دویچه وله با احترام به فعالیت های خبرنگاران در جریان بحران کرونا، امسال از ۱۲ خبرنگار با اعطای جایزه «آزادی بیان» تقدیر می کند. برنده های این جایزه از چهار قاره جهان اند که تحت شرایط خیلی دشوار اخبار و گزارش های مستقلانه را در قبال شیوع و گسترش ویروس کرونا منتشر نموده اند و در غیاب شان مورد تحسین قرار می گیرند.  

پیتر لیمبورگ، رئيس عمومی دویچه وله حین معرفی برنده های این جایزه در برلین گفت: «در زمانی که سرتاسر جهان با یک بحران صحی مواجه می باشد، ژورنالیسم یک نقش کلیدی دارد و هر یک خبرنگار مسئولیت بزرگی به عهده دارد.»

لیمبورگ افزود: «شهروندان هر کشور حق دسترسی به اطلاعات مبتنی بر فاکت ها و معلومات اساسی را دارند. هرنوع سانسور می تواند به بهای جان مردم تمام شود! هرگونه تلاش برای جرمی ساختن گزارشدهی از وضعیت جاری، به صراحت نقض آزادی بیان است.»

حمله، تهدید و بازداشت

میشل باچِلت، نماینده ویژه سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر ضمن یک پیام ویدیویی برنده های این جایزه، اعم از زنان و مردان خبرنگار را مخاطب قرار داده و گفته است که جوامع عامه در سطوح گسترده «نیاز به معلومات دقیق در مورد این پاندمی دارند و باید در تمام تصامیمی که از نام ما اتخاذ می شوند، سهیم باشند.»

به گفته باچلت حمله بر خبرنگاران، تهدید و بازداشت و اتهام بستن غلط به آنان «خیلی تکاندهنده» می باشد. او گفته است هستند خبرنگارانی که به دلیل گزارش دهی در مورد این پاندمی حتی مفقود گردیده اند. 

اتحادیه های خبرنگاران حتی از ایجاد محدودیت های شدید برای رسانه ها در زمان بیماری کووید ۱۹ ابراز نگرانی کرده اند. گزارشگران بدون مرز در صفحه اینترنتی خود نوشته است: «در تمام نقاط جهان، رژیم های خودکامه از این وضعیت به نفع خود سوء استفاده کرده و با تشدید کنترول بر رسانه ها حتی سانسور دولتی را نیز تشدید بخشیده اند.»

انستیتوت بین المللی مطبوعات تا ۲۹ ماه اپریل بیش از ۱۵۰ مورد نقض آزادی رسانه ها را در پیوند با پاندمی کرونا در شمار زیادی از کشورها مستند نموده است.  ‌

«من ترسی از مرگ ندارم»

وضعیت برای خبرنگاران بیش از همه در کشورهایی دشوار است که پیش از این هم محدودیت های زیادی در برابر آزادی بیان وضع کرده بودند. به گونه مثال کشور چین که ویروس کرونا برای نخستین بار در آنجا شیوع یافت و از آنجا به کل جهان سرایت کرد. براساس ارزیابی های سازمان گزارشگران بدون مرز، حین بحران کرونا جهان «تاثیرات کنترول تقریباً مطلق چین بر خبرها» را احساس کرد. به گفته این سازمان حتی شکی نیست که سانسور بر حفظ سلامتی عامه اولویت داده شود. در فهرست امسال آزادی رسانه های این سازمان، چین از آخر فهرست در جایگاه چهارم قرار دارد. 

همچنان ناپدید شدن چندین شهروند خبرنگار در ارتباط به گزارشدهی از کرونا در چین به سرخط رسانه های جهان تبدیل شد. چِن کیوشی یک تن از وکلای مدافع این کشور حین قرنطین در شهر پرجمعیت ووهان، از طریق شبکه های تویتر و یوتیوب گزارش می داد، اما او به تاریخ ششم ماه فبروری ناپدید شد. کیوشی چند روز قبل از ناپدید شدنش ضمن یک پیام ویدیویی در یوتیوب گفت: «من ترس دارم، در مقابلم این بیماری قرار دارد و در عقبم پولیس و محکمه چین.» او در این ویدیو گفته بود: «اما تا هنگامی که زنده ام، همچنان گزارش می دهم و فقط همان چیزی را گزارش می دهم که خودم می بینم و می شنوم. من از مرگ ترس ندارم.»

او در این ویدیو که میلیون ها بار دیده شده است، حزب حاکم چین را مخاطب قرار داده و می گوید: «حزب کمونیست، تو فکر می کنی که من از تو ترس خواهم داشت؟» اینکه او از حزب کمونیست ترسی ندارد، در گذشته ها نیز ثابت کرده بود؛ زیرا این وکیل چینی همچنان در مورد اعتراضات هانگ کانگ نیز گزارش می داد.

