سالروز حمله امریکا به افغانستان و امیدهایی که نابود گردید
۱۴۰۰ مهر ۱۵, پنجشنبه
بیست سال پیش از امروز به تاریخ هفتم اکتوبر ۲۰۰۱ ایالات متحده امریکا و متحدانش زیر عنوان مبارزه با تروریسم به افغانستان حمله نظامی کردند که باعث سقوط حکومت طالبان گردید. حالا طالبان دوباره قدرت را به دست گرفته اند.
اعلانات بازرگانی
حادثه یازدهم سپتمبر برای بسیاری افغانها یک روزنه جدید ایجاد کرد. افغانستان در مرکز توجه جهان قرار گرفت، نظام طالبانی برچیده شد و کمکهای بینالمللی به افغانستان سرازیر شدند.
نعمت الله طنین، جوان افغان در آن زمان در ایران مهاجر بود و مصروف کارگری در یکی از ساختمانهای نیمه کاره تهران بود. با آغاز حمله امریکا به افغانستان و تشکیل حکومت و نظم جدید، طنین از ایران به افغانستان برگشت و به تحصیلاتش ادامه داد. او پس از اتمام مکتب و دانشگاه، راهی بازار کار شد و کارش را به عنوان خبرنگار آغاز کرد: «آن زمان خیلی امیدوار بودم. فکر میکردم ما به طرف آبادی و پیشرفت در حرکتیم. از هر طرف امید می بارید.»
این جوان افغان در دو سال اخیر با اداره امور ریاست جمهوری کار میکرد و زندگی مطلوبی را برای خود و خانواده اش ساخته بود که با تسلط طالبان بر کابل، همه آنچه را به دست آورده بود از دست داد.
در دو دهه اخیر، با وجود این که جنگ جریان داشت، فرصتهای خوبی برای یک نسل فراهم گردید. ثریا که نمیخواهد نام کاملاش نشر شود، یک تن از نسلی است که از این برهه زمانی استفاده کرد. او با سقوط حاکمیت طالبان از مهاجرت از پاکستان به وطن اش برگشت، خانه ویران شده اش در کابل را بازسازی کرد، به مکتب رفت و تحصیلاتش را تا سطح ماستری به پیش برد.
با به دست آوردن سند ماستری، ثریا کارش را به عنوان استاد در یکی از دانشگاه های خصوصی آغاز کرد. ثریا می گوید: «وظیفه و زندگی بسیار خوب داشتم. اعضای خانواده همه صاحب شغل بودند و ما زندگی خوب و مرفه داشتیم.»
ثریا عضو تیمی بود که روی بهبود و تنظیم ترافیک در شهر کابل کار می کرد. او می گوید در صورتی که این پروژه موفق می شد، اصلاحات چشم گیری در وضعیت ترافیک کابل رونما می شد. ولی او می گوید با تسلط طالبان بر کابل، در دو ماه اخیر بیکار است و خانه نشین شده است. ثریا امیدی به آینده ندارد: «من و همه زنان و دختران نا آرام هستیم. به آینده ناگوار و به روزهای پیش رو فکر کنیم.»
جورج بوش: خروج نیروها از افغانستان یک اشتباه است
01:36
ادامه جنگ و مصیبت
حمله امریکا به افغانستان با آن که برای صدها هزار افغان زمینه تحصیل، کار و پیشرفت در زندگی را به وجود آورد، ولی این فرصت ها برای همه فراهم نبود. برای ساکنان روستاها در ولایات جنگ زده افغانستان حمله امریکا «سرآغاز بدبختی» بود.
رحمت الله که در یکی از ولسوالی های ولایت غزنی زندگی می کند، می گوید چهار سال پس از حمله امریکا به افغانستان جنگ میان طالبان و نیروهای خارجی در روستایش آغاز شد: «قریه ما هر روز بمباران می شد از طرف امریکایی ها. بسیاری خانه ها ویران شدند و مردم کشته شدند. ما پنج سال پیش قریه خود را ترک کردیم چون میدان جنگ بود.»
این شهروند افغانستان می گوید ترک خانه و قریه به معنای از دست رفتن تمام داروندار زندگی بود، چون منبع اصلی درآمد این خانواده زراعت و مالداری بود و فرار از قریه سبب شد تا همه منابع درآمد از دست بروند: «وضعیت اقتصادی ما روز به روز بدتر شد. ما به شهر رفتیم ولی در شهر کابل کار نبود.»
