خانواده نظری دو سال پیش از افغانستان فرار کرد و راه اروپا را در پیش گرفت. در ماه مارچ سال ۲۰۱۶ مسیر بالقان و مرزهای اروپا به روی مهاجران دوباره بسته شد و این خانواده در صربستان گیرماند.

این یکی از صدها خانواده افغان است که در صربستان گیرمانده است و رویای رسیدن به یکی از کشورهای اروپای غربی در سرشان مانده است. این خانواده به خاطر کمبود امکانات و عدم رسیدگی کافی دولت صربستان به مهاجران خوش نیستند.

حتی کودکان این خانواده تا همین چند هفته قبل اجازه رفتن به مکتب را نداشتند. زینب دختر این خانواده به تازگی توانسته است در یکی از مکاتب صربستان در حومه بلگراد پایتخت صربستان شامل مکتب شود؛ البته پس از رایزنی های طولانی مدت "یونیسف" یا صندوق حمایت از کودکان در سازمان ملل متحد و آژانس مهاجرت این سازمان با مقامات صربستان، این امکان برای کودکان مهاجر فراهم شده است.

شعیب برادر بزرگتر زینب هم به تازگی شامل مکتب شده و کم کم دارد زبان صربی را یاد می گیرد. او که پس از یک دوره ناامیدی از آینده اش، دوباره روزنه های امید در دلش روشن شده، هنوز هم ترس دارد که مبادا مجبور شود دوباره مسیر مهاجرت را پیش گیرد؛ چراکه خانواده اش نمی خواهند در صربستان بمانند.

هرچند این خانواده خوشبخت است که توانسته در یکی از اردوگاه های مهاجرین در نزدیکی پایتخت صربستان اتاقی با تخت های دو طبقه داشته باشد، اما زمانعلی نظری پدر این خانواده امیدوار است در ماه های پیش رو بتواند صربستان را که "برزخ" می خواند ترک کرده و به اتریش برود؛ جایی که قبلا پسر ۱۵ ساله این خانواده خودش را به آنجا رسانده و حالا آنجا مکتب می رود.

خانواده نظری از کمبود امکانات و تنگ بودن جای شان شکایت دارند؛ اما خیلی از مهاجران افغان در صربستان همین اتاق کوچک را هم ندارند. در صربستان فقط به شمار محدودی از خانواده هایی که کودک دارند سرپناه داده شده است. مهاجران مجرد اکثرا یا در کمپ هایی با وضعیت اسفبار زندگی می کنند و یا جایی ندارند و در خیابان ها، خانه ها، کارخانه ها و سالون های متروکه و خرابه زندگی می کنند.

این یکی از سالون های متروکه ایستگاه قطاری در نزدیکی بلگراد پایتخت صربستان است. اینجا شمار زیادی از مردان جوان و نوجوانان بی سرپرست افغان و پاکستانی زندگی می کنند. آنها کمکی به دست نمی آورند و زندگی بی خانمان ها را پیش گرفته اند.

بسیاری از این مهاجران به بیماری های مختلف مبتلا شده اند و خطرهای گوناگونی آنان را تهدید می کند. مخصوصا نوجوانان در میان این مهاجران مورد سواستفاده جنسی قرار می گیرند تا بتوانند حداقل خوراک و پوشاک شان را تامین کنند. بزرگسالان هم می گویند کار می کنند و درآمد کمی دارند، اما مشخص نیست که چه کاری می کنند. احتمالا اکثرشان به عنوان کارگران ارزان قیمت غیرقانونی مورد استفاده قرار می گیرند.

این مهاجران با هر تلاشی که می کنند، چیزی که می خورند این است. این مهاجران در وضعیتی نامعلوم زندگی می کنند. اخیرا سازمان های بین المللی حقوق بشری و مدافع حقوق مهاجران از وضعیت این مهاجران، مخصوصا نوجوانان و کودکان بی سرپرست به شدت ابراز نگرانی کرده اند. مقامات صربستان، کشور فقیر در بالقان بارها از کمبود امکانات و عدم توانایی برای رسیدگی به این مهاجران سخن گفته اند که اکثرشان افغان هستند.

برخی از مهاجران افغان از وضعی که در صربستان دارند خسته شده و می خواهند به افغانستان بازگردند؛ اما این هم برای آنان میسر نیست. مشکل اولی این است که بسیاری از آنان اسناد هویتی به همراه ندارند و مدرکی برای سفر نمی توانند تهیه کنند. مشکل دوم این است که هیچ پولی ندارند. مشکل سوم این است که افغانستان در صربستان نمایندگی سیاسی ندارد و ادعا می کنند که مقامات صرب نیز به درخواست آنان رسیدگی نمی کنند.

