یافته های کمیسیون بین المللی آزادی های مذهبی امریکا نشان می دهد که تا چه حدی افراط گرایی اسلامی در پاکستان ریشه دارد واین خود در فهم حمایت از شورشگری و افراط گرایی اسلامی در پاکستان کمک می کند.

لیونارد لیو، رییس کمیسیون بین المللی آزادی های مذهبی امریکا می گوید: «تدریس تبعیض آمیز در مکاتب، باعث رشد روزافزون تخطی های مذهبی در پاکستان گردیده است، که این خود باعث تضعیف آزادی های مذهی، ثبات ملی و منطقه و امنیت همگانی گردیده است».

پاکستان به عنوان کشور مسلمان ها در جنوب آسیا در سال 1947 تاسیس گردید. پیش بینی می شد که این کشوربه عنوان یک دولت میانه رو، از حقوق کامل تمام اقلیت ها دفاع کند، ولی وقوع سه جنگ با هندوستان، حمایت دولت از شبه نظامیان در مبارزه علیه حکومت تحت حمایت اتحاد جماهیر شوروی سابق در افغانستان در دهه 80 میلادی و تلاش ضعیف حکومت در فرونشانی روحانیون تندرو، منجر به رشد بنیادگرایی در این کشور گردید.

اقلیت های مذهبی و کسانی که شهامت سخن گفتن را علیه تعصب حاکم در جامعه پاکستان داشته اند، آشکارا به قتل رسیده اند.این کمیسیون هوشدار داده است که تلاش های جدی علیه تعصبات مذهبی و به خصوص در بخش معارف این کشور ممکن است با «مخالفت شدید» تندروان مواجه شود.

کمیسیون بین المللی آزادی های مذهبی امریکا حدود 100 جلد کتاب درسی از صنف های اول الی دهم را در چهار ایالت پاکستان بررسی کرده است. پژوهشگران این کمیسیون در سال روان از حدود 37 مکتب بازدید کرده و با تعداد 277 تن از شاگردان و معلمان مصاحبه کردند. آنها همچنان از 19 مدرسه دینی دیدن کردند و با 226 تن از شاگردان و معلمان آنها مصاحبه کردند.

اسلامی ساختن کتاب های درسی در پاکستان از زمان حکومت جنرال ضیاالحق که از پشتیبانی ایالات متحده برخوردار بود، آغاز شد تا از این طریق حمایت اسلام گراها را کسب کند. در سال 2006 حکومت پاکستان برنامه ای را برای اصلاح موضوعات مشکل زای نصاب درسی اعلام کرد، اما این برنامه هرگز تطبیق نشد.

اسلام گرایان پاکستان و سیاست مداران دست راستی این کشور علیه هر تلاشی برای اصلاح نصاب درسی مکاتب این کشور مخالفت خواهند کرد. حکومت این کشور نیز هیچ علاقمندی ای برای ایجاد تغییرات در متون درسی مکتب ها از خود نشان نداده است.

یافته های گزارش این کمیسیون امریکایی نشان دهنده تصویر منفی از هندوها و همچنان مسیحیان در متون درسی مکتب های پاکستان است. هندوها یک درصد نفوس 180 میلیونی پاکستان را تشکیل می دهند. بیش از دو درصد جمعیت این کشور را مسیحیان و همچنان پیروان ادیان دیگر مانند سیکهـ ها و بودایی ها تشکیل می دهند.

گزارش علاوه می کند: «اقلیت های مذهبی معمولاً به مثابه شهروندان پایین رتبه و دست دوم به تصویر کشیده شده و به آنها حقوق و امتیازات اندکی به تناسب بقیه پاکستانی های مسلمان اعطا گردیده است که به عقیده آن ها، می بایست این اقلیت ها به آن شکرگزار نیز باشند».

همچنان در گزارش آمده است که «هندوها مکرراً به مثابه افراط گرایان و دشمنان داخلی اسلام تلقی گردیده و متهم می گردند که فرهنگ و جامعه این اقلیت غیرمسلمان براساس نابرابری و ظلم پایه گزاری شده است، در حالی که اسلام پیام صلح و برادری را می دهد. این دیدگاهی است که مردم را از هندوها بیگانه می سازد».

این کتاب های درسی خیلی نادر به نقش هندوها، سیکهـ ها و عیسویان در زندگی فرهنگی، نظامی و مدنی پاکستان اشاره می کند و این به این مفهوم است که «یک شاگرد جوان مربوط اقلیت های این کشور، حتا نمی تواند مثال های از شخصیت های تحصیل کرده اقلیت های مذهبی شان را، در کتاب های درسی خویش بیابند».

محققین همچنان دریافتند که این کتاب های درسی چنان تصویری را به شاگردان می دهد که گویا هویت اسلامی پاکستان تحت تجاوز دایمی قرار دارد.

در مضمون تعلیمات اجتماعی صنف چهارم مکاتب ایالت پنجاب شاگردان می خوانند: «قوای ضداسلامی همواره تلاش می کنند تا سلطه اسلامی را در جهان خاتمه دهند». در این کتاب افزوده شده است: «این موضوع می تواند خطراتی را برای موجودیت اسلام داشته باشد. امروز دفاع از پاکستان و اسلام نیاز مبرم است».

براساس تحقیقات، بیشتر معلمین مکاتب به این باور اند که نباید به اقلیت های مذهبی اجازه داده شود که در پاکستان قدرت بگیرند. زیرا آنها می گویند باید در تلاش حفاظت پاکستان و اسلام باشند. هرچند در ظاهر از شکیبایی با اقلیت های دینی صحبت می شود، اما حدود 80 درصد معلمین، غیرمسلمانان را «دشمنان اسلام» تلقی می کنند.

اسوشیتد پرس/ ن. نوری

ویراستار: عارف فرهمند