شکست در جنگ و سیاست
در سالهای اول ماموریت بینالمللی در افغانستان، قضیه طالبان مختومه نگریسته میشد و به این دلیل برای مذاکره با این گروه تلاشی صورت نگرفت. طالبان به مرور زمان حملات پراکنده و انتحاری خود را به جنگ جبههای گسترش دادند. مذاکره با طالبان زمانی روی دست گرفته شد که این گروه در افغانستان قویاً قدرت گرفته بود.
با خروج نیروهای امریکایی و ناتو از افغانستان، حکومت سقوط کرد و بسیاری دستآوردها از بین رفتند یا در معرض نابودی قرار گرفته اند.
اکرم عارفی، استاد دانشگاه و تحلیلگر امور بین المللی به دویچه وله گفت: «جنگ در افغانستان بسیار هزینه بر شده بود، بدون این که دست آورد قطعی نظامی داشته باشد، مگر این که (امریکا) دست به کشتار گسترده می زد که نتیجه آن فاجعه انسانی بود و جامعه جهانی آن را تحمل نمی کرد.»
به باور این تحلیلگر، برعلاوه بعد نظامی، در عرصه سیاسی نیز امریکا در افغانستان با شکست مواجه شد زیرا سرمایه گذاری این کشور بر نیروهای به اصطلاح دموکرات که می توانستند یک نظام دموکراتیک را پایه گذاری کنند، ناکام شده بود: «افراد و جریان های پراکنده روشنفکر، دموکرات یا سکولار هیچ موقع نتوانستند که در افغانستان به یک جریان سیاسی قوی تبدیل شوند.»
ادامه انتقال افراد از کابل پس از هرج و مرج در میدان هوایی کابل
پس از تصرف کابل توسط طالبان، هزاران تن برای فرار از کشور به میدان هوایی کابل تجمع نمودند؛ وضعیتی که صحنههای غمانگیزی را به وجود آورد. چندین تن در این هرج و مرج جان خود را از دست دادند.
عکس: AFP/Getty Images
طالبان در جاده ها نظارت می کنند
از روز دو شنبه به اینسو طالبان مسیر میدان هوایی کابل را نظارت می کنند. پس از تصرف کابل توسط این گروه اسلامگرا، هزاران تن برای فرار از خشونت طالبان به سمت میدان هوایی کابل یورش بردند، به این امید که بتوانند افغانستان را ترک کنند. اما پروازهای ملکی متوقف است.
عکس: Rahmat Gul/AP/picture alliance
تصویر ماهوارهای از هرج و مرج در میدان هوایی
در این تصویر ماهواره ای جمعیت انبوهی از مردم در خط پرواز میدان هوایی کابل دیده می شوند. تعدادی حتی تلاش میکردند در هواپیمای نظامی امریکایی که در حال پرواز بود، بالا شوند.
عکس: Planet Labs Inc./AP/picture alliance
بخش نظامی میدان هوایی زیر کنترول سربازان امریکایی
بنا بر گمانه زنی ها ۳۵۰۰ سرباز امریکایی در میدان هوایی کابل توظیف شده اند تا انتقال افراد از کابل را تضمین نمایند. این سربازان برای جلوگیری از تجمع مردم به شلیک های اخطاریه پرداخته اند. دو افغان مورد شلیک قرار گرفته اند. گفته می شود که آنان مسلح بوده اند.
عکس: Shekib Rahmani/AP/picture alliance
نظامیان فرانسه انتقال افراد از کابل را شروع کرده اند
در این عکس شهروندان فرانسه و افغان به روز سه شنبه در صفوف منتظرین پرواز برای ورود به هواپیمای نظامی فرانسوی دیده می شوند. کشورهای غربی با پروازهای نظامی در تلاش انتقال شهروندان و همکاران محلی افغان خود هستند.
عکس: AFP
صحنههای هرج و مرج در خط پرواز
صدها تن در اطراف هواپیما « سی ـ۱۷» نیروهای هوایی ایالات متحده تجمع کرده اند، آن هم در زمانی که این هواپیما میخواهد پرواز کند. این هواپیما از دوشنبه به اینسو به انتقال افراد از کابل شروع کرده است.
عکس: ASSOCIATED PRESS/picture alliance
ترس، نگرانی و ناامیدی
شماری از افراد حتی حین پرواز خود را به هواپیما محکم گرفته بودند. تصاویر ویدیویی نشان میدهد که وقتی این هواپیما پرواز میکند، دو تن از آن به پایین میافتند و جان میدهند.
