همین که لاری‌های خاک‌زده به یک مرکز لوژستیکی در شهر ترمز در جنوب ازبکستان می‌رسند، راننده‌ها از دشوار شدن تجارت با افغانستان بعد از تصرف قدرت توسط طالبان شکایت می‌کنند.

رفیق خوجاکوف، راننده ازبک که به صورت مرتب محموله‌های لوبیا را به افغانستان انتقال می‌دهد و با محموله‌های کچالو به ازبکستان برمی‌گردد، می‌گوید: «پیش از این سفر رفت و برگشت ما سه روز را در بر می‌گرفت، حالا یک هفته در آنجا می‌مانیم.»

این راننده ازبک ادامه می‌دهد: «افراد آن‌ها (طالبان) کار با کمپیوتر را نمی‌فهمند.» 

رفیق خوجاکوف می‌گوید که طالبان از فساد در مرز جلوگیری کرده اند، اما شرکت‌ها و راننده‌ها به دلیل تاخیرهای طولانی ضرر می‌کنند.

او می‌گوید: «آن‌ها یک دیگر را بررسی و بازهم بررسی می‌کنند. کار بسیار سخت شده است.» رانندگان دیگر در این مرکز لوژستیکی صحبت‌های او را تائید می‌کنند.

بیش از ۸۰۰ تاجر و سرمایه دار، افغانستان را ترک کرده اند

کشور محاط به خشکه ازبکستان که زمانی میزبان یک پایگاه نیروهای ائتلاف زیر رهبری ایالات متحده امریکا برای عملیات نظامی علیه طالبان در افغانستان بود، رویکرد تجارتی در برابر طالبان را در پیش گرفته است و شرکت‌های این کشور می‌خواهند از طریق افغانستان به بنادر پاکستان و ایران راه یابند.

مرکز بزرگ تدارکاتی «ترمز کارگو سنتر» که پنج سال پیش به هدف هماهنگی تجارت فرامرزی ایجاد شد، بخش اصلی این تلاش‌ها می‌باشد. این مرکز حدود ۶۰ کیلومتر از شهر مزار شریف در شمال افغانستان فاصله دارد.

تجارت با افغانستان همواره با دشواری همراه بوده است، اما تاجران در ترمز می‌گویند که تصرف قدرت توسط طالبان یک سلسله چالش‌های جدیدی را ایجاد کرده است.

احمد، مالک یک شرکت تجارتی به خبرگزاری فرانسه گفته است که هزینه تجارت با افغانستان افزایش یافته است، زیرا رانندگان او که همه افغان اند و ویزای ازبکستان را دارند، نمی‌خواهند از مرز حیرتان عبور کرده و وارد افغانستان شوند. آن‌ها ترس دارند که در صورت ورود به افغانستان ممکن است قادر به برگشت نباشند.

احمد می‌گوید که شرکت‌اش مجبور است در جانب مرزافغانستان به رانندگان دیگری پول بپردازد. احمد که زاده افغانستان و شهروند روسیه است‌، ادامه می‌دهد: «من در به قدرت رسیدن این گروه هیچ خوبی نمی‌بینم.»

در جانب افغانستان «پل دوستی» بر فراز آمو دریا؛ رئيس طالبان برای گمرک حیرتان ادعای تاخیر در کارهای گمرک را رد می‌کند. عبدالستار رشید، رئیس گمرک حیرتان می‌گوید: «چنین چیزی وجود ندارد. همه تاجران راضی اند... آن‌ها حالا راضی‌تر از زمان حکومت پیشین اند. اموال به سرعت از گمرک عبور می‌کنند.»

رشید می‌گوید که بندر حیرتان برای افغانستان از نظر عواید اولین یا دومین بندر مهم است.

حجم تجارت دوجانبه ازبکستان و افغانستان در سال ۲۰۲۰ میلادی به ۷۷۶ میلیون دالر می‌رسد که یک چهارم بیشتر از سال قبلی‌اش بود.

پیش از تصرف قدرت طالبان، حکومت قبلی افغانستان و تاشکند در نظر داشتند که حجم تجارت دوجانبه را تا سال ۲۰۲۳ به دو میلیارد دالر افزایش دهند.

یک پروژه خط آهن از شهر مزار شریف به شهر پشاور پاکستان از طریق کابل زیر کار قرار داشت که دورنمای انتقال اموال سنگین مانند زغال سنگ را فراهم می‌کند. اما اعمار این خط آهن سال‌ها وقت خواهد گرفت و تامین بودجه آن حالا که طالبان قدرت را به دست گرفته اند، به دلیل تحریم‌های بین‌المللی دشوارتر شده است.

نادر جلیلوف، رئیس «ترمز کارگو سنتر» معتقد است که هنوز هم دورنماهای خوبی برای این مرکز وجود دارند. سه محموله کمک‌های بشردوستانه در ماه گذشته از طریق این مرکز به مزار شریف فرستاده شده است.

بزرگ‌ترین گرداننده بندر هند محموله‌های تجارتی افغانستان، پاکستان و ایران را انتقال نمی‌دهد

او به خبرگزاری فرانسه گفت: «مرکز ما در بخش تجارت ترانزیتی از طریق افغانستان به بنادر پاکستان مانند گوادر یا کراچی آینده بزرگی دارد... البته که نام «افغانستان» هنوز تاجران را می‌ترساند.»

خط آهن یکی از چند موضوعی بود که در اواسط ماه اکتوبر میان نمایندگان طالبان و مقام‌های ازبکستان در شهر ترمز مورد بحث قرار گرفت. ازبکستان با وجود مناسبات گرم با طالبان از به رسمیت شناختن حکومت آن‌ها هنوز خودداری کرده است.

موضوع دیگر این دیدار انرژی برق بود و ازبکستان گفته است با وجود این که حکومت طالبان قادر به پرداخت پول برق نشده است، اما به تامین برق ادامه می‌دهد.

af/nf/afp