برای مرکل هفته های گذشته هفته های افریقا بوده است. وی روز چهارشنبه در برلین میزبان رهبران نیجر و آنگولا بود. در ۲۹ آگست هم خودش شخصا به غرب افریقا می رود. دلیل سفر وی نیز تقویت توسعه اقتصادی افریقاست. مرکل در برنامه ویدیویی هفتگی اش گفت: «چشم انداز اقتصادی برای اکثر کشورهای افریقایی بسیار مهم است؛ زیرا بسیاری کشورها جوان اند و جوانان زیادی آنجا هستند که نیاز به آموزش و کار دارند. به این دلیل باید همکاری های اقتصادی مان را با افریقا شدت ببخشیم».

مرکل همچنان اضافه کرد: «به همین دلیل من خوشحال هستم که هفته آینده به افریقا سفر خواهم کرد تا نه تنها درباره همکاری های توسعه یی کلاسیک صحبت کنم، بلکه بیشتر در مورد فرصت های موجود برای باز کردن چشم انداز اقتصادی بحث نمایم».

اما در عقب صحنه، مسئله دیگری نیز شامل مباحث مرکل در این سفر است. آندریاس مهلر، از موسسه امور افریقا در هامبورگ گفت: «واضح است که مهاجرت نیز نقش عمده ای ایفا خواهد کرد». مهلر افزود: «به وضاحت مشخص است که بازهم روی سیاست مهاجرت جداً بحث خواهد شد. مهاجرت قابل توجهی از هر سه کشور وجود دارد که غالبا غیرقانونی است و به همین ترتیب این موضوع در صدر مباحث این سفر است».

برنامه سفر مرکل خودش گویاست. ۱۱ هزار نفر از سه کشور افریقایی که وی می خواهد برود، سال گذشته در آلمان درخواست پناهندگی داده اند که فقط بخشی از درخواست ها قبول شده اند.

حدود ۱۴ هزار شهروند غنا، نایجریا و سنیگال در حال حاضر در آلمان بدون اجازه نامه رسمی اقامت زندگی می کنند. فعلا اخراج این افراد پرهزینه و دشوار است. به گفته مقامات آلمانی، بسیاری از سفارت های کشورهای افریقایی در آلمان از صدور پاسپورت برای مهاجران مکلف به اخراج خودداری می کنند.

در ماه فبروری ۲۰۱۸، زمانی که نانا آکوفو آدو، رئیس جمهور غنا به برلین آمده بود، انگلا مرکل صدراعظم آلمان گفت: «ما به جای اخراج اجباری روی بازگشت داوطلبانه تلاش می کنیم». اما آکوفو آدو هوشیارانه جواب داد: «ما باید مطئن باشیم که اخراجی ها واقعا اتباع غنا هستند».

توافقنامه مهاجرت و بازگشت داوطلبانه

برای مرکل، سفر به غرب افریقا فرصتی دیگر است که مسئله مهاجرت از این قاره را دوباره روی میز مذاکره بیاورد. آلمان در حال حاضر در غنا و سنیگال مراکز موسوم به "مهاجرت، شغل و ادغام مجدد" را تامین مالی می کند. عودت کنندگان داوطلب باید پس از بازگشت شان در این مراکز مشاوره و پشتیبانی دریافت کنند. افتتاح یک مرکز جدید در نایجریا در اواخر امسال برنامه ریزی شده است.

اما موفقیت این مراکز محدود است. تعداد کمی از مهاجران به اراده خودشان به کشورشان باز می گردند. بنابراين، گفته می شود که دولت آلمان به طریقه های دیگری متوسل شده است. طبق گفته های دولت نایجریا، آلمان با ایده یک موافقتنامه دوجانبه  مهاجرت و بازگشت داوطلبانه، پیشنهاد کرده بود که "اسناد مسافرتی را بدون دخالت سفارت نایجریا به مهاجران صادر کند"، اما جفری اونیهاما، وزیر خارجه نایجریا در آن زمان گفت که کشورش این پیشنهاد را رد کرده است.

رهبران افریقایی راه حلی دیگر می خواهند

مذاکرات مرکل با رهبران افریقایی روی مسئله مهاجرت مثل گذشته دشوار خواهد بود. گاربا کاره، دانشمند امور سیاسی افریقا به این باور است که در بسیاری موارد رهبران افریقایی نظرها و راه حل های متفاوتی دارند. وی در مصاحبه ای با دویچه وله گفت: «ساده ترین و سریع ترین راه برای متوقف کردن جریان مهاجرت، بهبود اقتصاد در نایجریا است که آلمان می تواند در آن نقش داشته باشد. زمینه های زیادی از طریق تجارت و کمک های مالی وجود دارد که آلمان می تواند به نایجریا بدهد و تضمین کند تا صدها هزار مهاجری که از دیگر کشورهای افریقایی به سوی مدیترانه به راه افتاده اند، در این مسیر عبوری از این کشور متوقف شوند».

این دانشمند به این باور است که نایجریا به خاطر وضع اقتصادی اش علاقمند چنین توافقی هست، اما پول بیشتری می خواهد. اتحادیه اروپا قبلا موافقنامه مهاجرت را با ترکیه امضا کرد که با پرداخت شش میلیارد دالر، این کشور مسیر مهاجرت از خاورمیانه و آسیا را در سطح بزرگی به سوی اروپا مسدود نمود.

اما انگلا مرکل در نشست "جی۲۰" با ابتکار "اتصال به افریقا" قبلا تلاش کرده این قاره را برای سرمایه گذاران خصوصی جذاب تر بسازد. یکی از اهداف نیز بهبود وضع اقتصادی و ایجاد کار و جلوگیری از مهاجرت های توده ای بوده است.

اما این روند در تمام کشورهای این قاره به صورت یکسان ممکن نیست. هرچند سطح تجارت آلمان با افریقا در سال گذشته افزایش داشته، اما سطح صادرات آلمان بیشتر از کالاهایی بوده که وارد کرده است.

آماکودو دیوف، یک تاجر سنیگالی است که کالاهایی را از کشورش به بازارهای آلمانی صادر می کند. او به این باور نیست که سطح تجارت به این زودی تغییر کند و تاثیری بر وضع بگذارد: «به منظور ترویج تجارت بین آلمان و سنیگال، خود سنیگالی ها مجبور هستند که حتی بیشتر فعال شوند. طوری که در حال حاضر سنیگالی ها کار می کنند، من معتقدم که هنوز هم تا حدودی دشوار است که بازارهای آلمان را بتوانند تسخیر کنند».

سنیگال در سال ۲۰۱۷ حدود ۱۱۷ میلیون یورو کالاهای تولید آلمان را وارد کرد و تنها ۱۷ میلیون یورو کالاهای تولیدی خودش را به آلمان صادر کرده است.

با این حال یک قدم دیگر به سوی تجارت قوی تر با افریقا می تواند نتیجه این سفر مرکل به این قاره باشد. در این سفر نمایندگان تاجران و بازرگانان و همچنان سرمایه گذاران بالقوه آلمانی مرکل را همراهی می کنند.

دانیل پلس/مامادو لامینه با/ر.ش