عکس: ASSOCIATED PRESS/picture alliance
۶۵۰ نفر در یک پرواز
این هواپیمای نظامی امریکایی از نوع « سی ـ۱۷ گلوبال ماسترlll » در واقع قابلیت انتقال ۱۵۰ تن را دارد. اما این هواپیما در یک پرواز ۶۴۰ افغان را از کابل به قطر انتقال داد.
عکس: COURTESY OF DEFENSE ONE/via REUTERS
دروازه میدان هوایی در کنترول طالبان است
پس از تشدید هرج و مرج در میدان هوایی که برای مقاطعی موجب مسدود شدن میدان گردید، در حال حاضر وضعیت تحت کنترول می باشد. آنهم احتمالاً به دلیل اینکه طالبان اکثراً تنها به خارجی ها را اجازه خروج از افغانستان را می دهند.
عکس: Kyodo/picture alliance
انتقال افراد از کابل جریان دارد
یک هواپیمای نوع « A400-M» نیروهای فدرال آلمان حین پرواز از کابل. این هواپیما بعد از مشکلات فراوان برای نشست در میدان هوایی کابل، به روز سه شنبه موفق شد تعدادی را از کابل به تاشکند انتقال بدهد. سپس این افراد از تاشکند به آلمان انتقال داده شدند.
عکس: Moritz Frankenberg/dpa/picture alliance
9 عکس1 | 9
آقای عارفی می گوید مبارزه امریکا با طالبان به نفع جریان تکنوکراتی که در واقع جایی در جامعه افغانستان نداشت، بی فایده بود و هیچ نتیجه ای از آن به دست نمی آمد. به همین دلیل امریکا تصمیم گرفت به مذاکره با طالبان رو آورد. او می گوید امریکا پیش از این شکست نظامی بخورد، از نظر سیاسی استراتژی اش را تغییر داد و با طالبان وارد مذاکره شد.
اما پیش از این که مذاکرات صلح نتیجه بدهد، حکومت زیر حمایت غرب فرو پاشید و طالبان به صورت برق آسا قدرت را به دست گرفتند. تسلط طالبان باعث شد که بسیاری جوانان در پی فرار از کشور باشند.
طنین که با آغاز عملیات نظامی از مهاجرت به وطن برگشته بود، حالا دوباره مهاجر شده است. او در یک کمپ امریکایی در خارج از افغانستان به سر میبرد تا پروسه پناهندگیاش پروسس شود. طنین میگوید بار دیگر با آیندهای مبهم و بیوطنی مواجه شده است: «تمام زندگی، دار و ندار و خاطراتی را که از دوران کودکی تاکنون در کشورم داشتم، همه را در افغانستان گذاشتم و کشور را ترک کردم.»
امریکاییها میروند، زبالههای شان باقی میمانند
بگرام تقریباً ۲۰ سال پایگاه عمده نیروهای نظامی امریکا در افغانستان بود. از آغاز سال به این سو این پایگاه تصفیه میشود، اما زبالههای زیادی در آنجا باقیمانده اند. بعضیها بخت شان را در میان این زبالهها جستجو میکنند.
عکس: Adek Berry/Getty Images/AFP
در همه سو زبالهها به چشم میخورند
مورخان ممکن است زمانی در این مورد مشاجره کنند که از دید سیاسی چه چیزی از عملیات ایالات متحده امریکا در افغانستان به جا مانده است. اما آنچه که از همین حالا روشن است، این که زبالههای زیادی از این ماموریت به جا مانده است.
عکس: Adek Berry/Getty Images/AFP
با این زبالهها چه باید کرد؟
بگرام تقریباً مدت ۲۰ سال مرکز فرماندهی نیروهای نظامی ایالات متحده امریکا در افغانستان بود. روند خروج سربازان امریکایی و ناتو در ۱۱ سپتمبر پایان می یابد. اردوی امریکا بسیاری از تجهیزاتش را با خود میبرد و بخشی از آنها را به نیروهای امنیتی افغانستان واگذار می کند. اما بسیاری از زباله های برقی و ضایعات دیگر به جا می مانند.