فانگ بین، یک تن از تاجران چینی نیز قبل از ناپدید شدنش، با ویدیوهای لایف، از وضعیت شهر خود ووهان گزارش می داد. او همچنان به تاریخ اول فبروری از مقابل یک شفاخانه فیلمی را منتشر کرده بود که چگونه اجساد را در داخل خریطه به یک موتر در دم دروازه این شفاخانه منتقل می نمودند. او روز بعد گزارش داد که پولیس لب تاپ اش را ضبط کرده است و خودش مورد بازجویی قرار گرفته است. از تاریخ نهم فبروری به بعد او نیز کاملاً ناپدید است.

این سرکوب ها پایان نیافته است. از ۱۹ ماه اپریل سه فعال چینایی مفقود شده اند، فعالانی که با یک پروژه ضد سانسور همکاری داشتند. 

تهدید از سوی عالی ترین مقام

رویدادی که متوجه خانم یلینا میلاشینا در روسیه گردید، در سرتاسر جهان خبرساز شد. این خبرنگار مطرح بین المللی از سال ۱۹۹۶ تا حالا برای روزنامه «نوایا گازیته» می نویسد. اکنون او پس از گزارشدهی انتقادی اش از عملکرد حکومت چچن در قبال بحران کرونا، خشم حاکم زورمند این جمهوری قسماً خودمختار، رمضان قدیروف را برانگیخته است.

او در اواسط ماه اپریل ضمن یک مقاله نوشت که اهالی این منطقه، از ترس سرکوب، حتی در صورت داشتن علایم بیماری کووید ۱۹ هم به شفاخانه مراجعه نمی کنند. یک روز بعد قدیروف رئیس حکومت چچن با انتشار یک ویدیو که به طور گسترده در شبکه های اجتماعی منتشر شد، خدمات امنیتی روسیه را مخاطب قرار داده و گفت: «این ناانسان ها را که با چنین نوشته ها مردم ما را تحریک می کنند، متوقف کنید.»

قدیروف در این ویدیو گفته است: «در صورتی که مقامات خواسته باشند تا ما مرتکب جرمی شویم و به مجرم مبدل شویم، پس این را به صراحت بگویند.» سازمان های حقوق بشری این اظهارات قدیروف را تهدید مستقیم قتل علیه میلاشینا تعبیر کرده اند. 

میلاشینا که از سال ها به اینسو در ارتباط به نقض حقوق بشر و فساد در چچن تحقیق می کند، در ماه فبروری امسال در یکی از هوتل های گروسنی پایتخت چچن به شدت مورد لت و کوب قرار گرفته بود.

۱۲ روز بازداشت

داروینسون روخاس خبرنگار ونزویلایی نیز در قبال گزارشدهی در مورد مرض کووید ۱۹ مجبور به تحمل پیامدهای شدیدی گردید. این خبرنگار ۲۵ ساله اطلاعاتی را در مورد ویروس کرونا از حساب تویتر خویش منتشر نمود. به تاریخ ۲۱ ماه مارچ روخاس توسط نیروهای ویژه ونزویلا در منزلش در کاراکاس پایتخت این کشور دستگیر گردید. او در تویترش نوشت که در ابتداء نیروهای ویژه گفته اند که به دلیل اطلاعاتی از یک منبع ناشناس در مورد یک واقعه کرونا به آنجا آمده اند. به گزارش سازمان عفو بین الملل، بعداً پولیس در مورد منابع گزارشدهی او در ارتباط به رویدادهای ابتلا به کرونا بازجویی نموده است. روخاس پس از ۱۲ روز بازداشت در بدل ضمانت مالی آزاد شده است. اما او به «تحریک به نفرت» و «تحریک به اعمال جرمی» متهم گردیده است.

عفو بین المللی این اتهامات را «ناشی از انگیزه های سیاسی» به منظور تحت فشار قرار دادن روخاس در ارتباط به گزارشدهی اش در مورد پاندیمی کرونا خوانده است.

دویچه وله خواهان آزادی فوری خبرنگاران شد

پیتر لیمبورگ، رئيس عمومی دویچه وله در برلین تأکید کرد: «ما از تمام زنان و مردان خبرنگار که با اعمال خشونت جلو فعالیت و کار شان گرفته می شود، تقدیر می کنیم.»

لیمبورگ افزود: «دویچه وله تقاضا دارد که تمام خبرنگارانی که در سطح جهان در ارتباط به گزارشدهی از پاندمی کرونا بازداشت گردیده اند، فوراً آزاد گردند.»

جایزه آزادی بیان دویچه وله از سال ۲۰۱۵ به اینسو به ابتکارها و افرادی اعطا می شود که پیگیرانه برای حقوق بشر و آزادی بیان فعالیت می کنند. از جمله برندگان این جایزه رائف بدوی وبلاگ نویس زندانی عربستان سعودی، انجمن خبرنگاران کاخ سفید و انابل هرناندیس خبرنگار و نویسنده مکسیکویی می باشند.

معمولاً مراسم اعطای این جایزه یکی از مهمترین بخش های «همایش جهانی رسانه» است که همه ساله از جانب دویچه وله در شهر بن برگزار می شود؛ اما امسال این همایش دویچه وله به دلیل پاندمی کرونا به صورت مجازی از طریق اینترنت برگزار می شود.

نویسنده: هلینا کاشل/ ن. ف