اما افطار دسته جمعی، که در گذشته شمار زیادی از مسلمانان در آن سهم می گرفتند، در ماه رمضان امسال هنوز هم قدغن است.

عرصه سیاست از اتحادیه های مسلمانان ستایش می کند که در ماه مارچ، چند روز پیش از اینکه عبادت دسته جمعی رسماً منع قرار داده شود، مساجد خود را بستند. اداره سنای ایالت برلین روز دوشنبه به خبرگزاری »کی.ان.ای« از یک سهم» ارزشمند جامعه اسلامی و برخورد سازنده آن در برابر چالش های کنونی سخن گفت. حکومت ایالتی نوردراین وستفالن یک نظر عمومی را تأیید کرد که «مسلمانان و غیر مسلمانان در برابر پاندمی کرونا متفقاً‌ با هم مبارزه می کنند.» از قرار معلوم مساجد در سراسر آلمان، به استثنای برخی از موارد اندک، محدودیت های وضع شده را رعایت کرده اند. علاوه بر آن نمایندگان مسلمانان، برعکس نمایندگان کلیسا ها، با وجود رمضان از تقاضا ها برای تخفیف محدودیت ها خودداری کرده اند.

وزارت داخله آلمان فدرال گفته است که بر اساس تقاضا در رابطه با این مسایل »در گام نخست« با شورای همآهنگی مسلمان در آلمان

»در تماس دایمی« قرار دارد. سازمان سقفی مشتمل بر شش اتحادیه، از اکثریت ۲۸۰۰ مسجد در سراسر آلمان نمایندگی می کند. از زمان تأسیس این سازمان در سال ۲۰۰۷، شورای همآهنگی مسلمانان در آلمان به ندرت به عنوان یک مرجع اصلی رابط برای گفتگو ها عمل کرده و حتی در چارچوب کنفرانس اسلامی وزارت داخله این کشور به عنوان همچو مرجعی خود را مطرح نکرده است. اداره های ایالتی و فدرال بیشتر با اتحادیه های اسلامی به گونه جداگانه، از جمله در موارد آموزش امامان و درس های دینیات بحث و گفتگو می کنند. به قول این اداره ها با وجود درک بیشتر عامه از شورای همآهنگی مسلمانان آلمان و افزایش سهم داشتن اعضای آن در مسایل منفرد، مثلاً حمایت روانی در زندان ها، پاندمی کرونا در این امر تغییری وارد نمی کند.

اما دو اقدام تازه در این بحران صورت گرفته است: یکی اینکه اتحادیه سقفی مسلمانان از رسانه های عامه پخش عبادات و خطبه ها را تقاضا کرده است. در این رابطه هنوز هیچ تصمیمی اتخاذ نگردیده است. دوم اینکه شورای همآهنگی مسلمانان در آلمان از وزارت داخله فدرال کمک های مالی را تقاضا کرده است، زیرا بسیاری از مجامع اسلامی در این کشور به دلیل قطع گردیدن اعانه ها، با خطر از میان رفتن مواجه اند.

با آنهم اختلافات بالقوه میان اتحادیه های اسلامی و دولت باقی مانده است. یکی از بزرگترین انجمن های مساجد ترکی در پی رویداد های جنجال برانگیز این اواخر، تا حدی اعتبار خود را از دست داده است. ایالت هسن، در جریان بحران کرونا، به خاطر عدم استقلال این انجمن از حکومت اردوغان، همکاری خود با این انجمن را پایان داد. همچنان در برابر اعضای شورای همآهنگی مسلمانان و شورای مرکزی مسلمانان آلمان در رابطه با »کنترول شدن آنها از سوی خارج« و گرایش شان به افراطیت، یک بی اعتمادی شدید وجود دارد.

به همین دلایل پخش آذان (از طریق لودسپیکر مساجد) در شهر های آلمان با واکنش های متفاوتی روبرو گردیده است. تا کنون حدود ۴۰ شهرداری با در نظرداشت شرایط ناشی از شیوع کرونا، پخش آذان مسلمانان را اجازه داده و آن را نشانه ای از رفاه و همبستگی اجتماعی خوانده اند. اما به اساس یک نظر سنجی، ۶۱ درصد مردم اعتراف به «الله اکبر، محمد رسول الله» به زبان عربی را نمی خواهند بشنوند. چندین شهرداری دیگر، حتی پیش از پاندمی کرونا نیز، پخش آذان را، که جزء آزادی مذهبی است، اجازه نداده بودند. در همین حال کلیسا ها این ابتکار را، که ظاهراً به گونه تصادفی روی دست گرفته شده است، یک اقدام تشویقی خوانده اند.

از نظر سوزانه شروتر، رئیس مرکز تحقیقاتی فرانکفورت به نام «اسلام جهانی»، این یک اقدام خوب سنجیده شده از سوی مسلمانان محافظه کار برای کسب جایگاه بهتری در جامعه آلمان است. او به خبرگزاری «کی.ان.ای» گفته است: «انتظار می رود که نمایندگان این جوامع در برابر بازگشت به وضعیت قبل از بحران کرونا، مقاومت کنند.»

اما مرکز بزرگترین مجتمع مساجد ترکی در شهر کلن آلمان می گوید: «ما در مورد پخش آذان، بعد از بحران کرونا نیز محتاط باقی می مانیم و روی حق خود پافشاری نمی کنیم.» به قول این انجمن، هرگاه کسانی که در مجاورت با مساجد اند با صدای آذان مخالفت نداشته باشند، در آنصورت در آینده نیز پخش آذان مساجد همینگونه باقی خواهد ماند، اما نه به هر قیمتی.

SI/NF/KNA