عکس: Adek Berry/Getty Images/AFP
آنچه بعد از پایان ماموریت باقی ماند
در دو دهه اخیر بیش از ۱۰۰ هزار سرباز ایالات متحده امریکا در پایگاه بگرام مستقر بوده و خدمت کردند. این پایگاه در فاصله ۷۰ کیلومتری شمال کابل، به مرور زمان به صورت یک شهر کوچک امریکایی گسترش یافت، با سرک ها، دکان ها و رستورانت ها.
عکس: Adek Berry/Getty Images/AFP
زباله امریکاییها، اشیای قیمتی کهنهفروشان
بعضی افغانها و کهنهفروشان این کشور در پیش روی دروازههای پایگاه نظامی بگرام در میان این زبالهها به دنبال اشیایی هستند تا بتوانند آنها را مورد استفاده قرار بدهند یا بفروشند؛ مانند این مرد که یک جوره بوت سربازان امریکایی را یافته است. او مانند دیگر جستجوکنندگان امیدوار است که از فروش بعضی از این اشیاء پول به دست آورد.
عکس: Adek Berry/Getty Images/AFP
فلزات گرانبها
زبالههای کمپیوتری و فنآوری نیز در نزدیکی پایگاه بگرام انبار شده اند. در چنین آلات پلاتینی ممکن است چیزهای وجود داشته باشد که بار دیگر مورد استفاده قرار بگیرد. افزون بر آن، این ضایعات الکترونیکی حاوی فلزات قیمتی مانند مس و حتی خوردههای طلا نیز اند. این اشیاء برای سربازان امریکایی فقط زباله اند، اما برای شماری از افغان ها ممکن است بسیار باارزش باشند.
عکس: Adek Berry/Getty Images/AFP
سرنوشت پایگاه بگرام
بگرام به عنوان پایگاه نظامی در افغانستان تاریخ طولانی دارد. در زمان اشغال نظامی این کشور توسط شوروی سابق بعد از سال ۱۹۷۹ از بگرام به عنوان پایگاه ارتش سرخ استفاده می شد. حالا با خروج سربازان امریکایی، این هراس وجود دارد که این پایگاه به دست طالبان بیفتد.
عکس: imago images
خروج با خطر
از اول ماه می به این سو روند خروج سربازان بین المللی از افغانستان جریان دارد. برای پاک سازی زباله ها فرصت کافی وجود ندارد. در جریان خروج نیروهای بین المللی به دلیل حملات احتمالی طالبان، سلاح های ثقیله و نیروهای اضافی به حالت آماده باش در آمده اند. ۳۶ کشور عضو و متحد ناتو در ماموریت افغانستان سهیم بودند.
عکس: Adek Berry/Getty Images/AFP
فرصتی که برای زنان و دختران فراهم شد
همه میخواهند از میان زباله ها چیزی به دست آورند. این دختر یک جعبه سنگین فلزی را از محل زباله ها گرفته و بر سرش انتقال می دهد. باوجود فقر زیاد، دختران و زنان جوان افغانستان از ماموریت نظامی به رهبری امریکا بیشتر سود بردند. برای شمار زیادی ازآنها امکان رفتن به مکتب فراهم شد وزنان دربالاترین مقام های دولتی ودیگر نهادها حضور یافتند. اما آینده زنان کشور یک بار دیگر در هاله ای از ابهام قرار گرفته است.
عکس: Adek Berry/Getty Images/AFP
نگرانی افغانها
بعضی اشیاء که ارزش مادی ندارند، نیز در میان این زبالهها طرفدارانی دارند. در چهار اطراف بگرام، خانههای رهایشی بسیاری توسط نیروهای محلی افغان ایجاد شدند که از کار در این پایگاه نیروهای امریکایی امرار معاش می کردند. بسیاری از آنها حالا از آینده و سرنوشت خود و خانوادههای شان بعد از خروج سربازان خارجی نگران هستند.
عکس: Adek Berry/Getty Images/AFP
چه باقی میماند؟
از حضور ۲۰ ساله نیروهای نظامی ایالات متحده امریکا در افغانستان به جز چکمههای پاره پاره و فلزهای زنگزده چه چیزی باقی میماند؟ جو بایدن در ۲۵ جولای در کاخ سفید در دیدار با اشرف غنی، رئیس جمهور افغانستان اطمینان داد که با خروج سربازان کشورش، «مشارکت میان ایالات متحده امریکا و افغانستان پایان نمییابد.» میلیونها افغان امیدوار اند که رئیس جمهور ایالات متحده امریکا، به وعدهاش پابند بماند.