عنوان "تحصیلات ارزان" در رسانه ها به توجه بیشتر به این مسئله اشاره می کرد تا ایجاد یک بحث انحرافی. این عنوان مطبوعات در واقع از پژوهشی با عنوان "پاسخ به یک مسئله بزرگ" گرفته شده که توسط "بنیاد کوربر" هامبورگ و "مرکز تحصیلات عالی بوستون" ایالات متحده انجام شده است.

بر اساس این تحقیق، آلمان در حال حاضر "یگانه کشوری است که در آن سیاست هنوز تحصیلات عالی رایگان را تقریبا برای همه دانشجویان مهیا ساخته است". این مقایسه در بین ۱۳ کشور از جمله ۱۰ کشور از "گروه ۲۰" (بیست کشور اقتصادی جهان) انجام شده است.

اما در واقع در برخی دیگر از کشورهای اروپایی نیز تحصیلات رایگان است. به عنوان مثال، در فرانسه فقط هزینه نام نویسی پرداخت می شود و در اتریش فقط دانشجویانی که از کشورهای خارج از اتحادیه اروپا می آیند باید شهریه بپردازند. در جمهوری چک نیز فقط کسانی هزینه تحصیل می پردازند که بخواهند به زبان انگلیسی درس بخوانند. در ناروی و دنمارک نیز وضعیت مشابه است و تحصیلات عالی برای آنانی که مقیم اتحادیه اروپا هستند رایگان می باشد.

در آلمان نیز به جز هزینه ثبت نام در هر سمستر، هزینه دیگری به دانشگاه پرداخته نمی شود. در برخی ایالت ها فقط کسانی که مدت طولانی تحصیل می کنند، باید مبلغی را بپردازند. با آن هم، این هزینه ها با آنچه دانشجویان در ایالات متحده و بریتانیا می پردازند قابل مقایسه نیست. به عنوان مثال در این کشورها یک دانشجو تا ۴۰ هزار یورو سالانه ممکن است بپردازد.

ترس از قرضداری

در ارتباط با تحصیلات عالی رایگان در آلمان، بریگیت گوبلس درایلینگ، دبیرکل کنفرانس موسسات تحصیلات عالی آلمان دلایل مختلفی را بیان می کند. او می گوید: «سنت و فهم ما از نقش تحصیل در آلمان فرق می کند». او توضیح می دهد که در آلمان تحصیلات عالی بیشتر "به عنوان یک کالای عمومی، تامین نیروی متخصص است که جامعه از آن نفع ببرد". اما در دیگر کشورها نگاه دیگری وجود دارد که به عنوان مثال "با تحصیلات عالی یک فرد می تواند به موقف بهتر کاری و درآمد بالاتر دست یابد".

دلیل دیگر تحصیلات عالی رایگان در آلمان این است که فرزندان خانواده های کم بضاعت نیز بتوانند به دانشگاه راه یابند. خانم گوبلس درایلینگ می گوید: «در آلمان در دهه های ۶۰ و ۷۰ میلادی، بحث درباره امکان دسترسی به تحصیلات عالی در کنار تقاضا برای تحصیلات رایگان شکل گرفت». علاوه بر این، بسیاری ها در آلمان می ترسیدند که به خاطر درس زیر بار قرض نروند آنچنان که در ایالات متحده و کشورهای آسیایی دیده می شود. در این کشورها، دانشجویان برای تحصیلات خود کریدیت و قرضه می گیرند.

دانشجویان زیاد دوره ماستری از امریکا در آلمان

اما آیا تحصیلات رایگان در آلمان برای دانشجوهای خارجی جذاب است؟ جواب هم مثبت و هم منفی است. گوبلس درالینگ می گوید: «وقتی ما درباره تحصیل دانشجویان خارجی صحبت می کنیم، یک بحث مهم پیش می آید". غالبا بسیاری ها به خاطر تحصیلات رایگان به آلمان می آیند.

اما در سوی دیگر، دبیرکل کنفرانس موسسات تحصیلات عالی آلمان انتقاد می کند و می گوید که "امکان بالقوه زیادی" ایجاد می شود که دانشجویان به ایالات متحده و بریتانیا بروند با این تصور که آنجا شهریه بیشتر پرداخت می شود، بنابران تحصیلات بهتر است.

اما اولریش گروتوس، دبیرکل اداره "تبادله دانشجویان آلمان" (DAAD) می گوید که آمار نشان می دهد بسیاری از دانشجویان امریکایی برای دوره ماستری به آلمان می آیند. او می گوید: «به عنوان مثال، امریکایی ها برای تحصیل در مقطع ماستری اینجا می آیند». او در ادامه می افزاید: «بله، دانشجویان بسیار خوبی وجود دارند که می گویند گزینه خوب دیگری نیز است که امکان و توانایی آن را دارم».

با این همه، گروتس می گوید که برخی ها فکر می کنند که نشانه بدی است که "بتوان در یک دانشگاه خوب مانند "تی. یو مونشن" بدون هزینه و رایگان درس خواند. از همه بیشتر در کشورهای آسیایی این پیشداوری وجود دارد که کیفیت درس در دانشگاه های دولتی خوب نیست.

برای خارجی ها جذاب؛ در آلمان جنجالی

با این همه، گروتس فکر نمی کند که تحصیلات رایگان تنها دلیل برای آمدن دانشجوهای خارجی به آلمان باشد. به باور او رتبه و کیفیت دانشگاه ها مهمتر هستند. رایگان بودن تحصیلات عالی در آلمان به چهره دانشگاه های این کشور به عنوان موسسات عالی بین المللی خدشه ای وارد نمی کند. گروتس می گوید: «در کنار فرانسه، ما مهمترین موسسات تحصیلات عالی غیر انگلیسی زبان را در جهان داریم».

دانشگاه های آلمان ظرفیت کافی برای پذیرش دانشجوهای خارجی از طریق سهمیه بندی برای کشورهای غیراروپایی در رشته های مختلف دارند. گروتس می گوید: «جالب است که برای آلمانی ها جذابیت ندارد اما خارجی ها بیشتر به رشته هایی مانند علوم طبیعی و انجنیری که آلمان به آن مشهور است، از خود علاقه نشان می دهند».

دویچه وله / ع. ح.