هنگری هم مرزش را با دیوارهای بلند ساخته شده از حفاظ های آهنی و سیم خاردار مسدود کرده است. حتی در مرز این کشور دوربین های نظارتی نصب شده است. مقامات هنگری می گویند هفته ای ۵۰ نفر را اجازه می دهند که وارد خاک این کشور شده و درخواست پناهندگی بدهند، اما مهاجران ادعا می کنند که همین شمار هم هفته وار نمی توانند از مرز بگذرند.

اگر هم کسی هوای عبور غیرقانونی از مرز هنگری به سرش بزند که حالا بعید به نظر می رسد، پولیس هنگری آنچنان که مهاجران ادعا می کنند، با رفتاری خشونت آمیز با آنان برخورد کرده و دوباره آنها را به صربستان می فرستد و یا هم در کمپ های بسته مهاجران که بیشتر به زندان می ماند، در مناطق مرزی با صربستان برای هفته ها زندانی می کند. نویسنده: رضا شیرمحمدی

قطره های آب سرد در زیر این پل برای ابراهیم پناهجوی افغان فرصت سر و جان شویی را فراهم می کند. مانند این جوان افغان تمام پناهجویان در شرایط نامطلوب در "جنگل" زندگی می کنند. امکانات برای حمام کردن و تشناب های مناسب اینجا وجود ندارد. 

در وسط مقدونیه یک پناهجوی چینایی در میان جنگل های نزدیکی منطقه "شید" جا گرفته است. این پناهجو هم مانند افراد دیگر در تلاش رسیدن به اروپای مرکزی است. در میان صدها پناهجو از کشورهای افغانستان و سوریه، حضور دراگان از چین در این کمپ موضوع عجیب به نظر می رسد. 

بیش از ۱۵۰ پناهجو خو را در "جنگلی" نزدیک خط آهن پنهان کرده اند. اینجا "شید" منطقه ای مرزی میان صربستان و کرواسیا می باشد. بسیاری از مهاجران بارها تلاش کرده اند از این منطقه عبور کرده و به اروپای مرکزی برسند. این تلاش آنان به وسیله قاچاقبران انسان، به گونه انفرادی و یا گروهی و با پنهان شدن در وسایل نقلیه باربری و قطارها بوده است. 

در نگاه نخست دنبال کردن خط قطار ساده به نظر می رسد. باشندگان اردوگاه نزدیک این راه آهن می گویند که این خط جان هایی را نیز از میان آنان قربانی گرفته است. گفته می شود که دو تن در این خط خوابیده بودند که قطار از روی آنان رد شد و جان باختند. 

همه باشندگان محل در این شهر، پناهجویان را نادیده نمی گیرند. حرکت رضاکارانه ای موسوم به "آشپزخانه بی نام" برای پناهجویان در این اردوگاه صحبانه تقسیم می کند. از جانب ادارات صربستان برای پناهجویان ساکن در "جنگل" کمکی صورت نمی گیرد.

یک غذای گرم اینچنینی که دو پناهجو در یک فابریکه از کار افتاده می پزند، در "جنگل" یک فرصت استثنایی می باشد. 

پناهجویان افغان روی سقف یک فابریکه متروکه در انتظار یک تلاش دیگر به سر می برند تا بتوانند در کدام موقع مناسب خود را به اروپای مرکزی برسانند، کاری که اغلبآ آزاردهنده می باشد.

یک پناهجو، یک قطار باربری و یک امکان. در چند لحظه دیگر این مرد خود را در یکی از واگون های قطار پنهان خواهد کرد تا به کرواسیا رفته و از آنجا به کشورهای دیگر اروپایی برود.  

کسانی که می توانند به این هدف برسند و توانایی پرداخت پول به قاچاقبران را دارند، تلاش می کنند که به وسیله تاکسی از طریق کرواسیا به شرق اروپا بروند. هزینه این سفر حدود ۱۲۰۰ یورو عنوان می شود.

یادعلی یک جوان ۲۲ ساله افغان است که در حال حاضر به منطقه "شید" بازگشت داده شده است. در "تلاش اخیر برای فرار" از این محل در کرواسیا دستگیر شد و دو روز را در زندانی سپری کرد. او می گوید که مقام های کرواسیا با او بدرفتاری کردند.