در ماه نومبر سال ۲۰۰۱ زمانی که نیروهای امریکایی و متحدان افغانشان به کابل رسیدند، مردم از آنها به عنوان نیروهای آزادیبخش استقبال کردند. اما حالا پس از ۱۷ سال جنگ، طالبان حدود نیمی از خاک این کشور را دوباره گرفته، وضع امنیتی از هر زمانی بدتر شده و بسیاری افغان ها مستقیماً امریکایی ها را مقصر می خوانند.

ایالات متحده امریکا در درازترین جنگ تاریخش ۲۴۰۰ سربازش را از دست داده و ۹۰۰ میلیارد دالر را در بخش های نظامی و بازسازی افغانستان مصرف کرده است. سه رئیس جمهور امریکا وعده تامین صلح در افغانستان را دادند، به وسیله افزایش و یا کاهش نیروهای نظامی این کشور، با سهیم ساختن طالبان و یا راندن این گروه. سال گذشته حتی امریکا بزرگترین بمب غیرهسته ای اش موسوم به "مادر بمب ها" را بر یک مخفیگاه تروریستان در افغانستان پرتاب کرد.

هیچ کدام از این تلاش ها کارایی نداشته است. پس از سال ها سرخوردگی، بازار تیوری های توطئه در افغانستان گرم است؛ یکی از این تیوری های توطئه این است که امریکا اتفاقی به این جنگ بی پایان کشانده نشده، بلکه همه چیز از قبل برنامه ریزی شده است.

محمد اسماعیل قاسمیار، یک عضو شورای عالی صلح افغانستان در تعجب است که نیروهای امریکایی و ناتو در زمانی که شمارشان به ۱۵۰ هزار تن می رسید و چند صد هزار نیروی افغان نیز در کنارشان می جنگید، نتوانستند فقط ده ها هزار طالب را مغلوب بسازند. وی گفت: «آنها یا نمی خواستند و یا نمی توانستند این کار را انجام بدهند».

او اکنون بر ایالات متحده و متحدش پاکستان مظنون است که عمداً و به صورت کاذب هرج و مرج را برای توجیه حضور و ماندگاری نیروهای خارجی در افغانستان دامن زده اند. دلیلش هم به گفته وی استفاده از افغانستان به عنوان یک پایگاه نظارتی بر ایران، روسیه و چین می باشد. نیروهای خارجی در حال حاضر در افغانستان شمارشان به ۱۵ هزار نفر می رسد.

وی در مورد حضور نظامی امریکا و متحدانش در افغانستان گفت: «آنها افغانستان را برای ما یک جهنم ساختند، نه یک بهشت».

افغانستان مملو از چنین تئوری های توطئه می باشد. پس از آنکه جنرال عبدالرازق فرمانده قدرتمند پولیس در حمله ماه گذشته قندهار کشته شد، شبکه های اجتماعی پر شده بود از عکس ها و نوشته هایی که گویا وی قربانی یک توطئه امریکایی ها شده است. حملات داخلی اخیر که بیشتر از سوی نیروهای افغان بالای متحدان امریکایی و ناتو صورت گرفته، در صفحات انترنتی از سوی برخی کاربران مورد ستایش قرار گرفته است.

 حامد کرزی که به عنوان اولین رئیس جمهور پس از طالبان منصوب شد و بعدا دو دوره دیگر انتخاب گردید و تا سال ۲۰۱۴ رئیس جمهور این کشور بود، در مورد وضع افغانستان در مصاحبه اخیرش گفت: «سال ۲۰۰۱ مردم افغانستان ورود نیروهای امریکایی و جامعه جهانی را صمیمانه استقبال کردند». اما وی اضافه کرد: «برای چند سال همه چیز به خوبی کار می کرد.اما بعداً ما دیدیم که ایالات متحده یا تغییر کرده یا به سادگی نظر مردم افغانستان و شرایط افغان ها را نادیده می گیرد».

وی جنگ طولانی امریکا و ناکامی اش در برچیدن پناهگاه های سیتزه جویان در کشور همسایه پاکستان، بمباران روستاهای افغانستان و خانه ها و بازداشت افغان ها را در حملات شبانه سرزنش می کند.

اما دیگران دولت آشکارا فاسدی را متهم می کنند که کرزی نزدیک به یک و نیم دهه آن را رهبری  می کرد و حالا به مثابه یکی از تلخ ترین ثمرات مداخله نظامی امریکا به افغانستان نگریسته می شود.

حاجی اکرم، یک کارگر روزمزد در شهر کهنه کابل که برای تامین خرج خانه اش مبارزه می کند تا روزانه فقط پولی معادل چهار دالر را کمایی کند، گفت: «تمام پولی که به این کشور وارد شد، به دست قدرتمندان افتاد. مردم غریب چیزی نگرفتند. خارجی ها چیزی را بهتر نمی سازند. آنها باید بروند».

تنها افغان ها به این نظر نیستند. بازرس ویژه ایالات متحده امریکا برای بازسازی افغانستان نیز در اوایل اوایل ماه جاری، در یک سخنرانی دیدگاه انتقادی اش را بیان کرد. جان ساپکو خاطرنشان کرد که امریکا ۱۳۲ میلیارد دالر را بالای بازسازی افغانستان هزینه کرده که بیش از هزینه بازسازی اروپا بعد از جنگ جهانی دوم است. ۷۵۰ میلیارد دالر دیگر بالای عملیات های نظامی اردوی امریکا هزینه گردیده است. واشنگتن سالانه چهار میلیارد دالر را نیز برای نیروهای امنیتی افغانستان اختصاص داده است.

 نتیجه چه بود؟

ساپکو در این سخنرانی اش گفت: «حتی ۱۷ سال بعد از تلاش ها و سرمایه گذاری مالی امریکا و متحدانش، افغانستان یکی از فقیرترین، کم سوادترین و فاسدترین کشورها در جهان باقی مانده است». وی اضافه کرد که افغانستان یکی از "خشونت بارترین کشورهای جهان" نیز هست.

حمید الله نصرت رخت های وارداتی را در بازار اصلی پایتخت روی کتاره های کنار رودخانه کابل می فروشد. یک منطقه طاقت فرسا با رودخانه ای که به یک زباله دانی تبدیل شده است. وی سرنگونی رژیم طالبان را به یاد دارد و می گوید: «پس از طالبان انتظار داشتیم وضع خوب شود، اما به جایش روز به روز همه چیز بدتر شده می رود». طالبان در آن زمان استدیوی عکاسی اش را به خاطر آنکه غیراسلامی می خواندند، مسدود کرده بودند. وی می افزاید: «چطور است که یک ابرقدرت مثل ایالات متحده امریکا نمی تواند طالبان را متوقف کند؟ این سوالی است که هر افغان می پرسد».

ایالات متحده امریکا و ناتو در ختم سال ۲۰۱۴ نیروهای جنگی شان را از افغانستان خارج ساخته و پس از آن نیروهای امنیتی افغان مسئولیت های جنگی و عملیاتی را در کشورشان به دوش گرفتند. از آن به بعد طالبان هر روز حملاتی را بالای پایگاه های روستایی این نیروها انجام داده و حملات هماهنگ شده ای را نیز بالای شهرهای بزرگ این کشور انجام داده اند.

مقامات در اخیر سال گذشته انتشار شمار تلفات نیروهای امنیتی افغان را به دلیل بالا بودن آن، متوقف کرده و محرمانه طبقه بندی کردند. همزمان گروه تروریستی "دولت اسلامی" یا داعش نیز در این کشور رخنه کرده و حملات مرگباری را بر غیرنظامیان این کشور انجام می دهد.

افغان هایی که اخیراً در خط مقدم جنگ خدمت کرده اند، از تجهیزات خراب، تدارکات ناکافی و نرسیدن یا دیر رسیدن نیروهای تقویتی که تجهیزات و مهمات کافی به همراه ندارند، شاکی هستند.

تمیم درویش حدود پنج سال برای اردوی ملی افغانستان در ولایت هلمند وظیفه اجرا کرد. امسال او به رخصتی رفت و هرگز بازنگشت. او حالا با معاش ۱۸۰ دالری ماهانه اش به عنوان کارگر کار می کند. وی گفت مورال و انگیزه نیروهای در پایین ترین سطحش نسبت به هر زمان دیگری قرار دارد و بسیاری از سربازان نیز با طالبان همدردی می کنند.

جواد محمدی هم برای هفت سال در چهارچوب نیروهای امنیتی افغانستان جنگید و بالاخره با یک ماین زمینی برخورد کرد و در نتیجه انفجار هردو پایش را از دست داد. وی فقط ۲۵ ساله بود و به یاد دارد که قبل از رفتن به میدان ماین، مربی های خارجی اش چطور به وی آموخته بودند تا دستگاه ماین یابی را بالای تکه ای آهن حرکت بدهد.

زمانی که جواد در انفجار ماین زخمی شد و پاهایش را از دست داد، دستگاه ردیابی ماین ها درست کار نمی کرد و فرمانده افغانش به وی دستور داده بود که به هر حال از آن استفاده کند. او گفت: «به من گفت ما فقط همین دستگاه را داریم. فقط همین را به ما داده اند. تو باید فقط با این کار کنی». دفعه بعدی که برای خنثی سازی ماین به خط مقدم رفت، هم دستگاه خراب ردیابی گم شد و هم هردو پای این سرباز جوان.

Rsh/Af (AP)